Αντίθετα με τις παλαιότερες γενιές, που έχουν υπομείνει μεγαλύτερες κακουχίες στο κομμουνιστικό καθεστώς, η γενιά Ζ στη Βουλγαρία δεν συμβιβάζεται με την πολιτική κατάσταση στη χώρα, παρά την οικονομική πρόοδο που έχει σημειωθεί την τελευταία 30ετία. Οι νεότεροι θέλουν να γυρίσουν σελίδα στην πορεία της χώρας και άνθρωποι σαν τον Πέεφσκι αποτελούν εμπόδια.
Αν και η κυβέρνηση ανακάλεσε μέτρα για την αύξηση των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών στις αρχές Δεκεμβρίου, οι μαζικές διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς συνεχίστηκαν αμείωτα μέχρι την παραίτηση του πρωθυπουργού, Ρόσεν Ζελιάσκοφ, ο οποίος δεν κατάφερε να ολοκληρώσει ούτε καν ένα 12μηνο από την ανάληψη των καθηκόντων του. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο αν μια νέα εκλογική αναμέτρηση -μετά τις επτά που έχουν προηγηθεί από το 2021- θα είναι αρκετή για να καταλαγιάσει η οργή του κόσμου.
Οι έντονες αντιδράσεις οφείλονται στην αίσθηση αδικίας για τα σχέδια των κυβερνώντων να αυξήσουν τη φορολόγηση των πολιτών, ώστε να καλυφθούν μεγαλύτερες απολαβές αξιωματούχων, αντί να επενδύονται δημόσιοι πόροι στην υγεία και το κράτος πρόνοιας. Δεν είναι τυχαίο που ένα από τα βασικά συνθήματα των διαδηλωτών είναι «μαφία», «παραίτηση» και «έρχεται η Gen Ζ», ώστε να εκφράσουν τη δυσπιστία τους σε μια κυβέρνηση που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ολιγαρχών και των πολιτικών ελίτ και όχι των πολιτών, όπως καταγγέλλουν οι νέοι.
Persona non grata o Πεέφσκι
Στο στόχαστρο βρίσκεται, ειδικότερα, ο 45χρόνος ολιγάρχης και πολιτικός Ντέλιαν Σλάβτσεφ Πέεφσκι, εις βάρος του οποίου έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Μέσω του κόμματος Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες (DPS), ο Πέεφσκι υποστήριζε την παραιτηθείσα κυβέρνηση της Βουλγαρίας χωρίς να συμμετέχει σε αυτήν. Η πολιτική του σταδιοδρομία, η οποία ξεκίνησε το 2001, έχει στιγματιστεί από επανειλημμένες κατηγορίες για διαφθορά και κατάχρηση εξουσίας. Αίσθηση προκάλεσε η παραίτησή του από την ηγεσία της Κρατικής Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (DANS) λίγες ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, το καλοκαίρι του 2013, λόγω μαζικών διαμαρτυριών. Παραμένει, ωστόσο, μία από τις κεντρικές φιγούρες στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, με το κόμμα του να εκτελεί ρόλο «ρυθμιστή» σε κρίσιμες κυβερνητικές αποφάσεις.
Ο Πέεφσκι θεωρείται ευρέως σύμβολο της φθοράς του κράτους και της ατιμωρησίας των ελίτ, καθιστώντας τον πρωταρχικό στόχο των διαδηλώσεων κατά της διαφθοράς στη Βουλγαρία, σύμφωνα με μαρτυρίες του Guardian, των Financial Times και της Le Monde. Η οργή των διαδηλωτών στρέφεται, επίσης, κατά του πρώην πρωθυπουργού, Μπόικο Μπορίσοφ. Το συντηρητικό κόμμα του (GERB) κέρδισε το μεγαλύτερο ποσοστό στις εκλογές που έγιναν έναν χρόνο πριν, με τον Ζελιάσκοφ να αναλαμβάνει καθήκοντα πρωθυπουργού. Σε αυτήν την κυβέρνηση συμμετείχε, επίσης, το σοσιαλιστικό κόμμα της Βουλγαρίας (BSP-OL) και το λαϊκίστικο κόμμα (ΙΤΝ).
Οι θετικές προοπτικές του ευρώ κόντρα στην απαισιοδοξία των νέων
Παρά τις θετικές προοπτικές που ανοίγονται στη Βουλγαρία με την υιοθέτηση του ευρώ από τον Ιανουάριο του 2026, δηλαδή μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα, δεκάδες χιλιάδες πολίτες στη Βουλγαρία πραγματοποιούν μαζικές διαδηλώσεις από τον Νοέμβριο. Ιδιαίτερα όσοι είναι γεννημένοι από το 1997 μέχρι το 2012, δηλαδή οι Gen Z, δεν θεωρούν πως τα οφέλη της ανάπτυξης κατανέμονται ισομερώς, μια πεποίθηση που ενισχύεται από την περσινή κατάταξη της Βουλγαρίας στα κράτη-μέλη της ΕΕ με τη μεγαλύτερη διαφθορά από τη Διεθνή Διαφάνεια.
