Σύμφωνο ασφαλείας τύπου ΝΑΤΟ προτείνουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία, παρ’ ότι παραμένουν τεράστια ερωτήματα σχετικά με τα αμφισβητούμενα εδάφη της χώρας και το αν η Ρωσία θα συμφωνήσει, γράφει σε δημοσίευμά του το Politico.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έκανε μια αισιόδοξη αποτίμηση της νέας πρότασης από Αμερικανούς αξιωματούχους για την παροχή διαβεβαίωσης τύπου ΝΑΤΟ με σκοπό την προστασία της Ουκρανίας. Οι προτάσεις φαίνονται «αρκετά καλές», δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος στο τέλος των διήμερων συνομιλιών στο Βερολίνο με τους διαπραγματευτές του Ντόναλντ Τραμπ. Ο ίδιος ο Τραμπ είπε ότι «είμαστε τώρα πιο κοντά απ’ ό,τι υπήρξαμε ποτέ» στην ειρήνη.
Ωστόσο, ο Ζελένσκι προειδοποίησε ότι τα σχέδια αποτελούν μόνο ένα «πρώτο προσχέδιο», με σημαντικά ζητήματα να παραμένουν άλυτα. Για παράδειγμα, δεν υπήρξε ακόμη συμφωνία για το τι θα πρέπει να γίνει με τα αμφισβητούμενα εδάφη στην περιοχή του Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία, μεγάλο μέρος της οποίας τελεί υπό κατοχή ρωσικών στρατευμάτων. Επίσης, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Ρώσος δικτάτορας, Βλαντίμιρ Πούτιν, θα συμφωνήσει με οτιδήποτε από αυτά, αναφέρει το Politico.
Ο Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος φιλοξένησε τις συνομιλίες, χαιρέτισε τις «αξιοσημείωτες» νομικές και «υλικές» εγγυήσεις ασφαλείας που πρότειναν οι Αμερικανοί διαπραγματευτές Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός του Τραμπ. «Για πρώτη φορά από το 2022, μια κατάπαυση του πυρός είναι εφικτή», δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος σε συνέντευξη Τύπου με τον Ζελένσκι. «Εξαρτάται πλέον αποκλειστικά από τη Ρωσία αν μπορεί να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός μέχρι τα Χριστούγεννα», συμπλήρωσε.
Κρίσιμο βήμα στις διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία
Η εμφάνιση ενός πλαισίου εγγυήσεων ασφαλείας σηματοδοτεί ένα δυνητικά κρίσιμο βήμα προόδου στις διαπραγματεύσεις. Η Ουκρανία έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν εξετάζει καμία λύση όσον αφορά τα κατεχόμενα εδάφη, αν δεν λάβει πρώτα ένα πακέτο ασφαλείας που θα αποτρέπει τον Πούτιν να εισβάλει ξανά. Ο Ρώσος από την πλευρά του έχει αρνηθεί να δεχθεί το ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και νωρίτερα φέτος ο Τραμπ δήλωσε ότι οι αμερικανικές δυνάμεις δεν θα έχουν ρόλο σε καμία ειρηνευτική αποστολή.
Ωστόσο, τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται σταθερή βελτίωση του κλίματος μεταξύ των διαπραγματευτών. «Πρόκειται για μια πραγματικά εκτεταμένη και ουσιαστική συμφωνία, την οποία δεν είχαμε μέχρι τώρα, δηλαδή τόσο η Ευρώπη όσο και οι ΗΠΑ είναι από κοινού έτοιμες -και ο πρόεδρος Ζελένσκι έχει αναφερθεί στο Άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ- να παράσχουν παρόμοιες εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία», δήλωσε ο Μερτς.
Υπενθυμίζεται ότι το Άρθρο 5 αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της συλλογικής άμυνας της Συμμαχίας. Δηλαδή προβλέπει ότι μια επίθεση εναντίον ενός μέλους θα θεωρείται επίθεση εναντίον όλων.
«Κατά την άποψή μου, αυτό είναι ένα πραγματικά μεγάλο βήμα προς τα εμπρός. Και, όπως είπα, η αμερικανική πλευρά έχει επίσης δεσμευθεί πολιτικά και, σε προοπτική, νομικά να το πράξει», πρόσθεσε ο Μερτς.
