Φανταστείτε την ημέρα που το Ιράν καταφέρει να πραγματοποιήσει την πρώτη δοκιμή ατομικής βόμβας – αν υποτεθεί ότι Ισραήλ και ΗΠΑ επιτρέψουν να συμβεί αυτό χωρίς να προλάβουν να [ξανα]επιτεθούν.
Χειρότερο σενάριο: H «δοκιμή» δεν γίνεται σε κάποια ιρανική έρημο ή βουνό, αλλά κατευθείαν σε ισραηλινό έδαφος ή πόλη.
Υποθέτουμε ότι οι ειδικοί και τα δυτικά τεχνολογικά μέσα (δορυφόροι, κατασκοπεία, διεθνείς οργανισμοί κλπ) που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις δεν κάνουν λάθη και δεν τους διαφεύγει τίποτα.
Οι υποθέσεις γιγαντώνονται αν προσθέσουμε κρίσιμες ερωτήσεις, που δεν έχουν ικανοποιητική απάντηση [αν και θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μερικές]:
- Γιατί το Ιράν δίνει τόσο μεγάλη σημασία και χρήματα στην απόκτηση πυρηνικής βόμβας;
- Γιατί ενώ γνωρίζει ότι το παρακολουθούν όλοι -και είναι έτοιμοι να το τιμωρήσουν με [νέες] κυρώσεις και βομβαρδισμούς- εκείνο συνεχίζει απτόητο;
- Γιατί ενώ προσπαθεί να αποκτήσει πυρηνικά, αδιαφορεί και απαξιώνει (όπως διαπιστώσαμε πρόσφατα) την πολεμική του αεροπορία και την αντιαεροπορική άμυνα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εμποδίσει τους επιτιθέμενους και να μην ελέγχει τον εναέριο χώρο του;
Για να απαντηθούν αυτά πρέπει να κατανοήσουμε τον πυρήνα σκέψης της θρησκευτικής φανατικής ηγεσίας του τις τελευταίες δεκαετίες και ειδικά μετά την επικράτηση του Αγιατολάχ Χομεϊνί.
Απόλυτη προτεραιότητα στην απόκτηση πυρηνικών όπλων
Η ιρανική ηγεσία έχει αποφασίσει στρατηγικά να δώσει απόλυτη προτεραιότητα στην απόκτηση πυρηνικών όπλων ως μέσο αποτροπής αλλά και δυνητικής επίθεσης.
Δεν ενδιαφέρεται τόσο για συμβατικές δυνάμεις, ειδικά αυτές που αφορούν «παθητική» άμυνα. Δεν έχει τα οικονομικά μέσα να επενδύει και στα δύο ταυτόχρονα; Σκέπτεται πώς είναι πολύ κοντά στο να αποκτήσει την τεχνολογία και όταν την αποκτήσει όλα τα άλλα θα γίνουν δευτερεύοντα και περιττά; Πιθανότατα όλα αυτά μαζί.
Σήμερα τα συμβατικά όπλα, μαχητικά αεροσκάφη 5ης γενιάς, αντιαεροπορικά, κλπ, όχι μόνο είναι πανάκριβα, αλλά πολύ ακριβότερα από οποιαδήποτε εποχή στο παρελθόν. Αντιθέτως η πυρηνική τεχνολογία συγκριτικά είναι κατά πολύ φτηνότερη και ευκολότερη να αναπτυχθεί εγχώρια, χωρίς εξάρτηση από άλλα κράτη-προμηθευτές, στοιχείο σημαντικό για την ισχύ που θέλει να προβάλλει το ιρανικό καθεστώς. Τουλάχιστον σε αρχικό στάδιο. Διότι σε βάθος χρόνου η διατήρηση πυρηνικού οπλοστασίου είναι εξίσου ακριβή υπόθεση. Συνεπώς το καθεστώς πρέπει να επιλέξει που θα διαθέσει τους περιορισμένους πόρους του.
