Η αμφισβητούμενη Νότια Σινική Θάλασσα διαθέτει πλούσια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και θα μπορούσε να διαδραματίσει καίριο ρόλο σε μια ενδεχόμενη σύγκρουση για την Ταϊβάν. Στα τιρκουάζ νερά της, μία χώρα, το Βιετνάμ, αμφισβητεί την κυριαρχία της Κίνας σε έναν από τους σημαντικότερους θαλάσσιους διαύλους του κόσμου, υπογραμμίζει η Wall Street Journal.
Όπως περιγράφει το δημοσίευμα, μέσα σε τέσσερα χρόνια το Βιετνάμ έχει κατασκευάσει μια σειρά από απομονωμένους θαλάσσιους βράχους, υφάλους και ατόλες, δημιουργώντας βαριά οχυρωμένα τεχνητά νησιά που επεκτείνουν τη στρατιωτική του παρουσία στα νησιά Σπράτλι -ένα αρχιπέλαγος στο οποίο οι αξιώσεις του συγκρούονται, όχι μόνο με εκείνες της Κίνας, αλλά και με αυτές της Ταϊβάν, των Φιλιππίνων, της Μαλαισίας και του Μπρουνέι.
Χτισμένα από άμμο, κοράλλια και πέτρες που εξορύχθηκαν από τον βυθό της θάλασσας, τα νέα αυτά νησιά διαθέτουν πλέον πολλαπλά λιμάνια, διάδρομο προσγείωσης μήκους δύο μιλίων για μεγάλα στρατιωτικά αεροσκάφη, άφθονο χώρο αποθήκευσης πυρομαχικών και αμυντικά χαρακώματα ικανά να φιλοξενήσουν βαριά οπλικά συστήματα, σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες που εξέτασε η Wall Street Journal και αναλυτές που μελετούν τη Νότια Σινική Θάλασσα.
Αγώνας δρόμου για τα νησιά
Τα φυλάκια του Βιετνάμ ενισχύουν την παρουσία του στα Σπράτλι και αποτελούν απάντηση στην εκστρατεία του Πεκίνου να επεκτείνει και να οχυρώσει μια σειρά από θαλάσσιους βράχους και ατόλες στην ίδια νησιωτική αλυσίδα. Η στρατιωτικοποίηση των νησιών από το Βιετνάμ ξεπερνά κατά πολύ κάθε άλλη χώρα -πλην της Κίνας- στη Νότια Σινική Θάλασσα, έναν βασικό δίαυλο του παγκόσμιου εμπορίου, που θα αποτελούσε ζωτικής σημασίας γραμμή ανεφοδιασμού για τις αμερικανικές δυνάμεις σε περίπτωση σύγκρουσης γύρω από την Ταϊβάν.
Δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι το Βιετνάμ έχει δημιουργήσει νέα ξηρά σε όλους τους 21 θαλάσσιους βράχους και τους λεγόμενους σχηματισμούς χαμηλής παλίρροιας -δηλαδή υφάλους που προηγουμένως καταβυθίζονταν σε υψηλή παλίρροια- που κατέχει στα Σπράτλι. Αυτό μοιάζει με τα επτά τεχνητά νησιά που έχει κατασκευάσει η Κίνα στο ίδιο αρχιπέλαγος.
Μέχρι τον Μάρτιο, το Βιετνάμ είχε δημιουργήσει πάνω από 2.200 στρέμματα τεχνητής γης στη Νότια Σινική Θάλασσα, σε σύγκριση με περίπου 4.000 στρέμματα που έχει κατασκευάσει η Κίνα, σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS) με έδρα την Ουάσιγκτον.
Τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, η Κίνα κατέλαβε με τη βία από το Βιετνάμ αρκετούς σχηματισμούς στα Σπράτλι και στα νησιά Παρασέλ, ένα άλλο αμφισβητούμενο αρχιπέλαγος πιο βόρεια, στη διάρκεια μαχών που κόστισαν τη ζωή σε δεκάδες Βιετναμέζους στρατιώτες.