Ο Ζελένσκι επίσης, για πρώτη φορά, άφησε να εννοηθεί ότι μια λύση θα μπορούσε να διαφαίνεται. «Πριν κάνουμε οποιαδήποτε βήματα στο πεδίο της μάχης, πρέπει να δούμε πολύ καθαρά ποιες εγγυήσεις ασφαλείας υπάρχουν», είπε. «Είναι σημαντικό ότι οι ΗΠΑ εξετάζουν εγγυήσεις παρόμοιες με το Άρθρο 5. Υπάρχει πρόοδος σε αυτό», σημείωσε.
«Σημαντική πρόοδο» στις συνομιλίες βλέπουν οι Ευρωπαίοι
Σε μεταγενέστερη κοινή δήλωση, οι ηγέτες της Δανίας, της Φινλανδίας, της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιταλίας, της Ολλανδίας, της Πολωνίας, της Σουηδίας και της Νορβηγίας συντάχθηκαν με τον Μερτς, χαιρετίζοντας τη «σημαντική πρόοδο» στις συνομιλίες. Τη δήλωση υπέγραψαν επίσης η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, οι οποίοι συμμετείχαν με τους εθνικούς ηγέτες σε δείπνο συζήτησης με τον Ζελένσκι στο Βερολίνο.
Η δήλωσή τους παρείχε επίσης περισσότερες λεπτομέρειες για το τι ενδέχεται να περιλαμβάνει το νέο ειρηνευτικό σχέδιο, υποδηλώνοντας ότι «οι ΗΠΑ» έχουν «δεσμευθεί», από κοινού με τους Ευρωπαίους ηγέτες, να εγγυηθούν τη μελλοντική ασφάλεια της Ουκρανίας και να προωθήσουν την οικονομική της ανάκαμψη. Αυτό, σύμφωνα με τη δήλωση των ηγετών, θα περιλάμβανε δεσμεύσεις για τη στήριξη του ουκρανικού στρατού ώστε να διατηρήσει δύναμη «ειρηνικής περιόδου» 800.000 στρατιωτών, ικανή να «αποτρέπει» και να «αμύνεται».
Η ειρήνη θα επιβαλλόταν εν μέρει από μια ευρωπαϊκής ηγεσίας «πολυεθνική δύναμη για την Ουκρανία», αποτελούμενη από συνεισφορές πρόθυμων χωρών και «με την υποστήριξη των ΗΠΑ». Η δύναμη αυτή θα διασφάλιζε τον εναέριο χώρο της Ουκρανίας, θα υποστήριζε την ασφάλεια στη θάλασσα και θα ενίσχυε τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, «συμπεριλαμβανομένης της επιχειρησιακής δράσης εντός της Ουκρανίας». Η δήλωση δεν διευκρινίζει ακριβώς ποιος θα ήταν ο ρόλος των ΗΠΑ στην υποστήριξη της δύναμης.
Ξεχωριστά, οι ΗΠΑ θα ήταν υπεύθυνες για έναν μηχανισμό παρακολούθησης της κατάπαυσης του πυρός και για την παροχή έγκαιρης προειδοποίησης σε περίπτωση μελλοντικής επίθεσης. Θα υπήρχε επίσης νομικά δεσμευτική υποχρέωση λήψης μέτρων για την αποκατάσταση της ειρήνης αν η Ρωσία επιτεθεί ξανά, που θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν «ένοπλη δύναμη, πληροφορίες και υλικοτεχνική υποστήριξη».
Περαιτέρω σημεία της πρότασης περιλαμβάνουν κοινές προσπάθειες για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και επενδύσεις στη μελλοντική της ευημερία, καθώς και τη συνέχιση της πορείας της Ουκρανίας προς την ένταξη στην ΕΕ.
Στο ζήτημα της παραχώρησης εδαφών, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δήλωσαν ότι θα εναπόκειται στον Ζελένσκι να αποφασίσει, εφόσον χρειαστεί, κατόπιν διαβούλευσης με τον ουκρανικό λαό. Όσον αφορά τα εδάφη, ο Ζελένσκι είπε: «Για να μιλήσω ειλικρινά, εξακολουθούμε να έχουμε διαφορετικές θέσεις».
