Ετήσια έκθεση με πολλά αρνητικά στοιχεία για την Τουρκία σε ό,τι αφορά την πιθανή ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δημοσιοποίησε πρόσφατα η Κομισιόν. Σύμφωνα με αυτήν, η γείτονα χώρα «δεν έχει μειώσει καθόλου την απόσταση» σε ό,τι αφορά την επιθυμία εισόδου της στην ΕΕ.
Οι εσωτερικές πολιτικές, οι σχέσεις με την Ελλάδα, η συλλογιστική σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, αλλά και η αυτόνομη εξωτερική πολιτική είναι «κόκκινη σημαία» για την Κομισιόν και καθιστά ελάχιστες τις πιθανότητες της Τουρκίας για ένταξη στην ΕΕ.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θεωρείται βασικός εταίρος ή δεν παραμένει υποψήφια. Μόνο τέσσερις άλλες χώρες ήταν για την ΕΕ μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι από την Τουρκία για το 2024, αφού το εμπόριο ξεπέρασε τα 210 δισεκατομμύρια ευρώ, ένα νούμερο εξαιρετικά μεγάλο, όπως κι αν το εξετάσει κανείς.
Κομισιόν: «Σοβαρή και ανησυχητική οπισθοδρόμηση»
Το εμπορικό κομμάτι είναι ασφαλώς το σοβαρότερο, ωστόσο η Κομισιόν δεν μπόρεσε παρά να υπερθεματίσει στη σοβαρή και ανησυχητική οπισθοδρόμηση που διακρίνει στην Τουρκία. Στην έκθεσή της δεν αναφέρεται μόνο ένα κομμάτι στο οποίο η Τουρκία οπισθοδρομεί, αλλά γίνεται εκτενής λόγος για την καταχρηστικότητα στο εσωτερικό, τις κόκκινες γραμμές στη σχέση με την Ελλάδα, αλλά και τη διασπαστικότητα που επιδείχνει στο Κυπριακό, παρά τα ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Η Τουρκία παραμένει υποψήφια χώρα και βασικός εταίρος για την ΕΕ. Οι ενταξιακές της διαπραγματεύσεις παραμένουν σε στασιμότητα από το 2018. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, «δεν είναι αμελητέο το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο».
Παραβάσεις στο κράτος δικαίου, ανθρώπινα δικαιώματα
Η Επιτροπή επισημαίνει τις «σοβαρές ανησυχίες της ΕΕ» για την απομάκρυνση της Τουρκίας από τις δημοκρατικές αξίες, ιδίως μετά τις συλλήψεις και τις κατηγορίες που απαγγέλθηκαν εναντίον αιρετών αξιωματούχων, προσωπικοτήτων της αντιπολίτευσης, πολιτικών ακτιβιστών, εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και επιχειρήσεων, δημοσιογράφων και άλλων από τις αρχές του 2025. «Η συνεχιζόμενη επιδείνωση των δημοκρατικών προτύπων, του κράτους δικαίου, της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας και του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων εξακολουθεί να αποτελεί θέμα σημαντικής ανησυχίας», επισημαίνεται.
Η Κομισιόν στην ουσία δεν κάνει «τα στραβά μάτια» σε ό,τι αφορά την εσωτερική πραγματικότητα της Τουρκίας. Ένα κομμάτι που, με κορωνίδα τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου, δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, τον Μάρτιο του 2025, αλλά και την ακύρωση του διπλώματός του, προκειμένου να μην μπορέσει να βάλει υποψηφιότητα για Πρόεδρος, αλλά και τις συλλήψεις επιπλέον δημάρχων που ανήκουν στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, προκαλεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση σοβαρές ανησυχίες. Σύμφωνα με την έκθεση, η Τουρκία έχει απομακρυνθεί των δημοκρατικών αξιών.
