Η World Inequality Report 2026 (WIR 2026), η τρίτη έκδοση της σειράς μετά το 2018 και το 2022, καταδεικνύει ότι η παγκόσμια ανισότητα παραμένει τεράστια — συχνά πολύ μεγαλύτερη απ’ όσο φαντάζεται η κοινή γνώμη.
Οι δημόσιες δαπάνες για εκπαίδευση ανά παιδί στην υποσαχάρια Αφρική ανέρχονται μόλις σε 200 ευρώ (σε όρους αγοραστικής δύναμης), έναντι 7.400 ευρώ στην Ευρώπη και 9.000 ευρώ στη Βόρεια Αμερική & Ωκεανία.
Το 2025, το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού κερδίζει περισσότερα από το υπόλοιπο 90%, ενώ το φτωχότερο μισό του παγκόσμιου πληθυσμού καταλαμβάνει λιγότερο από το 10% του συνολικού παγκόσμιου εισοδήματος.
Ο πλούτος -η αξία των περιουσιακών στοιχείων των ανθρώπων- ήταν ακόμη πιο συγκεντρωμένος από το εισόδημα ή τα κέρδη από την εργασία και τις επενδύσεις, σύμφωνα με την έκθεση, με το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού να κατέχει το 75% του πλούτου και το φτωχότερο μισό μόνο το 2%.
Σε σχεδόν κάθε περιοχή, το πλουσιότερο 1% ήταν πλουσιότερο από το 90% του φτωχότερου μαζί, σύμφωνα με την έκθεση, με την ανισότητα πλούτου να αυξάνεται ραγδαία σε όλο τον κόσμο.
«Το αποτέλεσμα είναι ένας κόσμος στον οποίο μια μικροσκοπική μειονότητα κατέχει πρωτοφανή οικονομική δύναμη, ενώ δισεκατομμύρια παραμένουν αποκλεισμένοι ακόμη και από τη βασική οικονομική σταθερότητα», ανέφεραν οι συντάκτες της έκθεσης.
Ανισότητα στις εκπομπές ρύπων
Η έκθεση αναδεικνύει επίσης ότι η συμβολή στην κλιματική κρίση κατανέμεται εξαιρετικά άνισα. Νέα στοιχεία δείχνουν πως η ιδιοκτησία κεφαλαίου αποτελεί κρίσιμο παράγοντα στη διαμόρφωση των εκπομπών.
Το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται για το 77% των εκπομπών που σχετίζονται με την ιδιωτική ιδιοκτησία κεφαλαίου, γεγονός που αποδεικνύει πως η κλιματική κρίση είναι άρρηκτα δεμένη με τη συγκέντρωση πλούτου.
Για την αντιμετώπισή της απαιτείται αναδιάρθρωση των χρηματοοικονομικών και επενδυτικών δομών που τροφοδοτούν τόσο τις εκπομπές όσο και την ανισότητα.
Ανισότητα φύλου και αόρατη εργασία
Η ανισότητα φύλου λαμβάνει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις όταν υπολογιστεί η αόρατη και απλήρωτη εργασία εντός του σπιτιού, που βαραίνει δυσανάλογα τις γυναίκες. Όταν η οικιακή και φροντιστική εργασία συμπεριληφθεί, οι γυναίκες κερδίζουν μόλις το 32% των απολαβών των ανδρών ανά ώρα εργασίας, έναντι 61% όταν εξετάζονται μόνο οι αμειβόμενες δραστηριότητες.
Το εύρημα αυτό αποκαλύπτει επίμονες διακρίσεις αλλά και βαθιά προβλήματα στον τρόπο που οι κοινωνίες αποτιμούν και κατανέμουν την εργασία.
