Από την αρχή της δεύτερης θητείας του, ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, διεμήνυσε στους Ευρωπαίους εταίρους πως οι ΗΠΑ δεν θα συνέχιζαν να είναι εγγυητές της ασφάλειας στη Γηραιά Ήπειρο, κλονίζοντας έτσι τις ιστορικές σχέσεις της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Με την ολοκλήρωση των 100 πρώτων ημερών της προεδρίας του, ο Τραμπ δήλωσε επίσης πως «η Κριμαία θα μείνει στη Ρωσία», ενώ ο Λευκός Οίκος ενέτεινε τις πιέσεις στο Κίεβο για τον τερματισμό του πολέμου με την παράδοση εδαφών σε ρωσική κυριαρχία. Όμως η πρόσφατη δραματική κλιμάκωση των ρωσικών επιθέσεων σε άμαχο πληθυσμό της Ουκρανίας, την ώρα που το καθεστώς του Κρεμλίνου απορρίπτει κάθε συζήτηση για μια άνευ όρων κατάπαυση του πυρός, φαίνεται πως περιορίζει τα περιθώρια του Λευκού Οίκου να αποστασιοποιηθεί από την Ευρώπη. Το ρίσκο είναι μεγάλο και για τις ΗΠΑ, αν, παραδείγματος χάριν, επιβεβαιωθούν τα σενάρια που θέλουν η «άνευ όρων» φιλία της Ρωσίας με την Κίνα να είναι και γεωπολιτικά ανυπέρβλητη και ακλόνητη.
Πληροφορίες της βρετανικής εφημερίδας The Independent αποκάλυψαν πως οι στρατιώτες των ενόπλων δυνάμεων του Πεκίνου είναι κατά ένα εκατομμύριο περισσότεροι σε σχέση με τις ΗΠΑ, ενώ η Κίνα έχει τον μεγαλύτερο πολεμικό στόλο στον κόσμο. Βέβαια, οι ΗΠΑ παραμένουν κορυφαία στρατιωτική δύναμη στον κόσμο, λόγω τεχνολογικής υπεροχής, διεθνούς παρουσίας και υψηλότερων αμυντικών δαπανών, σύμφωνα με την εξειδικευμένη ιστοσελίδα Global Firepower. Το Πεντάγωνο έχει επίγνωση των φιλοδοξιών της Κίνας να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής της ανά τον κόσμο. Οι στρατιωτικές ασκήσεις με τη Ρωσία στην ευρύτερη περιοχή της Αρκτικής προβληματίζουν τη στρατιωτική ηγεσία των ΗΠΑ, η οποία έχει διευρύνει τη συνεργασία της με χώρες της βόρειας Ευρώπης μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τη συνακόλουθη ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.
Κοινές στρατιωτικές ασκήσεις ΗΠΑ με σκανδιναβικά κράτη
Τέλη Μαΐου η Wall Street Journal έγραψε πως Αμερικανοί πεζοναύτες μαζί με βρετανικά και σκανδιναβικά στρατεύματα πραγματοποίησαν στρατιωτικές ασκήσεις με αδρανή πυρομαχικά στη σουηδική νήσο Γκότλαντ, η οποία βρίσκεται περίπου 200 μίλια από τη ρωσική πόλη του Καλίνινγκραντ. Στο πλαίσιο του τριήμερου εκπαιδευτικού προγράμματος δοκιμάστηκαν διάφορα πολεμικά σενάρια, από τον ανεφοδιασμό αίματος με μη επανδρωμένα αεροσκάφη μέχρι πτώση με αλεξίπτωτο στη Νορβηγία, πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο. Πηγές της αμερικανικής εφημερίδας ανέφεραν, μάλιστα, πως η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει να γίνει το ΝΑΤΟ πιο αποφασισμένο, με απώτερο στόχο την ανάσχεση της ρωσικής επιθετικότητας και την προσαρμογή των νέων κρατών-μελών του ΝΑΤΟ.
Όλες αυτές οι ενέργειες λαμβάνουν χώρα σε μια περίοδο που ο καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, επιβεβαίωσε πως δεν υπάρχουν πια περιορισμοί στο βεληνεκές των πυραύλων που προμηθεύoυν στην Ουκρανία το Βερολίνο, το Παρίσι, το Λονδίνο και η Ουάσιγκτον. «Αυτό σημαίνει πως η Ουκρανία μπορεί να επιτεθεί σε στρατιωτικές θέσεις που βρίσκονται επί ρωσικού εδάφους», είπε ο Μερτς, διαχωρίζοντας τη θέση του από την πιο επιφυλακτική στάση του σοσιαλδημοκράτη προκατόχου του, Όλαφ Σολτς.
