Η Μόσχα φαίνεται πως έκανε χρήση ενός πυραύλου τύπου Cruise, του οποίου η μυστική ανάπτυξη είχε προκαλέσει την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από μια κρίσιμη συμφωνία ελέγχου των πυρηνικών εξοπλισμών το 2019, επί προηγούμενης προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ.
Πρόκειται για τον πύραυλο 9M729 (γνωστό και ως SSC-8), ο οποίος μπορεί να φέρει συμβατική ή και πυρηνική κεφαλή, και βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο νέων ανησυχιών για την ασφάλεια στην Ευρώπη.
Η αποκάλυψη ήρθε από τον Ουκρανό αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών, Αντρίι Σύμπιχα, ο οποίος επιβεβαίωσε ότι η Ρωσία έχει πλήξει ουκρανικούς στόχους με τον πύραυλο 9M729 τους τελευταίους μήνες. Πρόκειται για την πρώτη επίσημη αναγνώριση ότι το συγκεκριμένο όπλο, το οποίο είχε απαγορευθεί στο πλαίσιο της Συνθήκης για τα Πυρηνικά Μέσου Βεληνεκούς (INF), έχει χρησιμοποιηθεί σε πραγματικές πολεμικές επιχειρήσεις.
Πολύ μεγάλη εμβέλεια και ισχύς
Σύμφωνα με δεύτερο ανώτερο Ουκρανό αξιωματούχο που μίλησε στο Reuters, η Ρωσία έχει εκτοξεύσει 23 πυραύλους 9M729 εναντίον ουκρανικών στόχων από τον Αύγουστο, ενώ είχε πραγματοποιήσει και δύο εκτοξεύσεις το 2022. Ένας από αυτούς τους πυραύλους, όπως αναφέρθηκε, διέγραψε απόσταση 1.200 χιλιομέτρων πριν πλήξει τον στόχο του — μια απόδειξη της μεγάλης εμβέλειας και της στρατηγικής επικινδυνότητάς του. Η εμβέλεια λέγεται ότι μπορεί να φτάσει τα 1500 χλμ και ενδεχομένως τα 2500 χλμ.
Η Συνθήκη INF, που υπογράφηκε το 1987 μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Σοβιετικής Ένωσης, απαγόρευε την ανάπτυξη και κατοχή επίγειων πυραύλων με εμβέλεια από 500 έως 5.500 χιλιόμετρα. Το 2019, η κυβέρνηση Τραμπ αποχώρησε από τη συνθήκη, κατηγορώντας τη Μόσχα ότι ανέπτυξε τον πύραυλο 9M729, ο οποίος υπερέβαινε τα επιτρεπόμενα όρια. Η Ρωσία αρνήθηκε τότε τις κατηγορίες, ωστόσο πλέον η χρήση του πυραύλου αυτού στην Ουκρανία φαίνεται να επιβεβαιώνει τους αμερικανικούς ισχυρισμούς.
Η εμβέλεια του 9M729, σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) στην Ουάσιγκτον, φτάνει έως τα 2500 χιλιόμετρα, καθιστώντας τον ικανό να πλήξει στόχους όχι μόνο σε όλη την Ουκρανία, αλλά και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Η Ουκρανία στηρίζει τα ειρηνευτικά σχέδια του Τραμπ, αλλά υποστηρίζει ότι για να αναγκαστεί η Ρωσία να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων πρέπει να δεχθεί «μέγιστη πίεση» και να ενισχυθεί η ουκρανική δυνατότητα πλήγματος σε βάθος, μέσω της παροχής μακράς εμβέλειας πυραύλων από τη Δύση.
Η Μόσχα αυξάνει την πίεση με όλα τα μέσα
Η χρήση του 9M729, σύμφωνα με δυτικούς στρατιωτικούς αναλυτές, διευρύνει το ρωσικό οπλοστάσιο επιθέσεων μεγάλης εμβέλειας και ενισχύει τις απειλές προς την Ευρώπη. Ο αναλυτής Γουίλιαμ Άλμπερκ του Pacific Forum υποστήριξε ότι ο Πούτιν επιδιώκει να αυξήσει την πίεση ενόψει των διαπραγματεύσεων για την Ουκρανία, ενώ ο συγκεκριμένος πύραυλος έχει σχεδιαστεί εξαρχής για να μπορεί να πλήττει στόχους στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Μάλιστα, η Μόσχα τις τελευταίες εβδομάδες φαίνεται να έχει επιδοθεί σε σειρά δοκιμών πυρηνικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένου του πυρηνοκίνητου πυραύλου Burevestnik και της τορπίλης Poseidon, γεγονός που έχει σημάνει συναγερμό σε ΝΑΤΟ και Ουάσιγκτον.