Η πυρηνική τεχνολογία είναι διαθέσιμη σε όλους
Η τεχνολογία είναι διαθέσιμη σε όλους, είτε μέσω της χρήσης ατομικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς (σταθμοί παραγωγής για ηλεκτρισμό), είτε αντιγράφοντας γνωστές πρακτικές (φυγοκέντριση, εμπλουτισμός ουρανίου, πλουτώνιο), είτε συνδυάζοντας γνώσεις διαθέσιμες επί δεκαετίες, ενώ χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα είναι πρόθυμες να βοηθήσουν -φανερά ή μυστικά- (πρόσφατη δημόσια παραδοχή Μεντβέντεφ).
Το μόνο εμπόδιο είναι οι «συνθήκες μη εξάπλωσης πυρηνικών», οι εκθέσεις οργανισμών, η διάθεση των περισσοτέρων κρατών να μην κάνουν το «βήμα» και η επιμονή κρατών όπως οι ΗΠΑ και το Ισραήλ να μην επιτρέπουν σε άλλα κράτη να περάσουν την «κόκκινη γραμμή». Τέσσερα βέβαια «ξέφυγαν»: Πακιστάν, Ινδία, Β. Κορέα και φυσικά το Ισραήλ, διαθέτουν πυρηνικά.
Το Ιράν γνωρίζει ότι δεν μπορεί να κερδίσει έναν συμβατικό πόλεμο και αυτό έχει αποδειχθεί πολλές φορές στο παρελθόν, ειδικά με αντίπαλο το Ισραήλ. Οι συμβατικές του δυνάμεις φτάνουν μέχρι «επίπεδο» Ιράκ.
Γνωρίζει όμως πως μπορεί πιθανότατα να κερδίσει μέσω της πυρηνικής αποτροπής και του φόβου. Οι πολυετείς κυρώσεις των ΗΠΑ έχουν προκαλέσει χάος στη δυνατότητα του Ιράν να συντηρεί σύγχρονα όπλα ή να αγοράζει νέα. Οι κυρώσεις αυτές το κρατούν απομονωμένο σε ότι αφορά πρόσβαση σε κρίσιμα ανταλλακτικά και εξαρτήματα. Η επιμονή του να διατηρεί τα μαχητικά F-14 Tomcat -που είχαν αγοραστεί επί Σάχη τη δεκαετία του ’70 όταν αυτό το αεροσκάφος ήταν κορυφαίο- λέει πολλά. Η αδυναμία ή απροθυμία του να αγοράσει έστω και ρωσικά μαχητικά είναι επίσης ενδεικτική. Το Reuters ανέφερε πριν μερικούς μήνες ότι το Iράν παρήγγειλε στη Ρωσία άγνωστο αριθμό μαχητικών Sukhoi Su-35, που ακόμα κι αν αληθεύει δεν επαρκεί για να αποκτήσει σοβαρή πολεμική αεροπορία. Το Su-35 είναι αντίστοιχο των αμερικανικών F-15/F-18.
Ιρανικό F-14 © Wikimedia Commons
Η ενίσχυση τρομοκρατικών ομάδων όπως η Χαμάς, η Χεζμπολάχ και οι Χούθι εναντίον του Ισραήλ εντάσσεται στην προσπάθεια του καθεστώτος να αποδυναμώσει τον αντίπαλό του με περιορισμένα οικονομικά μέσα. Η προσπάθεια αυτή φαίνεται να αποτυγχάνει λόγω των πρόσφατων επιθέσεων από το Ισραήλ που εξουδετέρωσε αυτές τις «δορυφορικές» απειλές (μέχρι να ξαναδυναμώσουν).
Η εσωτερική διαφθορά είναι ένας άλλος περιοριστικός παράγοντας, καθώς τα έσοδα από το πετρέλαιο (κυριότερος πόρος για το καθεστώς) κατευθύνονται για να καλύψουν έξοδα των Φρουρών της Επανάστασης. Οι ιρανικές υποδομές παραμένουν εν πολλοίς απηρχαιωμένες ή στάσιμες, αν και γίνονται προσπάθειες πχ. στον τομέα των κυβερνοεπιθέσεων.
