Η σημερινή συνεδρίαση του Ευρωκοινοβουλίου στις Βρυξέλλες αναμένεται να μείνει στην ιστορία ως σημείο καμπής για την ευρωπαϊκή πολιτική. Σε δύο καθοριστικές ψηφοφορίες, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) δοκιμάζει νέα συμμαχικά σχήματα: από τη μία πλευρά με την ακροδεξιά για τη χαλάρωση των «πράσινων» κανόνων, από την άλλη με τους φιλελεύθερους και τους Πράσινους για τον κλιματικό στόχο του 2040.
Οι εξελίξεις αποτυπώνουν τη νέα πραγματικότητα στο Στρασβούργο και στις Βρυξέλλες: η νομοθεσία μπορεί να περάσει τόσο από δεξιά όσο και από κεντρώα πλειοψηφία, με το ΕΛΚ να αναδεικνύεται σε ρυθμιστή εξουσίας ενός Ευρωκοινοβουλίου βαθιά κατακερματισμένου μετά τις ευρωεκλογές του 2024, αναφέρει το Politico.
Η κατάρρευση των διαπραγματεύσεων μεταξύ του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) για τους «πράσινους» κανόνες εταιρικής βιωσιμότητας δεν είναι απλώς μια κοινοβουλευτική αποτυχία. Είναι ένα βαθύ ρήγμα στον άξονα συνεργασίας που στήριξε τη θητεία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και το ίδιο το Green Deal. Με το ΕΛΚ να στρέφεται προς τη δεξιά και την ακροδεξιά, το πολιτικό τοπίο της Ευρώπης αλλάζει ριζικά — και μαζί του, η τύχη της πράσινης μετάβασης.
Οι mini-ολομέλειες του Ευρωκοινοβουλίου στις Βρυξέλλες σπάνια προσελκύουν ευρεία δημοσιότητα. Όμως η σημερινή συνεδρίαση κάνει ακριβώς αυτό: δύο ψηφοφορίες που θα μπορούσαν να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο με τον οποίο παράγεται νομοθεσία στην ΕΕ για τα επόμενα χρόνια.
Η πρώτη αφορά την αποδυνάμωση των πράσινων υποχρεώσεων των επιχειρήσεων, όπου το ΕΛΚ ετοιμάζεται να συνεργαστεί με τις ακροδεξιές ομάδες, βάζοντας τέλος στο λεγόμενο «τείχος» που χώριζε έως τώρα το κέντρο από τα άκρα.
Ευρωκοινοβούλιο: Κατάρρευση του τείχους απέναντι στην ακροδεξιά
Ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ, κάλεσε όλους τους ευρωβουλευτές να στηρίξουν τις τροπολογίες του κόμματός του, υποστηρίζοντας ότι η ψήφος αφορά «την προστασία των ευρωπαϊκών θέσεων εργασίας και του οικονομικού μέλλοντος». Όπως τόνισε, «υποσχεθήκαμε στους πολίτες να περιορίσουμε τη γραφειοκρατία, και αυτό ακριβώς θα κάνουμε».
Από την άλλη πλευρά, ο εισηγητής των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, Ρενέ Ρεπάζι, κατήγγειλε τη συνεργασία αυτή, συγκρίνοντάς την με τη δεκαετία του 1930, όταν οι συντηρητικοί συμμάχησαν με τους ναζί. «Ας μην επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος», προειδοποίησε, προκαλώντας έντονες αντιπαραθέσεις.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το ΕΛΚ επιχειρεί να επιβάλει τις θέσεις του μέσω μιας δεξιάς πλειοψηφίας, σημειώνει το Plolitico. Ο επικεφαλής διαπραγματευτής του σχετικού νομοσχεδίου, ο Σουηδός ευρωβουλευτής Γέργεν Βόρμπορν, είχε ήδη προκαλέσει αντιδράσεις το 2022, όταν στην υπόθεση των «πιο πράσινων» ναυτιλιακών καυσίμων αρνήθηκε συμβιβασμούς και επικαλέστηκε προκαθορισμένη πλειοψηφία της δεξιάς και της ακροδεξιάς. Τότε, είχε απορρίψει τις επικρίσεις, λέγοντας πως «απλώς καταγράφει πού βρίσκεται η πλειοψηφία».
Η δεύτερη κρίσιμη ψηφοφορία αφορά τον κλιματικό στόχο του 2040, όπου το ΕΛΚ ευθυγραμμίζεται αυτή τη φορά με τους φιλελεύθερους, την κεντροαριστερά και τους Πράσινους. Η στάση αυτή αντικατοπτρίζει τη συμφωνία που είχαν επιτύχει τα κράτη-μέλη στις 5 Νοεμβρίου και επιβεβαιώνει τον διττό ρόλο του ΕΛΚ: δεξιά συμμαχία όταν πρόκειται για χαλάρωση πράσινων κανόνων, αλλά συνεργασία με το κέντρο όταν το ζητούμενο είναι η σταθερότητα του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.
Το ΕΛΚ ως ρυθμιστής της νέας πλειοψηφίας στο Ευρωκοινοβουλίου
Αν περάσουν και οι δύο ψηφοφορίες, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα θα εδραιώσει τη θέση του ως κεντρικού ρυθμιστή του Κοινοβουλίου. Οι νομοθεσίες πλέον μπορούν να εγκριθούν είτε με μια δεξιά πλειοψηφία, που περιλαμβάνει κόμματα επιφυλακτικά απέναντι στην ΕΕ, είτε με μια κεντρώα συνεργασία φιλελεύθερων και σοσιαλιστών.