Πιο πρόσφατα, το 2012, η Κίνα πήρε τον έλεγχο του υφάλου Σκάρμποροου από τις Φιλιππίνες, γεγονός που προκάλεσε ανησυχία σε άλλες χώρες της περιοχής, περιλαμβανομένου και του Βιετνάμ, ότι το Πεκίνο θα μπορούσε να πράξει το ίδιο και σε αυτές. Η Κίνα έχει επίσης ασκήσει πιέσεις στο Ανόι να σταματήσει τις δραστηριότητες εξερεύνησης πετρελαίου και φυσικού αερίου σε ύδατα που θεωρεί δικά της, ενώ έχει παρεμποδίσει και την πρόσβαση Βιετναμέζων ψαράδων στα νησιά Παρασέλ.
Πώς κατασκευάζεις ένα νησί
Η Wall Street Journal υπενθυμίζει ότι το Βιετνάμ άρχισε να ανακτά γη σε μεγάλη κλίμακα το 2021, όταν τεράστιες βυθοκόροι εμφανίστηκαν κοντά σε πολλούς υφάλους και θαλάσσιους βράχους στα νησιά Σπράτλι. Η χώρα χρησιμοποιεί επίσης χερσαίους εκσκαφείς που αντλούν υλικά από περιοχές πιο κοντά στην ακτή, ώστε να επεκτείνουν την επιφάνεια των νησιών. Η νέα χερσαία μάζα στη συνέχεια ενισχύεται με τοίχους από πέτρα και σκυρόδεμα, για να προστατευτεί από τη διάβρωση.
Η Κίνα έχει χρησιμοποιήσει τα οχυρωμένα νησιά της στη Νότια Σινική Θάλασσα για να αναπτύσσει πλοία και αεροσκάφη για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, χωρίς να χρειάζεται να επιστρέφουν στην ηπειρωτική χώρα για ανεφοδιασμό και συντήρηση. Έχει επίσης εγκαταστήσει εκτεταμένα ραντάρ και άλλα συστήματα παρακολούθησης, που της επιτρέπουν να παρακολουθεί τις κινήσεις άλλων χωρών σε όλη τη θαλάσσια περιοχή.
Το Βιετνάμ αναμένεται να αξιοποιήσει με παρόμοιο τρόπο τα νέα του φυλάκια, χωρίς ωστόσο να προχωρά σε επιθετικές ενέργειες εναντίον άλλων χωρών, σύμφωνα με τον Harrison Prétat, αναπληρωτή διευθυντή της Πρωτοβουλίας Διαφάνειας Θαλάσσιων Υποθέσεων Ασίας του CSIS.
Μια βάση για κρίσιμες υποδομές
Ο ύφαλος Barque Canada, το μεγαλύτερο και πιο εξελιγμένο τεχνητό νησί του Βιετνάμ στη Νότια Σινική Θάλασσα, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των νέων εγκαταστάσεων και του σκοπού τους. Άλλα νησιά που έχει επεκτείνει το Βιετνάμ διαθέτουν παρόμοιες υποδομές, όπως λιμάνια, αποθήκες πυρομαχικών και μεγαλύτερα διοικητικά κτίρια ή στρατώνες.
Η κυβέρνηση του Βιετνάμ δεν έχει τοποθετηθεί δημόσια σχετικά με την κατασκευή των τεχνητών νησιών, αν και αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι η χώρα επικεντρώνεται στην προστασία της κυριαρχίας της στη Νότια Σινική Θάλασσα. Εκπρόσωποι των υπουργείων Εξωτερικών του Βιετνάμ και της Κίνας δεν απάντησαν σε αιτήματα της εφημερίδας για σχολιασμό.
Όταν ρωτήθηκε τον Φεβρουάριο για την ανάκτηση γης από το Βιετνάμ, εκπρόσωπος της κινεζικής κυβέρνησης δήλωσε ότι η Κίνα «αντιτίθεται στις δραστηριότητες κατασκευής σε παράνομα κατεχόμενα νησιά και υφάλους».