Ελληνοτουρκικά
Σε ό,τι αφορά τη σχέση της Τουρκίας με την Ελλάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει λόγο για θετικό κλίμα και επανασύνδεση. Αυτό αποτυπώνεται σε συναντήσεις υπουργών και υφυπουργών. Σημειώνεται πως μετά τη Διακήρυξη των Αθηνών του Δεκεμβρίου 2023 για τις Φιλικές Σχέσεις και την Καλή Γειτονία που υπέγραψαν οι δύο ηγέτες, οι τουρκικές και ελληνικές αντιπροσωπείες συναντήθηκαν αρκετές φορές για να συζητήσουν μέτρα οικοδόμησης στρατιωτικής εμπιστοσύνης.
«Παρά το θετικό κλίμα και τον συνεχιζόμενο διάλογο, η ανεπίλυτη διαμάχη σχετικά με την υφαλοκρηπίδα και τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες συνέχισε να επιβαρύνει τις διμερείς σχέσεις. Τον Απρίλιο του 2025, η Τουρκία απέρριψε τη δημοσίευση του Ελληνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδίου, το οποίο η Ελλάδα πρέπει να καταρτίσει και να εφαρμόσει βάσει της σχετικής Οδηγίας. Επίσης, τον Ιούνιο του 2025, η Τουρκία παρουσίασε τον θαλάσσιο χωροταξικό της σχεδιασμό, αμφισβητώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα και τη δικαιοδοσία της Ελλάδας, ενώ τον Αύγουστο του 2025, ανακοίνωσε την ίδρυση δύο θαλάσσιων πάρκων που εκτείνονται σε περιοχές υπό ελληνική δικαιοδοσία».
Η Τουρκία αντιτάχθηκε στην ίδρυση τριών θαλάσσιων πάρκων από την Ελλάδα, εξ ολοκλήρου εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων. Παράλληλα, η Άγκυρα συνέχισε να εκδίδει με το πρόσχημα των αεροναυτικών ασκήσεων, μια σειρά γενικών προειδοποιήσεων ναυσιπλοΐας, ζητώντας την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου που ανήκουν στην Ελλάδα βάσει διεθνών συνθηκών και αμφισβητώντας έμμεσα τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Τα τουρκικά σχολικά εγχειρίδια, πια, περιλαμβάνουν και το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», κάτι που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποκαλεί αιτία ανησυχίας.
Η έκθεση της Επιτροπής επισημαίνει ότι η πιθανή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο Πέλαγος, συνέχισε να επηρεάζει τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, ενώ υπενθυμίζεται ότι εξακολουθεί να ισχύει η διακήρυξη του 1995 ότι οποιαδήποτε μονομερής ενέργεια της Ελλάδας για επέκταση των χωρικών της υδάτων θα θεωρούνταν casus belli.
Οι τουρκικές παραβιάσεις των ελληνικών χωρικών υδάτων είναι συνεχιζόμενες, με αισθητή αύξηση των περιστατικών σε σύγκριση με πέρυσι. Έχουν αναφερθεί και παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου.
Η συνεχής παρεμπόδιση των ερευνητικών δραστηριοτήτων για το υποθαλάσσιο καλώδιο «Great Sea Interconnector» επίσης τονίζεται στην έκθεση. Είναι έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, όμως η Τουρκία επιμένει στα σχέδιά της για μια διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας με τη διεθνώς μη αναγνωρισμένη, «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου».
Άλλες σημειώσεις που κρατιούνται είναι πως η Ελληνορθόδοξη Σχολή της Χάλκης, που παραμένει κλειστή από το 1971, δεν έχει επαναλειτουργήσει. Επιπλέον, δεν έχουν ληφθεί μέτρα για να ικανοποιηθούν οι ανησυχίες της UNESCO για τη μετατροπή των μουσείων της Αγίας Σοφίας και της Χώρας σε τζαμιά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητά να γίνει διερεύνηση αποτελεσματική των πράξεων βανδαλισμού, της καταστροφής χώρων λατρείας των μειονοτήτων και των εγκλημάτων μίσους κατά των θρησκευτικών μειονοτήτων.
