Καθώς οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προετοιμάζονται για τη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, βρίσκονται υπό ασυνήθιστη και έντονη πίεση από τις Ηνωμένες Πολιτείες για αποφάσεις σχετικά με τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Η σύνοδος αυτή θα δοκιμάσει την ενότητα της Ένωσης, ενώ οι διεργασίες επηρεάζονται και από την προσπάθεια του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να εκμεταλλευτεί τις διαφωνίες μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, όπως αναφέρει το Politico.
Κεντρικό θέμα της αντιπαράθεσης είναι η χρήση των ρωσικών παγωμένων περιουσιακών στοιχείων, τα οποία έχουν δεσμευτεί μετά την εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία, για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της χώρας. Η διαμάχη αυτή αποκαλύπτει βαθύτερες διαιρέσεις στην Ευρώπη σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της νέας παγκόσμιας τάξης και της άνευ προηγουμένου πίεσης που ασκούν οι ΗΠΑ.
«Θέλουν να μας αποδυναμώσουν», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ με γνώση των διατλαντικών σχέσεων και των προετοιμασιών για τη σύνοδο κορυφής. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλείται αυτή την εβδομάδα να επιτύχει δύο στόχους: να εξασφαλίσει απτά αποτελέσματα για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας και να διασφαλίσει την ενότητα της Ένωσης απέναντι στην πίεση των ΗΠΑ. Ωστόσο, ορισμένες κυρίαρχες κυβερνήσεις, από τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας έως τον Αντρέι Μπάμπις της Τσεχίας, αμφισβητούν τις καθιερωμένες πολιτικές των Βρυξελλών, προσθέτοντας νέες προκλήσεις.
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς δήλωσε ότι η ΕΕ θα υποστεί «σοβαρή ζημιά για χρόνια» αν δεν καταφέρει να καταλήξει σε συμφωνία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. «Θα δείξουμε στον κόσμο ότι, σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή της ιστορίας μας, είμαστε ανίκανοι να σταθούμε ενωμένοι και να δράσουμε για να υπερασπιστούμε τη δική μας πολιτική τάξη στην Ευρώπη», τόνισε.
Πίεση Τραμπ για μπλόκο της χρηματοδότησης της Ουκρανίας από παγωμένα ρωσικά κεφάλαια
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ ασκούν πίεση σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις -κυρίως φιλικές προς τις ΗΠΑ -να απορρίψουν το σχέδιο χρήσης 210 δισ. ευρώ από τα ρωσικά παγωμένα περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους της ΕΕ που συμμετείχαν στις συζητήσεις, όπως ανέφερε το Politico.
Στη σύνοδο του Οκτωβρίου, οι ηγέτες της ΕΕ δεν είχαν καταφέρει να συμφωνήσουν για τα δεσμευμένα κεφάλαια, καθώς η αντίθεση του Βελγίου εμπόδισε την πρόοδο. Ωστόσο, δύο μήνες αργότερα, φαίνεται ότι το πρόβλημα της ΕΕ δεν αφορά μόνο το Βέλγιο, αλλά και την πίεση που ασκεί ο Τραμπ στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι σημαντικότερες πρωτεύουσες διαπραγματεύονταν μεταξύ τους, προσπαθώντας να πείσουν τον πρωθυπουργό του Βελγίου Μπαρτ Ντε Βέβερ, ο οποίος έχει κρίσιμη σημασία καθώς η χώρα φιλοξενεί τα περισσότερα από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Ευρώπη, να συμφωνήσει στη χρήση τους. Οι διαπραγματεύσεις εντάθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα, καθώς η ΕΕ προσπαθούσε να δώσει εγγυήσεις στο Βέλγιο.
Ωστόσο, οι πιθανότητες επίτευξης συμφωνίας μειώθηκαν, αντί να αυξηθούν, όπως δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος. Περιέγραψε την ατμόσφαιρα της συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στις Βρυξέλλες λέγοντας: «Ήθελα να κλάψω».
Η Ουκρανία αντιμετωπίζει έντονη ανάγκη χρηματοδότησης, καθώς το έλλειμμα του προϋπολογισμού της για το επόμενο έτος υπολογίζεται σε 71,7 δισ. ευρώ. Εάν τα κεφάλαια δεν αρχίσουν να ρέουν μέχρι τον Απρίλιο, θα πρέπει να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες, γεγονός που θα επηρεάσει τόσο το ηθικό όσο και την ικανότητά της να συνεχίσει να υπερασπίζεται τον εαυτό της, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την πλήρη ρωσική εισβολή.