Οι εξελίξεις αυτές συνιστούν σημαντική κινητικότητα έπειτα από εβδομάδες αδιεξόδου. Ωστόσο, υπήρξαν υπαινιγμοί από την αμερικανική πλευρά ότι η προσφορά τους ενδέχεται να έχει χρονικό περιορισμό, καθώς ο Λευκός Οίκος επιδιώκει να πιέσει τις εμπόλεμες πλευρές προς μια ειρηνευτική συμφωνία μέχρι τα Χριστούγεννα. «Η βάση αυτής της συμφωνίας είναι ουσιαστικά η ύπαρξη πραγματικά ισχυρών εγγυήσεων, παρόμοιων με το Άρθρο 5», δήλωσε ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος. «Αυτές οι εγγυήσεις δεν θα βρίσκονται στο τραπέζι για πάντα. Βρίσκονται στο τραπέζι τώρα, εφόσον υπάρξει μια καλή κατάληξη», ανέφερε ο ίδιος.
Μπορεί κανείς να εμπιστευθεί τον Τραμπ;
Σε ιδιωτικές συζητήσεις, ορισμένοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες διστάζουν να εναποθέσουν την εμπιστοσύνη τους σε έναν Λευκό Οίκο που τις τελευταίες ημέρες έχει επιδείξει νέα επίπεδα εχθρότητας απέναντι στην ήπειρό τους. Άλλοι δεν είναι πεπεισμένοι ότι η εγγύηση ασφαλείας θα λειτουργούσε χωρίς να δοθεί στην Ουκρανία πλήρης ένταξη στο ΝΑΤΟ.
«Πού είναι η αξιοπιστία;», αναρωτήθηκε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Το Άρθρο 5 χωρίς ένταξη θα ενθαρρύνει απλώς τη Ρωσία να προσπαθήσει να το δοκιμάσει».
Η πιο πρόσφατη Εθνική Στρατηγική Ασφάλειας των ΗΠΑ, η οποία αναφέρει ότι η Ευρώπη είναι ένας παρακμάζων πολιτισμός που απειλείται από τη μετανάστευση, προκάλεσε σοκ στους αξιωματούχους της ΕΕ, όταν δημοσιεύθηκε νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Η συνέντευξη του Τραμπ στο Politico στη συνέχεια ενέτεινε τις ανησυχίες τους, καθώς χαρακτήρισε τους Ευρωπαίους ηγέτες «αδύναμους».
«Υπάρχει εδώ ένας πόλεμος παραπληροφόρησης», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ. «Το τρομακτικό είναι ότι δεν προέρχεται μόνο από τους Ρώσους, τους Κινέζους ή τους Ιρανούς. Προέρχεται και από τις ΗΠΑ».
Την ίδια ώρα, στις Βρυξέλλες, οι χώρες της ΕΕ παραμένουν εγκλωβισμένες σε τεταμένες διαπραγματεύσεις σχετικά με το πώς μπορούν να αξιοποιήσουν περισσότερα από 200 δισ. ευρώ παγωμένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων, προκειμένου να χορηγήσουν ένα άκρως αναγκαίο δάνειο στην Ουκρανία. Εάν δεν διατεθούν νέα ευρωπαϊκά κεφάλαια, το Κίεβο είναι πιθανό να ξεμείνει από χρήματα κατά το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους.
Οι συνομιλίες έχουν κολλήσει λόγω των ανησυχιών του Βελγίου ότι θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αντίποινα από τη Ρωσία, αν συμφωνήσει στην πρόταση για το «δάνειο αποζημιώσεων», με τη χρήση κεφαλαίων που τηρούνται σε χρηματοπιστωτικό θεματοφύλακα στις Βρυξέλλες. Τις τελευταίες ημέρες, οι προοπτικές μιας συμφωνίας -την οποία οι ηγέτες της ΕΕ ήθελαν να υπογράψουν σε σύνοδο κορυφής αυτή την Πέμπτη- έχουν εξασθενήσει, καθώς και άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων η Ιταλία, συντάχθηκαν με το Βέλγιο, εκφράζοντας ανησυχίες.
Οι πρέσβεις των χωρών της ΕΕ συνέχισαν να εξετάζουν νέα προσχέδια προτάσεων, με στόχο να καθησυχάσουν το Βέλγιο μέχρι αργά το βράδυ της Δευτέρας.