Παρά την απειλητική ρητορική του το Ιράν φοβάται περαιτέρω αντίποινα. Φτάνει κάθε φορά μέχρι εκεί που μπορεί και φροντίζει να κρατά εφεδρείες. Κυριότερη εφεδρεία είναι οι εγκαταστάσεις πετρελαίου που το Ισραήλ φρόντισε να μην πλήξει δραστικά στην τελευταία του επίθεση. Κράτησε αυτήν την εναλλακτική για κάποια μελλοντική «κόκκινη γραμμή».
Ο ρόλος της κατασκοπείας
Η κατασκοπεία του Ισραήλ είναι διαχρονικά χρησιμότατη στη διαχείριση του ιρανικού κινδύνου. Με ικανότητες διείσδυσης στις ιρανικές υπηρεσίες γνωρίζουν κρίσιμες λεπτομέρειες. Οι αντίστοιχες δυνατότητες του Ιράν είναι πολύ περιορισμένες και ευάλωτες σε χρηματισμό/στράτευση από τον αντίπαλο.
H χρήση ισραηλινών drones επηρεάζεται δυσμενώς στα μεγάλα υψόμετρα των ιρανικών βουνών. Η ισραηλινή κατασκοπεία, σε συνεργασία με τις ειδικές δυνάμεις, φρόντισε να διεισδύσει πλησίον εγκαταστάσεων ιρανικών αντιαεροπορικών και βαλλιστικών πυραύλων και να τους πλήξει με φορητά βλήματα που έβαλε κρυφά στο εχθρικό έδαφος σε ανύποπτο χρόνο προ της έναρξης της κύριας επίθεσης.
Οι εξ αποστάσεως βολές ισραηλινών κατευθυνόμενων φορητών βλημάτων και επιθετικών drones για προληπτική καταστολή αεράμυνας και προσβολή βαλλιστικών πυραύλων, συνιστά μία σοβαρή αλλαγή παγκόσμιας πολεμικής τακτικής που ανοίγει νέους ορίζοντες, ιδίως στις μυστικές επιχειρήσεις των υπηρεσιών πληροφοριών. Επιχειρήσεις οι οποίες, ενώ σχεδιάζονται με μεθόδους και προσωπικό υπηρεσιών ασφαλείας, έχουν άμεσο αντίκτυπο στην στρατιωτική δύναμη του αντιπάλου.
Η υπόγεια προσπάθεια συνεχίζεται
Το Ιράν δεν θα σταματήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Παρά τους ανηλεείς ισραηλινούς και αμερικανικούς βομβαρδισμούς η απαραίτητη ποσότητα εμπλουτισμένου ουρανίου παραμένει μάλλον ανέπαφη και είναι εύκολο να επαναχρησιμοποιηθεί και επαυξηθεί. Ακόμα και η ισχυρότερη βόμβα δεν μπορεί να καταστρέψει ολοσχερώς υπόγειες εγκαταστάσεις. Απλά τις ξαναχτίζουν με περισσότερη θωράκιση, βαθύτερα και σε άλλα σημεία.
Οι Γερμανοί είχαν εφαρμόσει αντίστοιχες πρακτικές κατά τον Β’ ΠΠ, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους λυσσαλέους, νυχθημερόν επαναλαμβανόμενους συμμαχικούς βομβαρδισμούς και τελικά στον τελευταίο χρόνο του Πολέμου παρήγαγαν περισσότερα καταδιωκτικά, με αποκεντρωμένο σύστημα. Στο τέλος συνθηκολόγησαν διότι ξέμειναν από εκπαιδευμένους πιλότους και καύσιμα. Τα χιλιάδες αχρησιμοποίητα αεροσκάφη βρέθηκαν σε υπόγειες εγκαταστάσεις…
Το θέμα των βαλλιστικών πυραύλων
Ένας τομέας που το Ιράν φροντίζει παράλληλα με το πυρηνικό του πρόγραμμα είναι η ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων. Αυτοί εξυπηρετούν διπλό σκοπό: Aφενός αποτελούν το «μακρύ χέρι» διότι έχουν εμβέλεια χιλιάδες χιλιόμετρα, συνεπώς μπορούν άνετα να πλήξουν το Ισραήλ, ή άλλη απομακρυσμένη χώρα, χωρίς να χρειάζεται δαπανηρή επένδυση σε εξελιγμένα βομβαρδιστικά αεροσκάφη.