Χαρακτηριστική ήταν η πρώτη διαδήλωση ενάντια του προσχεδίου για τον προϋπολογισμό την 1η Δεκεμβρίου, με τη συμμετοχή περίπου 100.000 ατόμων στη Σόφια. Μια δεύτερη μεγάλη διαδήλωση έλαβε χώρα στις 10 Δεκεμβρίου, όταν μια παράσταση με μουσική rap σατίριζε τον Πέεφσκι, ενώ εκπρόσωποι της τουρκικής μειονότητας και των Ρομά τον επέκριναν, διότι ισχυρίζεται πως είναι ηγέτης τους, σύμφωνα με την εφημερίδα Sofia Globe. Πρόκειται για τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις της τελευταίας 25ετίας. Ακόμη και η ψηφιακή συμμετοχή των νέων στην πλατφόρμα TikTok στη Βουλγαρία έφτασε τα 488.000 άτομα, 70 φορές πιο ψηλά από το συνηθισμένο, σύμφωνα με μετρήσεις της Balkan Free Media Initiative και της Deutsche Welle.
Τελικά, ο κυβερνητικός συνασπισμός του Ζελιάσκοφ ανακάλεσε τον προϋπολογισμό. Αν και η Βουλγαρία έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά δημοσίου χρέους ως προς το ΑΕΠ στην ΕΕ -περιορίζεται στο 24,1%-, οι δημοσιονομικές προτάσεις θα οδηγούσαν σε αύξηση των δημοσίων δαπανών μέχρι και στο 45% του ΑΕΠ το 2026, χωρίς όμως να καλύπτονται οι ανάγκες των πολιτών. Όπως αναφέρει ο Guardian, το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό των δημόσιων νοσοκομείων διεκδικούν αυξήσεις εδώ και έναν χρόνο.
Ομιχλώδες το πολιτικό τοπίο στη Βουλγαρία
Πολιτικοί αναλυτές αμφιβάλλουν για το εάν θα καταλαγιάσει η δυσφορία της κοινής γνώμης παρά την παραίτηση της κυβέρνησης Ζελιάσκοφ στις 11 Δεκεμβρίου. Οι δημοσκοπήσεις καθρεφτίζουν την υποχώρηση των κομμάτων των Μπορίσοφ και Πέεφσκι, αλλά απέχουν πολύ από το να εξαφανιστούν, τονίζεται στη γαλλική Le Monde. Με έξι κόμματα να αναμένεται να εισέλθουν στη Βουλή και ένα εκλογικό σύστημα απλής αναλογικής, ο σχηματισμός συνασπισμού παραμένει εξαιρετικά δύσκολος. Ξεκινά, ως εκ τούτου, μια νέα περίοδος αστάθειας στη Βουλγαρία χωρίς κυβέρνηση ή προϋπολογισμό. Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος της χώρας, Ρούμεν Γκεοργκίεφ Ράντεφ, τάσσεται υπέρ των διαδηλωτών, αλλά και της προσέγγισης των Αμερικανών σε ό,τι αφορά τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.
Οι διαδηλωτές, ωστόσο, αντιδρούν στην εντύπωση που ήθελε να δημιουργήσει η παραιτηθείσα κυβέρνηση ότι οι κινητοποιήσεις αυτές είναι κατά του ευρώ. Απευθυνόμενος στους Financial Times, o κεντρώος Νικολάι Ντένκοφ, πρωθυπουργός της Βουλγαρίας από τον Ιούνιο του 2023 μέχρι τον Απρίλιο του 2024, είχε δηλώσει πρόσφατα ότι «σε αυτό το κράτος δέχεται πιέσεις ο ιδιωτικός κλάδος, οι νέοι άνθρωποι σταματούν να ονειρεύονται, όλοι είναι φτωχοί και στερούνται τις ίδιες ελευθερίες». Δεν είναι τυχαίο που η καταναλωτική εμπιστοσύνη κινήθηκε στο -25,1 το δ’ τρίμηνο από το -21,1 το γ’ τρίμηνο, αντανακλώντας το χαμηλότερο επίπεδο από το γ’ τρίμηνο του 2023. Αναλυτές επιβεβαιώνουν την απαισιοδοξία των νοικοκυριών για την οικονομική τους κατάσταση και τις συνθήκες στη χώρα μέσα στους επόμενους 12 μήνες.
