Η απαίτηση του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, για «άνευ όρων» παράδοση της Τεχεράνης, σε συνδυασμό με τη δήλωση του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ότι οι εναέριες στρατιωτικές επιθέσεις στο Ιράν μπορεί να οδηγήσουν σε αλλαγή του θεοκρατικού καθεστώτος, δημιουργούν ερωτήματα για την επόμενη ημέρα σε μια από τις μεγαλύτερες χώρες του αραβικού κόσμου.
Τη σκληρότητα της θρησκευτικής ηγεσίας του Ιράν κατέδειξε ο χθεσινός απαγχονισμός του Μουτζαχίντ Κορκούτ, ενός από τους κρατούμενους από τις διαδηλώσεις του 2022. Την ίδια ώρα, οι αρχές συλλαμβάνουν δεκάδες άτομα που θεωρείται πως συνεργάστηκαν με το Ισραήλ για την αποπεράτωση των πρώτων εναέριων επιθέσεων την περασμένη Παρασκευή. Μερίδα αναλυτών πιθανολογεί πως η ορμή για κοινωνικές αλλαγές μπορεί να είναι ισχυρή, δεδομένου ότι το 64% των Ιρανών είναι έως και 35 ετών.
Όμως κάθε εκτίμηση είναι ακόμη πρώιμη για την εξέλιξη της κοινωνίας και της οικονομίας εάν καταρρεύσει ο θρησκευτικός ηγέτης της χώρας, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Ο ίδιος, πάντως, πέρασε στην αντεπίθεση με δηλώσεις του, μετά το τελεσίγραφο του Τράμπ στο Ιράν για «παράδοση άνευ όρων».
«Η μάχη τώρα ξεκινά», ήταν το μήνυμα του Ιρανού θρησκευτικού ηγέτη της χώρας, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. «Οι Αμερικανοί πρέπει να γνωρίζουν ότι οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ θα έχει αναμφίβολα ανεπανόρθωτες συνέπειες», προειδοποίησε.
«Έχουν πυροβολήσει γυναίκες επειδή τα μαλλιά τους ήταν ακάλυπτα. Έχουν πυροβολήσει φοιτητές. Έχουν ρουφήξει το οξυγόνο από αυτούς τους ανθρώπους», δήλωσε ο Νετανιάχου στο τηλεοπτικό δίκτυο Fox News. Την ίδια ώρα, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν αναδεικνύουν την 40χρονη δημοσιογράφο Σαχάρ Εμάμι, η οποία αναγκάστηκε να αποχωρήσει από ζωντανή μετάδοση λόγω των βομβαρδισμών του Ισραήλ, ως «σύμβολο ανθεκτικότητας και αδιάλλακτου πνεύματος», όπως δήλωσε και ο πρόεδρος Μαχσούντ Πεζεσκιάν.
Εκτός από την ηγεσία της χώρας, διακεκριμένοι Ιρανοί αθλητές, όπως ο καρατέκα Αμίρ Μεχντιζαντέχ και ο αθλητικός σκοπευτής Τζαβάντ Φορούγκι, την εκθείασαν για το θάρρος της, ακολουθώντας το παράδειγμα της ηγεσίας της χώρας.
Βέβαια, η πολιτική παράταξη των μεταρρυθμιστών δηλώνουν ανοικτά πως το κρατικό ειδησεογραφικό δίκτυο έχει υπάρξει επιλεκτικό στην κάλυψη των διεθνών και εγχώριων εξελίξεων, όπως οι μαζικές διαδηλώσεις του 2022 μετά τον θάνατο της Μάχσα Αμίνι, η οποία έχασε τη ζωή της ενώ κρατούνταν από την αστυνομία ηθών επειδή δεν φορούσε σωστά τη μαντίλα της.
Τα αυταρχικά καθεστώτα συνοδεύονται, συνήθως, από μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, δεν είναι ορατά σημάδια που να επιβεβαιώνουν την αντίδραση των πολιτών κατά της ηγεσίας της χώρας, παρά τις διαδηλώσεις των τελευταίων ετών, όπως επισημαίνουν αναλυτές των Financial Times. Πηγές του CNN επιβεβαιώνουν πως αντικυβερνητικές διαδηλώσεις είναι αδύνατες όσο οι πόλεις βομβαρδίζονται και η χώρα δέχεται μια εξωτερική απειλή. Ούτε επικρατεί η αντίληψη πως αποδυναμώνεται το θεοκρατικό καθεστώς.
Μολονότι το Ιράν κατέχει αξιοζήλευτο πλούτο σε πρώτες ύλες και ορυκτό πλούτο, πάνω από το 70% των 90 εκατ. πολιτών της χώρας βρίσκεται στην ύπαιθρο και έτσι παρέμεινε στερημένο από τα οφέλη που επέφεραν τα πετρελαϊκά έσοδα. Αυτή είναι μια πραγματικότητα πριν και μετά την Ιρανική Επανάσταση. Λόγω των δυτικών κυρώσεων υποβαθμίστηκε σταδιακά και το βιοτικό επίπεδο της μεσαίας αστικής τάξης κατά τη διάρκεια της τελευταίας 46ετίας. Από το 2018 μέχρι τον Ιανουάριο του 2025, το νόμισμα του Ιράν είχε χάσει το 95% της αξίας του, με τον πληθωρισμό να κινείται στο 40% εδώ και μια πενταετία.
Στοιχεία του Economics Observatory, του Iran News Update και του National Council of Resistance of Iran (NCRI) αποκαλύπτουν, επίσης, πως τουλάχιστον το 30% του πληθυσμού ζει κάτω από συνθήκες απόλυτης φτώχειας, με το ποσοστό να αυξάνεται σταθερά από το 2017. Όμως, όπως τονίζουν οι Ιρανοί που μίλησαν στο CNN, η αλλαγή ενός καθεστώτος γίνεται εκ των έσω. Μπορεί το Ισραήλ να αποτρέπει την κατασκευή πυρηνικών όπλων από το Ιράν, αλλά με την απώλεια τουλάχιστον 224 Ιρανών πολιτών, η προοπτική μιας τόσο ριζικής αλλαγής στη χώρα είναι ακόμα πρώιμη.