Παράλληλα, η Ουάσιγκτον φαίνεται να επανέρχεται στο ζήτημα της επιβολής νέων κυρώσεων εις βάρος της Ρωσίας, με τον Τραμπ να εκδηλώνει τη σύγχυσή του για την απώλεια αμάχων έπειτα από τους μαζικούς βομβαρδισμούς που διέταξε η Μόσχα επί τρεις διαδοχικές νύχτες μέχρι τις 26 Μαΐου. «Πάντα είχα καλή σχέση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν της Ρωσίας, αλλά κάτι του συνέβη. Έχει ΤΡΕΛΑΘΕΙ εντελώς! Σκοτώνει άσκοπα πολύ κόσμο και δεν αναφέρομαι μόνο σε στρατιώτες. Πύραυλοι και μη επανδρωμένα αεροσκάφη χτυπούν πόλεις στην Ουκρανία, χωρίς κανέναν λόγο», έγραψε ο Τραμπ στην πλατφόρμα του Truth Social στις 25 Μαΐου. Ο ίδιος προειδοποίησε χθες τον Πούτιν πως «παίζει με τη φωτιά» και πρόσθεσε πως εάν δεν ήταν για εκείνον, «πολλά, πραγματικά άσχημα πράγματα θα συνέβαιναν στη Ρωσία».
Αν και η Μόσχα, διά στόματος του υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, επέκρινε τις δηλώσεις Μερτς ως προς το δικαίωμα της Ουκρανίας να χρησιμοποιήσει πυραύλους μεγάλους βεληνεκούς, καμία αντίδραση δεν υπήρξε για τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου σε ό,τι αφορά τον Ρώσο ομόλογό του. Αλλά σκοπός του Κρεμλίνου είναι να καταλάβει όσο περισσότερα εδάφη μπορεί στη νοτιοανατολική Ουκρανία και να κάμψει το ηθικό των πολιτών, ώστε να ενδώσει το Κίεβο στους όρους του.
Το Πεντάγωνο θωρακίζει την παρουσία του στη Βόρεια Ευρώπη
Ανεξάρτητα από τις σχέσεις του Τραμπ με τον Πούτιν και τις προθέσεις του Λευκού Οίκου να θέσει σε εφαρμογή δευτερογενείς δασμούς έως και 500% σε όσες χώρες αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο, το Πεντάγωνο αναμφίβολα θωρακίζει την παρουσία του στη βόρεια Ευρώπη στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οι σκανδιναβικές χώρες έχουν επίσης αυξήσει κατακόρυφα τις αμυντικές δαπάνες. Οι χώρες της Βαλτικής -Εσθονία, Λιθουανία και Λετονία- εδώ και καιρό προειδοποιούσαν για τις επεκτατικές διαθέσεις της Ρωσίας. Αντί για μόνιμες βάσεις με προσωπικό χιλιάδων στρατιωτών, τελευταία οι ΗΠΑ συνάπτουν συχνά συμφωνίες για την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις ενός άλλου κράτους – μέλους του ΝΑΤΟ για λόγους εκπαίδευσης ή εγκατάστασης εξοπλισμού. Χαρακτηριστική είναι η συμφωνία με τη Νορβηγία έναν χρόνο πριν, που επιτρέπει πρόσβαση των ΗΠΑ σε 15 συγκεκριμένες βάσεις της χώρας, όπως ο ναυτικός σταθμός Ramsund και η αεροπορική βάση Evenes.
Το ερώτημα που ανακύπτει σε αυτό το στάδιο της προεδρίας Τραμπ είναι εάν ο Λευκός Οίκος έχει κατανοήσει πως μια συναίνεση στην παραχώρηση εδαφών της Ουκρανίας στη Ρωσία όχι μόνον θα ήταν καταστροφική για τις σχέσεις με την Ευρώπη, αλλά θα έδινε έναυσμα στη Ρωσία να προσδοκά μεγαλύτερη διεύρυνση της σφαίρας ελέγχου της. Είναι προφανές πως η εγγύτητα που θεωρεί πως μοιράζεται ο Αμερικανός πρόεδρος με τον Πούτιν δεν έχει αμβλύνει τη στρατηγική «άνευ ορίων» φιλία της Ρωσίας με την Κίνα. Είναι, τέλος, βέβαιο πως οι εξελίξεις στο πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας επηρεάζουν τις ισορροπίες στο βόρειο τμήμα της Ευρώπης και κατ’ επέκταση την ισχύ των δύο υπερδυνάμεων, ΗΠΑ και Κίνας.