Η διεθνής χρηματοοικονομική ανισότητα
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η WIR 2026 δείχνει ότι το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα ενισχύει την ανισότητα. Οι πλούσιες οικονομίες απολαμβάνουν το λεγόμενο «υπερβολικό προνόμιο»: κάθε χρόνο περίπου 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ — ποσό τριπλάσιο της παγκόσμιας αναπτυξιακής βοήθειας — μεταφέρεται από φτωχότερες προς πλουσιότερες χώρες μέσω καθαρών εισοδηματικών ροών από κεφάλαιο, υψηλότερων αποδόσεων και χαμηλότερων επιτοκίων στα χρέη των ανεπτυγμένων οικονομιών.
Η αντιστροφή αυτής της τάσης αποτελεί κρίσιμο ζητούμενο για την παγκόσμια ισότητα.
Ακραία συγκέντρωση πλούτου
Η έκθεση αποκαλύπτει ότι λιγότερα από 60.000 άτομα — το 0,001% του παγκόσμιου πληθυσμού — ελέγχουν τριπλάσιο πλούτο από το φτωχότερο 50% της ανθρωπότητας. Το 2025, το πλουσιότερο 10% κέρδισε περισσότερο από το υπόλοιπο 90% μαζί, ενώ το φτωχότερο μισό του πληθυσμού κατέκτησε κάτω από το 10% του συνολικού παγκόσμιου εισοδήματος.
Στον πλούτο η συγκέντρωση είναι ακόμη πιο ακραία: το πλουσιότερο 10% κατέχει το 75% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ η κατώτατη μισή ομάδα μόλις 2%.
Περιφερειακές διαφορές και παγκόσμια δομή εισοδημάτων
Οι διαφορές μεταξύ περιοχών είναι τεράστιες. Ένα άτομο στη Βόρεια Αμερική & Ωκεανία κερδίζει κατά μέσο όρο 13 φορές περισσότερο από κάποιον στην υποσαχάρια Αφρική. Η μέση ημερήσια εισοδηματική διαφορά κυμαίνεται από 125 ευρώ στις πλούσιες περιοχές σε 10 ευρώ στην Αφρική.
Επιπλέον, 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ ρέει ετησίως από τον Νότο προς τον Βορρά μέσω καθαρών εισοδηματικών μεταβιβάσεων, ενισχύοντας ένα σύστημα που ευνοεί τις ανεπτυγμένες χώρες έναντι των αναπτυσσόμενων.
Πολιτικές αντιμετώπισης: από την αναδιανομή στην κριτική του συστήματος
Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς προτείνει μια διεθνή επιτροπή παρακολούθησης των ανισοτήτων — αντίστοιχη με την IPCC για το κλίμα. Η έκθεση εισηγείται δημόσιες επενδύσεις σε παιδεία και υγεία, αναδιανεμητικές πολιτικές όπως επιδόματα και συντάξεις, καθώς και προοδευτική φορολογία. Ένας παγκόσμιος φόρος 3% σε λιγότερους από 100.000 υπερπλούσιους θα συγκέντρωνε 750 δισ. δολάρια ετησίως — όση είναι η συνολική εκπαιδευτική δαπάνη των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Ωστόσο, η κριτική που ασκείται είναι πως οι προτάσεις αυτές δεν αλλάζουν τη βασική κοινωνικοοικονομική δομή: την ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Με άλλα λόγια, οι πολιτικές περιορίζονται στην εκ των υστέρων αναδιανομή και όχι στη ριζική αλλαγή που θα απέτρεπε τη γέννηση της ανισότητας από την πηγή της.
Η έκθεση υπενθυμίζει ότι οι ακραίες ανισότητες δεν είναι τυχαίες ούτε αναπόφευκτες. Απορρέουν από τη δομή του σημερινού οικονομικού συστήματος, στο οποίο η συγκεντρωμένη ιδιοκτησία του κεφαλαίου παράγει και αναπαράγει πλούτο για ελάχιστους. Χωρίς αλλαγή στο ίδιο το υπόστρωμα του συστήματος, ακόμη και οι πιο προοδευτικές φορολογικές και αναδιανεμητικές πολιτικές ενδέχεται να αποδειχθούν ανεπαρκείς για τη μείωση της παγκόσμιας ανισότητας.