Ωστόσο, οι κινεζικές δυνάμεις δεν επιχείρησαν ποτέ να εμποδίσουν τα βιετναμέζικα πλοία βυθοκόρησης να έχουν πρόσβαση στα φυλάκια. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη σκληρή ρητορική και τις επιθετικές ενέργειες της Κίνας ενάντια στις Φιλιππίνες, των οποίων τα πλοία έχει επανειλημμένα εμποδίσει να μεταφέρουν προμήθειες στα πιο ταπεινά φυλάκιά τους στη Νότια Σινική Θάλασσα.
Προς τι η ηπιότερη αντίδραση απέναντι στο Βιετνάμ
Αυτή η εντυπωσιακά διαφορετική αντιμετώπιση μπορεί να εξηγηθεί από την πιο σύνθετη σχέση του Βιετνάμ με την Κίνα, λέει ο Khang Vu, επισκέπτης ερευνητής στο Boston College.
Κινεζικές εταιρείες διαθέτουν χιλιάδες εργοστάσια στο Βιετνάμ, από όπου εξάγουν προϊόντα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες που έχουν επιβάλει υψηλότερους δασμούς στην Κίνα. Τα κυβερνώντα Κομμουνιστικά Κόμματα των δύο χωρών έχουν επίσης θεσπίσει μηχανισμούς για την επίλυση ζητημάτων -όπως οι κινεζικές επιθέσεις εναντίον βιετναμέζων ψαράδων στα νησιά Παρασέλ- μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
«Το Βιετνάμ θέλει να διαχειριστεί τη διαμάχη με την Κίνα, αλλά ταυτόχρονα θέλουμε να αποτρέψουμε μια νέα αιφνιδιαστική κινεζική επίθεση εναντίον αυτών των νησιών», λέει ο Vu.
Αντίθετα, το Πεκίνο θεωρεί τις Φιλιππίνες, σύμμαχο των ΗΠΑ μέσω συνθήκης, ως αντιπρόσωπο της Ουάσιγκτον, της οποίας την παρουσία στη Νότια Σινική Θάλασσα αντιτίθεται σθεναρά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που έχουν καταδικάσει την κατασκευή τεχνητών νησιών από την Κίνα, δεν έχουν εκφραστεί δημόσια εναντίον των προσπαθειών του Βιετνάμ, πιθανότατα επειδή θεωρούνται εν δυνάμει ανάχωμα απέναντι στο Πεκίνο, σύμφωνα με τον Le Hong Hiep, ανώτερο ερευνητή στο Ινστιτούτο ISEAS-Yusof Ishak στη Σιγκαπούρη.
Ένας αξιωματούχος του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι οι ΗΠΑ καλούν «όλους τους διεκδικητές στη Νότια Σινική Θάλασσα να επιλύσουν ειρηνικά τις διαφορές τους για την κυριότητα των εδαφών, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».
Λίγοι αναλυτές πιστεύουν ότι το Ανόι -με πολύ πιο περιορισμένο ναυτικό και αεροπορία- θα μπορούσε πράγματι να υπερασπιστεί τα φυλάκιά του σε περίπτωση γενικευμένου πολέμου. Αυτή η σχετική αδυναμία εξηγεί επίσης γιατί άλλες χώρες της περιοχής έχουν σε μεγάλο βαθμό αγνοήσει τη μαζική δημιουργία τεχνητής γης από το Βιετνάμ.
«Η κατασκευή νησιών από την Κίνα αποτελούσε άμεση απειλή για πολλά οικονομικά συμφέροντα της Νοτιοανατολικής Ασίας, για την πρόσβαση στα ύδατα και… επίσης απειλή για την ελεύθερη ναυσιπλοΐα και τα διεθνή ναυτικά δικαιώματα», λέει ο Vu από το Boston College. «Δεν νομίζω ότι κανείς θεωρεί πως το Βιετνάμ πρόκειται να κάνει κάτι τέτοιο», εξηγεί.