Η βελγική κυβέρνηση αιτιολογεί την αντίθεσή της με την προστασία των δικών της φορολογουμένων σε περίπτωση που τα δάνεια πρέπει να επιστραφούν. Για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το ζήτημα είναι γεωπολιτικό. Η αμερικανική εκστρατεία επιρροής, κατά την οποία αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ παρακάμπτουν τις Βρυξέλλες και επικοινωνούν απευθείας με πρωτεύουσες, οδήγησε χώρες όπως η Ιταλία, η Βουλγαρία, η Μάλτα και η Τσεχία να ενταχθούν στην ομάδα των διαφωνούντων.
Η αποτυχία της ΕΕ θα ήταν καταστροφική για τη διεθνή εικόνα της, καθώς θα έστελνε μήνυμα τόσο στην κυβέρνηση Τραμπ όσο και στον Βλαντιμίρ Πούτιν, που αμφισβητεί ανοιχτά την κυριαρχία των πρώην σοβιετικών κρατών. Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, ηγέτης του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, σχολίασε πρόσφατα την επιδείνωση των σχέσεων, επισημαίνοντας την ανάγκη για ισχυρές αποφάσεις της ΕΕ. «Οι ΗΠΑ προφανώς δεν είναι πλέον ο ηγέτης του ελεύθερου κόσμου», τόνισε, προσθέτοντας ότι η κυβέρνηση Τραμπ απομακρύνεται από την Ευρώπη.
Η Ουκρανία εξαρτάται από τη χρηματοδότηση για να διατηρήσει τη θέση της στις ειρηνευτικές συνομιλίες και να ανασυγκροτηθεί μετά από τέσσερα χρόνια πολέμου. Η χρήση των ρωσικών παγωμένων περιουσιακών στοιχείων για δάνειο αποζημίωσης θεωρείται η πιο αποτελεσματική λύση για να καλυφθεί το οικονομικό κενό της χώρας. Παράλληλα, η Ουάσινγκτον προωθεί σχέδιο ειρηνευτικής συμφωνίας, προσπαθώντας να διευκολύνει τη χρήση μέρους των περιουσιακών στοιχείων για την ανασυγκρότηση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ενώ η Γαλλία πιέζει για προτεραιότητα στην ευρωπαϊκή δαπάνη για όπλα.
Πίεση Τραμπ και στον Ζελένσκι
Ο Τραμπ ασκεί επίσης πίεση στον πρόεδρο Ζελένσκι να παραχωρήσει στη Ρωσία τμήματα του Ντονμπάς, ενώ ο Λευκός Οίκος αρνείται την κατηγορία ανάμιξης, υποστηρίζοντας ότι ο στόχος των ΗΠΑ είναι η προώθηση της ειρήνης. Στις διαπραγματεύσεις της Τρίτης, εξετάστηκε ακόμη και η «πυρηνική επιλογή», η επιβολή του δανείου αποζημίωσης με ειδική πλειοψηφία, αγνοώντας τις αντιρρήσεις ορισμένων κρατών, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κρίση. Μια άλλη λύση θα ήταν περιορισμένα διμερή δάνεια, ενώ η συμμετοχή του Βελγίου παραμένει κρίσιμη για την επιτυχία της συμφωνίας.
Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι δεν τον ενδιαφέρει η μορφή της χρηματοδότησης, αρκεί τα κεφάλαια να φτάσουν στην Ουκρανία. «Φυσικά, θα θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για την αποκατάσταση του κράτους μας», τόνισε, «αλλά οποιοδήποτε δάνειο ή μορφή χρηματοδότησης βασισμένη στα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία είναι σημείο καμπής».
Με τις διαπραγματεύσεις να παραμένουν αδιέξοδες, οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει στη σύνοδο κορυφής της Πέμπτης να βρουν λύση, διατηρώντας την ενότητα και διασφαλίζοντας ότι η Ουκρανία θα λάβει τη χρηματοδότηση που χρειάζεται. Η πίεση από τις ΗΠΑ, οι γεωπολιτικές επιδιώξεις και οι εσωτερικές διαφωνίες των κρατών-μελών καθιστούν την αποστολή αυτή ιδιαίτερα δύσκολη και κρίσιμη για το μέλλον της Ευρώπης και της Ουκρανίας.