Αφετέρου ένας βαλλιστικός πύραυλος είναι κατά πολύ φτηνότερος, η ακρίβειά του μπορεί να βελτιώνεται – και το κυριότερο: Όταν αποκτηθεί η δυνατότητα κατασκευής ατομικής βόμβας, η πρώτη αξιοποίηση θα είναι η τοποθέτηση πυρηνικών κεφαλών στη θέση των συμβατικών.
Ο βαλλιστικός πύραυλος είναι αυτό που αποκαλούμε ως καθαρά «επιθετικό όπλο» ή όπλο «πρώτης επίθεσης». Είναι η μετεξέλιξη του βαρέως πυροβολικού και ένα σύστημα που θα μένει πάντα στην επικαιρότητα και στα οπλοστάσια [κυρίως επεκτατικών, αναθεωρητικών] κρατών (Τουρκία και Β. Κορέα).
B-2 © (U.S. Air Force photo/Jack Rodgers)
Από τις βόμβες στη διπλωματία
Στο διπλωματικό επίπεδο, που διεκόπη από την ισραηλινή επίθεση, οι ΗΠΑ και το Ιράν φαίνεται να βρίσκονται σε έναν εξαιρετικά ευαίσθητο διάλογο πίσω από κλειστές πόρτες. Πηγές από την αμερικανική κυβέρνηση, που επικαλείται το CNN, αναφέρουν ότι «έχουν πέσει» στο τραπέζι προτάσεις που περιλαμβάνουν:
- Επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς: Επένδυση έως και 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ένα «νέο» ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, για «ειρηνική» παραγωγή ενέργειας που δεν θα περιλαμβάνει εμπλουτισμό ουρανίου. Τα χρήματα δεν θα προέλθουν από τις ΗΠΑ, αλλά κυρίως από τους Άραβες συμμάχους της Ουάσινγκτον στον Κόλπο.
- Αφαίρεση κάποιων κυρώσεων: Αν γίνει άρση ορισμένων κυρώσεων κατά του Ιράν, θα μπορούσε αυτό να αποκτήσει πρόσβαση σε κεφάλαια που έχουν «παγώσει», λόγω των διεθνών περιορισμών.
- Να επιτραπεί στο Ιράν να εισάγει εμπλουτισμένο ουράνιο από άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα από τη Ρωσία ή τη Γαλλία, αντί να προχωρήσει σε εγχώριο εμπλουτισμό. Αυτή η λύση έχει υποστηριχθεί ως βιώσιμη για την ικανοποίηση των ενεργειακών αναγκών της χώρας.
- Ανακατασκευή πυρηνικών εγκαταστάσεων: Η πιο προωθημένη -και ευφάνταστη- ιδέα είναι η αμερικανική πρόταση ανακατασκευής των πυρηνικών εγκαταστάσεων που έχουν καταστραφεί. Αυτό όμως μοιάζει με το αφήγημα όσων υποστηρίζουν ότι «οι σύγχρονοι πόλεμοι γίνονται για τους εργολάβους».
Η αμερικανική κυβέρνηση φαίνεται να επιδιώκει μια συμφωνία που θα εξασφαλίσει ότι το Ιράν δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα, ενώ παράλληλα επιτρέπει στη χώρα να συνεχίσει να χρησιμοποιεί την πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς. Ακούγεται πιο αντιφατικό από όσο μπορεί να φανταστεί κανείς. Οι συνομιλίες συνεχίζονται με αβεβαιότητα, καθώς υποθέτει κανείς ότι το Ιράν διατηρεί τις απαιτήσεις του για πλήρη έλεγχο του εμπλουτισμένου ουρανίου και επιδιώκει μεγαλύτερη ελευθερία στις ενεργειακές του πολιτικές.