Το think tank The Good Lobby παρουσίασε σήμερα ένα νέο εργαλείο παρακολούθησης, το EU Far-Right Tracker, που καταγράφει δημόσια κάθε περίπτωση όπου το ΕΛΚ ψηφίζει μαζί με την ακροδεξιά.
Οριακές ισορροπίες και εσωτερικές εντάσεις
Και οι δύο φάκελοι διαθέτουν οριακές πλειοψηφίες, με υπαρκτό τον κίνδυνο καμίας έγκρισης και καθυστέρησης των διαπραγματεύσεων με το Συμβούλιο. Η ίδια η ομάδα του ΕΛΚ παραμένει διχασμένη: περισσότερο από το ένα τρίτο των Γάλλων, Ιταλών και Πολωνών ευρωβουλευτών της αναμένεται να καταψηφίσει τον στόχο του 2040.
Την ίδια ώρα, οι κεντρώες ομάδες εκφράζουν αμφιβολίες για το αν οι ηγεσίες τους μπορούν να συγκρατήσουν τη νέα, εύθραυστη ισορροπία. Σύμφωνα με το Politico, οι διάδρομοι του Ευρωκοινοβουλίου «βράζουν» από εντάσεις και αμοιβαίες κατηγορίες.
Οι σημερινές ψηφοφορίες ξεκινούν στις 11:30 π.μ., (ώρα Ελλάδος) μισή ώρα νωρίτερα από το συνηθισμένο, λόγω του τεράστιου αριθμού τροπολογιών που έχουν κατατεθεί. Οι ευρωβουλευτές προετοιμάζονται για πάνω από δύο ώρες διαδικασιών που θα καθορίσουν τη μελλοντική πορεία της ευρωπαϊκής νομοθεσίας — και, πιθανώς, το πολιτικό ισοζύγιο δυνάμεων στην Ευρώπη.
Μια χειραψία-σύμβολο της διάλυσης συμμαχιών
Όπως σχολιάζουν αναλυτές στο Politico, η τυπική, παγωμένη, χειραψία του Γεργκεν Βόρμπορν του ΕΛΚ με τον Ρενέ Ρεπάζι του S&D στο Ευρωκοινοβούλιο το απόγευμα της Τετάρτης σήμανε το τέλος της συμμαχίας που στήριζε επί πέντε χρόνια την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Με αυτή την κίνηση, οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και της Ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών σταμάτησαν τις συνομιλίες για μια τελευταία συμφωνία που θα μείωνε τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις των επιχειρήσεων. «Αυτό ερμηνεύω ως το τέλος των διαπραγματεύσεων», δήλωσε ο Ρεπάζι μετά τη συνομιλία του με τον Βόρμπορν.
Το ΕΛΚ, στο οποίο ανήκουν η φον ντερ Λάιεν και ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, αναμένεται να υπερψηφίσει το πακέτο μαζί με την ακροδεξιά, εκτός εάν υπάρξει ανατροπή της τελευταίας στιγμής. Πρόκειται για θεαματική ανατροπή, αφού επί χρόνια τα κεντρώα κόμματα της Ευρωβουλής απέφευγαν κάθε συνεργασία με την ακροδεξιά σε μεγάλα θεσμικά ζητήματα.
Πλήγμα στο Green Deal
Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να ανατρέψει βασικούς πυλώνες του Green Deal της ίδιας της φον ντερ Λάιεν, μειώνοντας δραστικά τον αριθμό των εταιρειών που υποχρεούνται να παρακολουθούν και να αναφέρουν τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους.
«Το ΕΛΚ θα ψηφίσει τις δικές του τροπολογίες, καθώς οι Σοσιαλιστές δεν έδειξαν διάθεση για συμβιβασμό», δήλωσε ο εκπρόσωπος του ΕΛΚ, Πέδρο Λόπες δε Πάμπλο, στο Politico.
Οι τροπολογίες στο Ευρωκοινοβούλιο που αποδυναμώνουν τους «πράσινους» κανόνες
Οι προτάσεις του ΕΛΚ, εφόσον περάσουν, θα αυξήσουν σημαντικά τα όρια για τις επιχειρήσεις που υπάγονται στους κανόνες εταιρικής βιωσιμότητας. Μόνο εταιρείες με πάνω από 1.750 εργαζομένους και ετήσιο τζίρο 450 εκατ. ευρώ θα πρέπει να συμμορφώνονται — έναντι 1.000 εργαζομένων που είχε προτείνει η Κομισιόν.
Επιπλέον, καταργείται η υποχρέωση εκπόνησης σχεδίων μετάβασης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. «Ξέρουμε όλοι ότι μπορεί να περάσει με τη δεξιά συμμαχία», παραδέχθηκε στο Politico ανώνυμα ευρωβουλευτής του ΕΛΚ.
Η ακροδεξιά πανηγυρίζει
Η ομάδα των Πατριωτών της Ευρώπης, που εκπροσωπεί την ακροδεξιά, πανηγυρίζει ήδη. «Κερδίσαμε… το ΕΛΚ δεν έχει άλλη επιλογή παρά να ψηφίσει τις δικές του τροπολογίες, οι οποίες ουσιαστικά είναι αντιγραφή των δικών μας», δήλωσε η Γαλλίδα ευρωβουλευτής Πασκάλ Πιέρα.
Από την άλλη, οι Σοσιαλιστές και οι Πράσινοι κατηγορούν το ΕΛΚ ότι εγκατέλειψε κάθε διάθεση συνεργασίας. «Βρήκα εξοργιστικό ότι το ΕΛΚ έκλεισε την πόρτα σε μια φιλοευρωπαϊκή λύση και επέλεξε τη συμμαχία με την άκρα δεξιά», δήλωσε η Πράσινη ευρωβουλευτής Κίρα Μαρί Πέτερ-Χάνσεν.