Ο Λευκός Οίκος δεν σχολίασε άμεσα τις πληροφορίες για τη χρήση του 9M729, ωστόσο την Πέμπτη ο Τραμπ έδωσε εντολή στον αμερικανικό στρατό να επανεκκινήσει τις δοκιμές πυρηνικών όπλων, επικαλούμενος «τα προγράμματα δοκιμών άλλων χωρών».
Μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συνθήκη INF, η Ρωσία είχε ανακοινώσει μορατόριουμ στην ανάπτυξη πυραύλων μέσου βεληνεκούς. Όμως η Δύση υποστηρίζει ότι η Μόσχα συνέχισε να αναπτύσσει τέτοια συστήματα, συμπεριλαμβανομένου του 9M729. Τον Αύγουστο, λίγο πριν αρχίσει να τα χρησιμοποιεί στην Ουκρανία, η Ρωσία δήλωσε ότι δεν θα περιορίζει πλέον την ανάπτυξη πυραύλων αυτής της κατηγορίας, ακόμη κι αν φέρουν πυρηνικές κεφαλές.
Πώς το ζήτημα αφορά όλη την Ευρώπη
Ο Τζον Φόρμαν, πρώην στρατιωτικός ακόλουθος του Ηνωμένου Βασιλείου στη Μόσχα και στο Κίεβο, προειδοποίησε ότι «αν αποδειχθεί πως η Ρωσία χρησιμοποιεί πυραύλους μέσου βεληνεκούς που μπορεί να φέρουν πυρηνικά στην Ουκρανία, το ζήτημα δεν αφορά μόνο το Κίεβο αλλά ολόκληρη την ευρωπαϊκή ασφάλεια».
Το ουκρανικό υπουργείο Εξωτερικών δεν έδωσε λεπτομέρειες για τις ημερομηνίες ή τις τοποθεσίες των επιθέσεων, ωστόσο ένας αξιωματούχος αποκάλυψε ότι οι πρώτες εκτοξεύσεις έγιναν στις 21 Αυγούστου, λιγότερο από μία εβδομάδα μετά τη σύνοδο Τραμπ–Πούτιν στην Αλάσκα.
Το πρακτορείο Reuters εξέτασε φωτογραφίες από τα συντρίμμια μιας επίθεσης στις 5 Οκτωβρίου, στην οποία σκοτώθηκαν τέσσερις άμαχοι στο χωριό Λαπαΐιβκα, περίπου 600 χιλιόμετρα από τα ρωσικά σύνορα. Στα υπολείμματα του πυραύλου, βρέθηκαν εξαρτήματα με τη σήμανση «9M729». Ο ειδικός σε θέματα πυρηνικής ασφάλειας Τζέφρι Λιούις, από το Middlebury College, ανέφερε ότι τα ευρήματα —σωλήνες καλωδίωσης, κινητήρας και πάνελ— αντιστοιχούν πλήρως στα γνωστά τεχνικά χαρακτηριστικά του 9M729.
Δοκιμές σε πραγματικές συνθήκες μάχης
Ο πύραυλος, σύμφωνα με στρατιωτικούς αναλυτές, προσφέρει στη Ρωσία τη δυνατότητα εκτόξευσης από ασφαλέστερες θέσεις βαθιά μέσα στο έδαφός της, κάτι που καθιστά δυσκολότερη την ανίχνευσή του από τις ουκρανικές αεράμυνες. Παράλληλα, δίνει στη Μόσχα τη δυνατότητα να δοκιμάζει το σύστημα σε πραγματικές συνθήκες μάχης, γεγονός που έχει ανησυχήσει τη διεθνή κοινότητα.
Αν και η Ρωσία διαθέτει ήδη πυραύλους μακράς εμβέλειας, όπως τους θαλάσσιους Kalibr και τους αεροεκτοξευόμενους Kh-101, ο 9M729 προσθέτει ένα νέο, απρόβλεπτο στοιχείο στο ρωσικό οπλοστάσιο — ένα όπλο που επανέφερε τις σκιές του Ψυχρού Πολέμου πάνω από την Ευρώπη, τη στιγμή που ο πόλεμος στην Ουκρανία παραμένει χωρίς ορατό τέλος.
