Ένα σπάνιο –και αμήχανο– επεισόδιο πρόωρης δημοσιοποίησης έφερε στο φως βασικά στοιχεία του νέου προϋπολογισμού της Βρετανίας, πριν ακόμη η υπουργός Οικονομικών Ρέιτσελ Ριβς ανέβει στο βήμα της Βουλής. Τα στοιχεία της Υπηρεσίας Προϋπολογισμού (OBR), που αναρτήθηκαν «κατά λάθος» στο διαδίκτυο, δείχνουν ότι η κυβέρνηση ενισχύει σημαντικά το δημοσιονομικό της περιθώριο ασφαλείας, το υψηλότερο των τελευταίων ετών.
Ωστόσο, η κίνηση αυτή συνοδεύεται από υποβάθμιση των προβλέψεων ανάπτυξης και από νέα φορολογικά μέτρα που αγγίζουν κατοικίες υψηλής αξίας, συντάξεις και επιχειρήσεις. Οι αγορές αντέδρασαν νευρικά, ενώ η Βρετανία φαίνεται να εισέρχεται σε μια περίοδο εντονότερης δημοσιονομικής προσαρμογής.
Βρετανία: Διεύρυνση του δημοσιονομικού περιθωρίου
Η υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, Ρέιτσελ Ριβς, αύξησε το βασικό δημοσιονομικό «μαξιλάρι» της κυβέρνησης στα 22 δισ. λίρες από 9,9 δισ. λίρες τον Μάρτιο, σύμφωνα με την επίσημη ανάλυση της OBR, η οποία δημοσιεύθηκε κατά λάθος πριν από την ομιλία της.
Το νέο περιθώριο είναι το μεγαλύτερο που έχει καταγραφεί σε βρετανικό δημοσιονομικό σχέδιο από τον Μάρτιο του 2022 και υπερβαίνει κατά πολύ τη διάμεση πρόβλεψη των 15 δισ. λιρών που είχαν δώσει τράπεζες σε έρευνα του Bloomberg. Το στοιχείο αυτό αποκαλύφθηκε στο πλαίσιο μιας πρωτοφανούς πρόωρης ανάρτησης της πλήρους ανάλυσης του προϋπολογισμού από το OBR.
Η Υπηρεσία επιβεβαίωσε τη γνησιότητα των στοιχείων, δηλώνοντας ότι ο σχετικός σύνδεσμος ενεργοποιήθηκε στον ιστότοπό της «πιο νωρίς από ό,τι έπρεπε». Ζήτησε συγγνώμη για το λάθος και ανακοίνωσε ότι ξεκίνησε εσωτερική έρευνα.
Η έκθεση του OBR, η οποία δημοσιεύθηκε νωρίς κατά λάθος, αναφέρει ότι η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου προβλέπεται να αναπτυχθεί κατά μέσο όρο κατά 1,5% κατά την περίοδο πρόβλεψης, 0,3 ποσοστιαίες μονάδες πιο αργά από ό,τι προβλέπαμε τον Μάρτιο, λόγω της χαμηλότερης υποκείμενης αύξησης της παραγωγικότητας.
Ο ανεξάρτητος δημοσιονομικός εποπτικός φορέας αναμενόταν να μειώσει τις προβλέψεις για την ανάπτυξη και την αύξηση της παραγωγικότητας. Όσον αφορά τις τελευταίες, το OBR δήλωσε ότι μείωσε την «κεντρική του πρόβλεψη για τον υποκείμενο ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας μεσοπρόθεσμα στο 1,0%, 0,3 ποσοστιαίες μονάδες πιο αργά από ό,τι στην πρόβλεψή μας του Μαρτίου».
Η OBR ανέφερε ότι οι αυξήσεις φόρων που πρόκειται να περιγράψει ο Ριβς θα συγκεντρώσουν 26,1 δισεκατομμύρια λίρες έως το 2029-2030, στο τέλος αυτής της κοινοβουλευτικής περιόδου.
Τα βρετανικά κρατικά ομόλογα (gilts) κινήθηκαν μεταξύ κερδών και απωλειών, καθώς οι traders προσπάθησαν να αξιολογήσουν τα αντικρουόμενα μηνύματα που έστελνε η έκθεση για τη Βρετανία. Από τη μία πλευρά, το δημοσιονομικό περιθώριο αποδείχθηκε πολύ υψηλότερο των προσδοκιών. Από την άλλη, οι προβλέψεις για την ανάπτυξη αναθεωρήθηκαν επί τα χείρω σε όλο το χρονικό εύρος των εκτιμήσεων, λόγω χαμηλότερης παραγωγικότητας.
