Η εκεχειρία στον εμπορικό πόλεμο μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου, η οποία ανακοινώθηκε την Τετάρτη έπειτα από τον δεύτερο γύρο διαπραγματεύσεων στο Λονδίνο, επαναφέρει τις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας στην τεταμένη κατάσταση που προϋπήρχε πριν την δραματική κλιμάκωση από τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, στις αρχές Απριλίου. Με την επιθετική εμπορική πολιτική του, ο Τραμπ εξέθεσε τη μεγάλη εξάρτηση των ΗΠΑ στις σπάνιες γαίες της Κίνας. Στο Λονδίνο, η Κίνα και οι ΗΠΑ συμφώνησαν στη χάραξη ενός νέου πλαισίου συνεργασίας, ενώ η Ουάσιγκτον δεσμεύτηκε πως θα επιτρέψει σε Κινέζους να φοιτήσουν σε αμερικανικά πανεπιστήμια. Αλλά κρίσιμες λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς, με τον Τραμπ να γράφει πως αθροιστικά οι δασμοί εις βάρος της Κίνας θα κινηθούν στο 55% αλλά από την Κίνα προς τις ΗΠΑ στο 10%.
Μάλιστα, ο υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λούτνικ, ανακοίνωσε πως οι σπάνιες γαίες της Κίνας θα αποτελέσουν ένα σημαντικό τμήμα του πλαισίου της τελικής συμφωνίας μεταξύ των δυο χωρών. Ο Κέβιν Χάσετ, διευθυντής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου (National Economic Council), εκτίμησε στο CNBC τη Δευτέρα ότι η κυβέρνηση Τραμπ ενδέχεται να είναι ανοιχτή στη χαλάρωση των περιορισμών σε ορισμένα μικροτσίπ που η Κίνα θεωρεί κρίσιμα για τον μεταποιητικό της τομέα. Πρόσθεσε ωστόσο ότι οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν τους περιορισμούς στα «πολύ, πολύ υψηλής ποιότητας» chips της Nvidia, τα οποία είναι ικανά να τροφοδοτούν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.
Η δεύτερη ισχυρότερη οικονομία του κόσμου κατέχει κυρίαρχη θέση στις σπάνιες γαίες, καθώς λίγες εταιρείες της, αρκετές εκ των οποίων ελέγχονται από το κράτος, κατέχουν το 70% της παγκόσμιας παραγωγής και το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων. Οι διεθνείς περιορισμοί που έθεσε σε ισχύ το Πεκίνο στις εξαγωγές επτά κατηγοριών σπάνιων γαιών λίγο μετά τους αμοιβαίους δασμούς του Τραμπ έθεσαν σε συναγερμό τις εταιρείες ηλεκτρονικών ειδών, ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων, αεριωθούμενων, υποδομών πράσινης ενέργειας και ηλεκτρονικού αμυντικού εξοπλισμού.
Έτσι μια διμερής εμπορική αντιπαράθεση μετατράπηκε σε παγκόσμια κρίση. Οι ελλείψεις σε σπάνιες γαίες έθεσαν σε εγρήγορση ακόμη και τις βιομηχανίες στην Ευρώπη, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να παροτρύνει το Πεκίνο να χαλαρώσει τους περιορισμούς. Αρχές Ιουνίου, ο επίτροπος Εμπορίου της Ε.Ε, Μάριος Σέφτσοβιτς, είχε κάνει λόγο στους Κινέζους εταίρους του για την ανησυχητική κατάσταση των αυτοκινητοβιομηχανιών καθώς οι σπάνιες γαίες και οι μόνιμοι μαγνήτες είναι απαραίτητα στην παραγωγή».
Ο μεγαλοεπιχειρηματίας Έλον Μασκ, μέχρι πρότινος ένας από τους στενότερους συμβούλους του Λευκού Οίκου, είχε δηλώσει πως οι ελλείψεις είχαν πλήξει τις δραστηριότητες του στη ρομποτική. Σε παγκόσμια κλίμακα σήμανε συναγερμός, δήλωσε η Ρουένα Σμιθ, διευθύνουσα σύμβουλος της Australian Strategic Materials, η οποία παράγει κράματα μετάλλων για μαγνήτες σε εργοστάσιο στη Νότια Κορέα.
Η αρχική εμπορική συμφωνία μεταξύ της Ουάσινγκτον και του Πεκίνου στα μέσα Μάιου, όπου μειώθηκαν οι δασμοί κατά 115% από τις δύο πλευρές, είχε αναπτερώσει τις ελπίδες για τη χαλάρωση των περιορισμών στις εξαγωγές σπάνιων γαιών από την Κίνα. Όμως λίγες ημέρες μετά ο Τραμπ ανέβασε τους τόνους με την απαγόρευση των εξαγωγών τσιπ προς τη 2η ισχυρότερη οικονομία του κόσμου, η οποία, όμως, ούτως ή άλλως εξελίσσεται ραγδαία σε μετρήσιμη δύναμη στην τεχνητή νοημοσύνη.
Οπότε η Κίνα δεν είχε κανένα κίνητρο να χαλαρώσει τους διεθνείς περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών. Όπως επισημαίνουν οι Financial Times, η αποξένωση όλων των αγοραστών ήταν πολιτικά μια ριψοκίνδυνη κίνηση, αλλά η Κίνα διαφοροποίησε άμεσα τη στάση της μεταξύ των ευρωπαϊκών και των αμερικανικών εταιρειών. Οι προμηθευτές της Volkswagen, η οποία έχει πάνω από 30 εργοστάσια στην Κίνα, ήταν οι πρώτοι που εξασφάλισαν ειδικές άδειες για την αγορά σπάνιων γαιών.
Αν και είναι αναμφισβήτητο πως η Κίνα μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο θίγονται από την επιθετική εμπορική πολιτική της κυβέρνησης των Ρεπουμπλικάνων, ο Τραμπ δεν κατάφερε να «υποτάξει» το Πεκίνο στις επιθυμίες του. Πέραν τούτου, η Κίνα αναπτύσσει μια εγχώρια βιομηχανία για την παραγωγή τσιπ. Συν τοις άλλοις, οι δασμοί των ΗΠΑ στις εισαγωγές από την Κίνα παραμένουν υψηλοί, γεγονός που πλήττει τις αμερικανικές επιχειρήσεις που παράγουν στην Κίνα. Κρίσιμες λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς αλλά δίχως αμφιβολία στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων του Λονδίνου βρέθηκε το παγκόσμιο πλεονέκτημα της Κίνας στις σπάνιες γαίες.
