Η ανακύκλωση μπαταριών στην Ευρώπη, αλλά και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή: ενώ έχουν γίνει σημαντικά βήματα στη συλλογή, η επεξεργασία και η αξιοποίηση των πολύτιμων υλικών παραμένουν μία δύσκολη «πίστα», με την Κίνα να κρατάει τα ηνία της αγοράς. Η Ελλάδα, με πάνω από 75.000 σημεία συλλογής φορητών μπαταριών σε όλη την επικράτεια, δίκτυο που αναπτύχθηκε από την ΑΦΗΣ και απλώνεται σε δήμους, σχολεία, σούπερ μάρκετ, εμπορικά καταστήματα, δημόσιες υπηρεσίες και επιχειρήσεις, διαθέτει μία από τις πιο πυκνές «πύλες εισόδου» στην Ευρώπη. Το energygame.gr απευθύνθηκε στην ΑΦΗΣ για στοιχεία σε σχέση με τη συλλογή και την ανακύκλωση μπαταριών, αλλά η επικοινωνία δεν κατέστη εφικτή.
Από τους περίπου 51.670 κάδους του 2010 φτάσαμε σε αύξηση σχεδόν 50%, με αναλογία 5,8 κάδων ανά 1.000 κατοίκους – έναντι ευρωπαϊκού μέσου όρου 1,8. Όπως επισημαίνουν άνθρωποι της αγοράς στο energygame.gr, η εικόνα αυτή δεν είναι λόγος για πανηγυρισμούς, αλλά δείκτης ωρίμανσης στο κομμάτι της συλλογής: οι ροές συγκεντρώνονται, η πρόσβαση των πολιτών είναι εύκολη, το σύστημα λειτουργεί στην «πρώτη γραμμή». Από εκεί, η διαδρομή είναι σαφής: συγκέντρωση σε κεντρική εγκατάσταση, προσωρινή αποθήκευση και διαλογή ανά χημεία (αλκαλικές, λιθίου, νικελίου-μετάλλου υδριδίου κ.λπ.), μηχανική προεπεξεργασία για τις αλκαλικές (θραύση/τεμαχισμός με κόκκο κάτω από 10 mm) και επιστροφή των ανακτημένων μετάλλων στην παραγωγή για νέα προϊόντα. Tο κύριο «βάρος όγκου» στις φορητές μπαταρίες προέρχεται από τη λιανική – με το σχολικό δίκτυο να λειτουργεί κυρίως σαν γέφυρα αλλαγής κουλτούρας, όχι ως μεγάλος τροφοδότης.
Εκεί που το σύστημα συναντά το όριό του είναι στις μπαταρίες λιθίου, οι οποίες αποστέλλονται σε εγκεκριμένα εργοστάσια του εξωτερικού, γιατί το «βαρύ» στάδιο της χημικής κατεργασίας δεν υπάρχει στη χώρα. Πηγές της αγοράς αναφέρουν ενδεικτικά στο energygame.gr ότι το 2024 στάλθηκαν για επεξεργασία στο εξωτερικό περίπου 100 τόνοι μπαταριών λιθίου. Η ελληνική αυτή πραγματικότητα -ισχυρή συλλογή, κενό στην κάθετη ολοκλήρωση- καθρεφτίζει την ευρωπαϊκή εικόνα. Όπως επισημαίνει η γαλλική εφημερίδα Les Echos, από τις 18 Αυγούστου, ο Κανονισμός 2023/1542 βρίσκεται σε ισχύ και μετατρέπει τις προθέσεις σε υποχρεώσεις: συλλογή υπό καθεστώς διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, εγκεκριμένοι οικο-οργανισμοί που αναλαμβάνουν τη ροή και -κυρίως- μετρήσιμα ορόσημα για ανάκτηση υλικών και για ενσωμάτωση ανακυκλωμένου περιεχομένου στις νέες μπαταρίες. Στόχος δεν είναι μόνο η περιβαλλοντική προστασία, αλλά και η σταδιακή οικοδόμηση «ευρωπαϊκών αποθεμάτων» κρίσιμων υλικών, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από τρίτες χώρες.
Το πλαίσιο προβλέπει ότι μέχρι το τέλος του 2027 θα πρέπει να ανακτάται το 50% του λιθίου από τις χρησιμοποιημένες μπαταρίες και μέχρι το τέλος του 2031 το 80%, ενώ από τις 18 Αυγούστου 2031 οι νέες μπαταρίες θα πρέπει να περιέχουν υποχρεωτικά 6% ανακυκλωμένο λίθιο ή 16% ανακυκλωμένο κοβάλτιο. Παράλληλα, τίθενται στόχοι συλλογής: έως το 2027 να συλλέγεται το 63% των μικρών μπαταριών κάτω των 5 κιλών και έως το 2028 το 51% για τις μπαταρίες βάρους έως 25 κιλά. Στις βιομηχανικές μπαταρίες, μέχρι το 2031 τίθενται ελάχιστα ποσοστά ανακύκλωσης 85% για τον μόλυβδο, 16% για το κοβάλτιο και 6% για το λίθιο και το νικέλιο· για τις μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, τουλάχιστον το 70% της μάζας τους πρέπει να οδηγείται σε ανακύκλωση. Στην κλίμακα της επαναχρησιμοποίησης -σχεδόν ανύπαρκτη σήμερα- μπήκαν για πρώτη φορά στόχοι 2% το 2026 και 5% το 2030. Τα παραπάνω είναι ο σκελετός πάνω στον οποίο θα κριθεί η επόμενη εξαετία.
Για να λειτουργήσει, όμως, ο σκελετός χρειάζεται «μύες» στο πιο δύσκολο σημείο: την επεξεργασία της λεγόμενης «μαύρης μάζας». Αυτό είναι το υπόλειμμα που προκύπτει μετά τη σύνθλιψη των μπαταριών και συγκεντρώνει τα πολύτιμα μέταλλα -νικέλιο, κοβάλτιο, λίθιο. Εκεί όπου κρίνεται η αξία της ανακυκλωμένης ύλης, η εικόνα είναι ανισόρροπη. Υπάρχει κίνηση σε μονάδες προεπεξεργασίας που ανακτούν χαλκό, αλουμίνιο, πλαστικά και διαλύτες και μετατρέπουν το υπόλοιπο σε «μαύρη μάζα». Η Battri εγκαινίασε τον Ιούνιο εργοστάσιο στα Hauts-de-France, ενώ η Suez κατασκευάζει αντίστοιχη μονάδα.
Διαβάστε περισσότερα στο energygame.gr