Οι αρνητικές επιπτώσεις στη μεγέθυνση αντισταθμίστηκαν εν μέρει από τον αντίκτυπο του υψηλότερου πληθωρισμού και της ισχυρότερης αύξησης των μισθών στα δημόσια οικονομικά, οι οποίοι ενισχύουν τα φορολογικά έσοδα του κράτους.
Βρετανία: Φόροι σε ακίνητα υψηλής αξίας και αποταμιεύσεις
Μεταξύ των μέτρων που αποκαλύφθηκαν στο διαρρεύσαν έγγραφο περιλαμβάνεται η επιβολή επιπλέον φόρου σε κατοικίες αξίας άνω των 2 εκατ. λιρών, καθώς και αύξηση κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες της φορολογίας στα εισοδήματα από ακίνητα και αποταμιεύσεις.
Πρόκειται για σαφή στροφή προς την ενίσχυση των δημοσίων εσόδων μέσω της αύξησης της επιβάρυνσης στα υψηλότερα περιουσιακά στρώματα, σε μια περίοδο κατά την οποία η κυβέρνηση επιδιώκει να ενισχύσει τη δημοσιονομική σταθερότητα της Βρετανίας, παρά τις πιέσεις για μεγαλύτερες δημόσιες δαπάνες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του OBR, οι εισφορές σε συνταξιοδοτικά προγράμματα άνω των 20.000 λιρών δεν θα εξαιρούνται πλέον από τις Εθνικές Ασφαλιστικές Εισφορές (National Insurance Contributions – NICs). Παράλληλα, τα κατώφλια εισφορών των εργοδοτών θα «παγώσουν» για τρία χρόνια, από το οικονομικό έτος 2028-2029.
Επιπλέον, η κυβέρνηση της Βρετανίας σχεδιάζει να εισαγάγει από το 2028 ένα σύστημα χρέωσης για τα ηλεκτρικά οχήματα, με βάση τα χιλιόμετρα. Ταυτόχρονα, το πάγωμα του φόρου στα καύσιμα παρατείνεται έως τον Σεπτέμβριο του 2026.
Τέλος, τα φορολογικά κίνητρα για αποσβέσεις εταιρικών επενδύσεων θα περικοπούν, μέτρο που αναμένεται να αυξήσει τα δημόσια έσοδα κατά περίπου 1,5 δισ. λίρες.
Η εξέλιξη αυτή ενισχύει το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του νέου προϋπολογισμού της Βρετανίας, αλλά παράλληλα επιβαρύνει τις επιχειρήσεις σε μια περίοδο επιβράδυνσης της παραγωγικότητας, προσθέτοντας έναν ακόμη παράγοντα αβεβαιότητας στο επενδυτικό περιβάλλον της χώρας.
Η αντίδραση των αγορών στον προϋπολογισμό της Βρετανίας
Τα βρετανικά κρατικά ομόλογα και η στερλίνα παρουσίασαν έντονες εναλλαγές τάσης, καθώς οι αγορές αντέδρασαν στην πρόωρη δημοσίευση κρίσιμων δημοσιονομικών προβλέψεων, λίγο πριν την επίσημη ανακοίνωση του προϋπολογισμού της Βρετανίας.
Η απόδοση των 10ετών gilts υποχώρησε αρχικά, ενώ το βρετανικό νόμισμα ενισχύθηκε, καθώς οι traders αντάλλαξαν μεταξύ τους έγγραφο του OBR που έδειχνε ότι η κυβέρνηση αύξησε το περιθώριό της έναντι ενός βασικού δημοσιονομικού κανόνα στα 22 δισ. λίρες (29 δισ. δολάρια) — επίπεδο υψηλότερο από εκείνο που προέβλεπαν οι περισσότεροι οικονομολόγοι.
Ωστόσο, το αρχικό θετικό κλίμα δεν κράτησε πολύ. Οι κινήσεις της αγοράς αντιστράφηκαν, καθώς άρχισαν να διατυπώνονται αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα και την αξιοπιστία των κυβερνητικών αποφάσεων σε σχέση με φόρους και δαπάνες.