Κυπριακό
Διάθεση επίλυσης του Κυπριακού δεν υπάρχει, σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μπορεί να δίνει σημασία στην επανέναρξη των συνομιλιών και την πρόοδό της, παρ’ όλα αυτά αναφέρεται πως η Τουρκία συνεχίζει να αρνείται να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και υποστηρίζει μια λύση δύο κρατών στην Κύπρο, σε αντίθεση με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Επίσης, τονίζεται στην έκθεση:«Είναι πλέον ύψιστης σημασίας η Τουρκία να δεσμευτεί και να συμβάλει ενεργά σε μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα και σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, καθώς και σύμφωνα με το κεκτημένο της ΕΕ και τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ.
Η Τουρκία πρέπει επειγόντως να εκπληρώσει την υποχρέωσή της να εφαρμόσει πλήρως το Πρόσθετο Πρωτόκολλο στη Συμφωνία Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας και να σημειώσει πρόοδο προς την εξομάλυνση των σχέσεων με την Κυπριακή Δημοκρατία. Θα πρέπει ακόμα να ανακαλέσει αμέσως όλες τις ενέργειες και τα βήματα που έχει λάβει από το 2020 σχετικά με τα Βαρώσια που αντιβαίνουν στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Δεν υπήρξαν μη εξουσιοδοτημένες δραστηριότητες γεώτρησης από την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο κατά την περίοδο αναφοράς. Ωστόσο, οι στρατιωτικές ασκήσεις της Τουρκίας στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου συνεχίστηκαν. Οι πτήσεις τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην περιοχή πληροφοριών πτήσης και στον εθνικό εναέριο χώρο της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίστηκαν επίσης αμείωτες».
Καμία βελτίωση στην ΚΕΠΠΑ
Χαμηλό βαθμό, με βάση την έκθεση, παίρνει η Τουρκία και σε ό,τι αφορά την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας. Η βελτίωση σε αυτό το κομμάτι δεν φαίνεται να την αφορά, ωστόσο αντιβαίνει με το στρατηγικό στόχο της Άγκυρας για ένταξη στην ΕΕ.
Επίσης αναφέρεται: «Η Τουρκία έχει επίσης επιβάλει μια ολοένα και πιο ενεργή και πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική. Οι αυξανόμενες γεωπολιτικές προκλήσεις υπογράμμισαν τον στρατηγικό περιφερειακό της ρόλο, ιδίως σε σχέση με τις εξελίξεις στη Συρία, την Ουκρανία, τη Γάζα και τον Νότιο Καύκασο.
Όσον αφορά στον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η Τουρκία συνέχισε να τονίζει τον ρόλο της ως πιθανού διαμεσολαβητή, όπως υποστηρίζεται από τη διοργάνωση άμεσων συνομιλιών μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας στην Κωνσταντινούπολη τον Μάιο, Ιούνιο και Ιούλιο του 2025. Η Τουρκία δεν ευθυγραμμίζεται συστηματικά με τα περιοριστικά μέτρα της ΕΕ κατά της Ρωσίας. Ωστόσο, έχει λάβει μέτρα για να αποτρέψει την παράκαμψη των κυρώσεων κατά της Ρωσίας μέσω τουρκικού εδάφους, επιτυγχάνοντας ορισμένα αποτελέσματα».
Για την ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή, τέλος, τονίζεται πως «η Τουρκία ευθυγραμμίζεται με τη θέση της ΕΕ σχετικά με την ανάγκη επανεκκίνησης της πολιτικής διαδικασίας, προκειμένου να εφαρμοστεί η λύση των δύο κρατών και συμμετέχει στον ‘Παγκόσμιο Συνασπισμό’ για την εφαρμογή της. Η τουρκική θέση σε ορισμένα ζητήματα -όπως η Χαμάς, η οποία θεωρείται νόμιμος πολιτικός συνομιλητής από την Άγκυρα – δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τη θέση της ΕΕ, η οποία σαφώς χαρακτηρίζει τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση».