Είναι άγνωστο αν η διπλωματία θα έχει τον τελικό λόγο. Η έκβαση εξαρτάται από την ευελιξία (ή πονηριά) του Ιράν να «αποδεχθεί» προσωρινά τις προτάσεις, χωρίς να απεμπολήσει τα διαχρονικά συμφέροντά του.
Παιχνίδι γάτας και ποντικού
Γάτα φυσικά το Ισραήλ, σε συνδυασμό με την ισχύ των ΗΠΑ. Ο ποντικός, το Ιράν – στην ουσία… τυφλοπόντικας, κινείται μυστικά και υπογείως μέσα στα βουνά αυτής της τεράστιας χώρας που έχει έκταση όσο δύο Τουρκίες.
Το πιθανότερο είναι ότι το Ιράν θα συνεχίσει ό,τι έκανε χθες. Το καθεστώς των μουλάδων δεν φαίνεται να αλλάζει εύκολα νοοτροπία και στόχους, παρά τις προσπάθειες Ισραηλινών και δυτικών να ξεσηκώσουν το λαϊκό αίσθημα σε ένα σενάριο εσωτερικής κατάρρευσης και αντικατάστασης (πχ. με το γιό του Σάχη και τις διόλου τυχαίες δηλώσεις του περί δημοκρατίας).
Σαράντα και πλέον χρόνια θρησκευτικού φανατισμού δεν είναι εύκολο να διαγραφούν από τη συλλογική μνήμη του ιρανικού λαού. Ο επιλεκτικός ισλαμικός φονταμενταλισμός (σταθερά εναντίον της Δύσης, ενώ αντιγράφει από αυτήν μόνο ό,τι τον βολεύει) δεν αφήνει τους Φρουρούς της Επανάστασης περιθώρια προδοσίας ή το λαό να εκφράσει δημοκρατικές ευαισθησίες. Μπορεί οι δρόμοι της Τεχεράνης προσωρινά να πλημμύρισαν με αυτοκίνητα που έφευγαν για να γλυτώσουν τις βόμβες, αλλά επέστρεψαν πριν διαλυθούν οι καπνοί.
Τα σχέδια μιας ατομικής βόμβας δεν καταστρέφονται
Τα σχέδια μιας ατομικής βόμβας δεν καταστρέφονται, ακόμα κι αν το Ισραήλ μπορούσε να εξοντώσει όλη την πολιτική, στρατιωτική και επιστημονική ηγεσία του καθεστώτος. Κάποιοι άλλοι φανατικοί θα πάρουν πρόθυμα τη θέση τους. Ίσως πιστεύουν ότι θα είναι πιο τυχεροί ή απλά δεν έχουν εναλλακτική για να απορρίψουν την προαγωγή.
Το γεγονός ότι το Ισραήλ διαθέτει πυρηνικά όπλα δεν αποτελεί αντεπιχείρημα για τους αμφισβητίες της πρόσφατης αμερικανο-ισραηλινής επίθεσης. Το Ιράν δεν μάχεται για να αμυνθεί και αδιαφορεί για τις απώλειες. Έχει δημόσια εκφρασμένο στόχο «να εξαφανίσει το Ισραήλ ως το 2040». Απέχουμε μόλις 15 χρόνια από το στόχο τους…
Το αν το Ιράν θα κρατά την οικουμένη με κομμένη την ανάσα για τα επόμενα 15 χρόνια είναι ένα ακόμα ερώτημα που δεν έχει εύκολη απάντηση.
Ένα παιχνίδι υπομονής και στοχευμένων «απαντήσεων» ανάμεσα στους δύο αιώνιους αντιπάλους. Καμία πλευρά δεν επιτρέπεται να περάσει άγραφες «κόκκινες γραμμές».
Από τη στιγμή που θα γίνει αυτό κανένας μας δεν θα είναι ασφαλής σε έναν πλανήτη με ανοιγμένους τους ασκούς του -πυρηνικού- Αιόλου…