Βρετανία και «μπροστά δανεισμός, πίσω περικοπές»
«Πρόκειται για δανεισμό που μεταφέρεται προς τα εμπρός και περικοπές που μεταφέρονται στο μέλλον — πότε έχει συμβεί ποτέ ένας υπουργός Οικονομικών να τηρήσει πραγματικά αυτή τη στρατηγική;» σχολίασε στο CNBC ο Τζόρνταν Ρότσεστερ, επικεφαλής μακροοικονομικής στρατηγικής της Mizuho στο Λονδίνο.
«Είναι λιγότερο αξιόπιστο, όπως συνήθως, αλλά προς το παρόν τη διατηρεί εντός των δημοσιονομικών κανόνων», πρόσθεσε, συνοψίζοντας τη διάχυτη αίσθηση δυσπιστίας που άρχισε να επικρατεί στην αγορά της Βρετανίας. Το OBR αποτελεί τον ανεξάρτητο δημοσιονομικό «φρουρό» της κυβέρνησης και έχει ως αποστολή να αξιολογεί τις προβλέψεις και τις υποθέσεις που συνοδεύουν τον προϋπολογισμό της Βρετανίας.
Η πρόωρη διαρροή δημιούργησε ένα κενό πληροφόρησης και ενίσχυσε τη μεταβλητότητα, καθώς οι αγορές προσπάθησαν να προεξοφλήσουν τις κινήσεις της κυβέρνησης της Βρετανίας χωρίς το πλήρες πλαίσιο των επίσημων ανακοινώσεων. Η στερλίνα ενισχύθηκε αρχικά έως και κατά 0,3%, φτάνοντας τα 1,3201 δολάρια, πριν αλλάξει πορεία και υποχωρήσει στα 1,3144 δολάρια.
Οι κινήσεις αυτές αντανακλούν τη δυσκολία των επενδυτών να αξιολογήσουν εάν η ενίσχυση του δημοσιονομικού αποθέματος αποτελεί ένδειξη υπευθυνότητας ή απλώς μια προσωρινή, λογιστική βελτίωση που αποκρύπτει μεγαλύτερους κινδύνους για τα δημόσια οικονομικά της Βρετανίας.
Βρετανία: «Βρόμικη 12άδα φόρων» στον προϋπολογισμό Ριβς
Παρότι η υπουργός οικονομικών δεν αυξάνει τους φορολογικούς συντελεστές, προχωρά σε δώδεκα άλλες παρεμβάσεις που ήδη αποκαλούνται «βρόμικη δωδεκάδα» που σημαίνει ότι η κυβέρνηση αυξάνει τους φόρους «από πολλές πλευρές», αντί ευθέως με έναν μεγάλο φόρο.
Στο επίκεντρο βρίσκεται το πάγωμα των φορολογικών κλιμακίων για ακόμη δύο χρόνια , κάτι που σημαίνει ότι όσο ανεβαίνουν οι μισθοί, περισσότερος κόσμος θα πληρώνει υψηλότερο φόρο. Για μια τυπική οικογένεια της μεσαίας τάξης, το κόστος μπορεί να φτάσει τις 1.600 λίρες τον χρόνο.
Σειρά επιβαρύνσεων έρχεται και για όσους έχουν ακίνητα άνω των δύο εκατομμυρίων, ενώ αυξάνονται ο φόρος στα μερίσματα, τα τέλη στον τζόγο και εισάγεται για πρώτη φορά χρέωση ανά μίλι για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Την ίδια ώρα, η υπουργός ανακοίνωσε αυξήσεις στον κατώτατο μισθό που ξεπερνούν τον πληθωρισμό. Για πρώτη φορά οι 18 έως 20 ετών θα παίρνουν πάνω από 10 λίρες την ώρα.
Στο πακέτο προστίθενται και νέοι μικρο-φόροι: ο φόρος στα γλυκά γαλακτοκομικά ροφήματα, ο λεγόμενος “milkshake tax”, και ο «τουριστικός φόρος», που επιτρέπει στους δημάρχους να επιβάλλουν τέλος διαμονής.
Τέλος, όλα τα επιδόματα εργασιακής ηλικίας θα αυξηθούν με βάση τον πληθωρισμό. Η Ριβς υποστηρίζει ότι τα μέτρα είναι αναγκαία για να προστατευθεί το εθνικό σύστημα υγείας και οι δημόσιες υπηρεσίες, την ώρα που η αντιπολίτευση μιλά για το μεγαλύτερο φορολογικό βάρος εδώ και δεκαετίες.
