Η πυρηνική ενέργεια βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο της ευρωπαϊκής ατζέντας -όχι ως επιλογή ανάγκης, αλλά ως στρατηγική επανεκτίμησης. Παρουσιάζεται ως συμπληρωματικός πυλώνας δίπλα στις ανανεώσιμες πηγές και την αποθήκευση, ικανός να προσφέρει ισχύ βάσης με χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα και να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια.
Ωστόσο, η ετήσια Έκθεση για την Κατάσταση της Παγκόσμιας Πυρηνικής Βιομηχανίας (World Nuclear Industry Status Report 2025 – WNISR) αποκαλύπτει μια πιο σύνθετη πραγματικότητα: ενώ η Κίνα προχωρά με ταχύτητα, οι περισσότερες χώρες δυσκολεύονται να φέρουν εις πέρας νέα έργα, με τους νεοεισερχόμενους παίκτες να βρίσκονται αντιμέτωποι με δυσθεώρητες προκλήσεις.
Οι τρεις προκλήσεις για τους νέους παίκτες
Για τις χώρες που σκέφτονται να κάνουν το πρώτο τους βήμα στον πυρηνικό χάρτη, η WNISR εντοπίζει τρεις μεγάλες και σχεδόν αξεπέραστες προκλήσεις. Το κόστος αποτελεί τον πρώτο και πιο καθοριστικό φραγμό. Ένα νέο πυρηνικό εργοστάσιο δεν είναι απλώς ακριβό· είναι μια επένδυση δισεκατομμυρίων ευρώ, με χρονοδιάγραμμα που εκτείνεται συνήθως σε πάνω από 10-15 χρόνια. Οι υπερβάσεις χρόνου και προϋπολογισμού είναι σχεδόν κανόνας. Το Flamanville-3 στη Γαλλία, που ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2007 έχει φτάσει να ξεπερνά τα 20 χρόνια χωρίς να έχει ακόμη τεθεί σε λειτουργία, με το κόστος να έχει υπερτριπλασιαστεί. Αντίστοιχα, το Hinkley Point C στη Βρετανία, που αρχικά είχε προϋπολογισμό 16 δισ. λιρών, υπολογίζεται πλέον να ξεπεράσει τα 35 δισ., με την πρώτη μονάδα να μην αναμένεται πριν το 2030. Για μια χώρα που δεν έχει προηγούμενη εμπειρία, η διαχείριση ενός τέτοιου έργου είναι σχεδόν αδύνατη χωρίς εξωτερική εξάρτηση.
Η δεύτερη πρόκληση είναι η τεχνογνωσία. Η πυρηνική ενέργεια απαιτεί βαθιά θεσμική και επιστημονική υποδομή. Ρυθμιστικές αρχές με εμπειρία δεκαετιών, μηχανισμούς επιτήρησης, πανεπιστήμια που τροφοδοτούν εξειδικευμένο προσωπικό, συστήματα διαχείρισης καυσίμων και αποβλήτων. Χώρες που εγκατέλειψαν την πυρηνική ενέργεια δυσκολεύονται να επιστρέψουν ακριβώς επειδή αυτό το ανθρώπινο και θεσμικό κεφάλαιο έχει χαθεί. Η Ιταλία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: τέσσερις δεκαετίες μετά το δημοψήφισμα που έκλεισε τους αντιδραστήρες της, η χώρα συζητά ξανά την επιστροφή μέσω SMRs, όμως δεν διαθέτει πλέον τις δομές και την τεχνογνωσία να υποστηρίξει ένα τέτοιο πρόγραμμα χωρίς πλήρη εξάρτηση από ξένους εταίρους.
Ο τρίτος τοίχος είναι η ασφάλεια. Η κατασκευή και λειτουργία ενός πυρηνικού εργοστασίου δεν αφορά μόνο την παραγωγή ηλεκτρισμού, αλλά μια αλυσίδα ευθυνών που συνδέεται με την εθνική ασφάλεια και τη διεθνή εμπιστοσύνη. Η χώρα πρέπει να αποδείξει ότι διαθέτει πολιτική σταθερότητα, ανεξάρτητη εποπτεία και κοινωνική συναίνεση. Η έλλειψη αυτών μπορεί να εκτροχιάσει ένα project ακόμη και αν έχουν εξασφαλιστεί κεφάλαια και τεχνογνωσία. Από την κατασκευή μέχρι τον ανεφοδιασμό σε καύσιμο – καταδεικνύει πώς η απουσία θεσμικής και κοινωνικής αποδοχής μπορεί να οδηγήσει σε ενεργειακή και γεωπολιτική εξάρτηση.
Η Ελλάδα έχει αφουγκραστεί όλες αυτές τις ανησυχίες, αλλά -όπως σχολιάζει στο energygame.gr o Διονύσης Χιώνης, συνιδρυτής της Athlos Energy- αναγνωρίζεται ολοένα περισσότερο ότι οι στόχοι μηδενικών εκπομπών δύσκολα επιτυγχάνονται μόνο με τον σημερινό συνδυασμό ΑΠΕ, αποθήκευσης και φυσικού αερίου. Το ενδιαφέρον της αγοράς για την πυρηνική ενέργεια αυξάνεται κυρίως από μεγάλες βιομηχανίες και ενεργειακούς παίκτες».
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει «σε θεσμικό επίπεδο δεν έχει υπάρξει ακόμη κυβερνητική απόφαση που να ανοίγει επίσημα τη διαδικασία· ωστόσο, η Ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται πιο ανοιχτή από ποτέ σε τεκμηριωμένη διερεύνηση, ενώ η συμμετοχή της Ελλάδας ως παρατηρητή στην European Nuclear Alliance αποτελεί το πρώτο βήμα διασύνδεσης με τον συνασπισμό των 13 χωρών. Επίσημες κρατικές προμελέτες χωροθέτησης ή αδειοδοτικές ενέργειες δεν έχουν ακόμα ξεκινήσει στη χώρα μας. Η Athlos Energy λειτουργεί ως κόμβος διαλόγου με θεσμούς, βιομηχανία και ακαδημαϊκή κοινότητα, με στόχο να αναλάβει και να φέρει εις πέρας το πρώτο πυρηνικό έργο της χώρας».
Να σημειωθεί πως η Διεθνής Οργάνωση Ατομικής Ενέργειας (IAEA) ορίζει τρία στάδια για την ανάπτυξη πυρηνικής υποδομής: πρώτα η προκαταρκτική μελέτη σκοπιμότητας και η πολιτική απόφαση για υιοθέτηση πυρηνικού προγράμματος, στη συνέχεια οι προπαρασκευαστικές εργασίες και η προκήρυξη διαγωνισμού για τον πρώτο σταθμό, και τέλος η φάση υλοποίησης, που ολοκληρώνεται με τη σύνδεση της μονάδας στο δίκτυο.
Πάντως, όπως σημειώνει ο κ. Χιώνης η χώρα μας παρουσιάζει ιδιαίτερη κινητικότητα στον ναυτιλιακό χώρο λόγω των επικείμενων απαιτήσεων για μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050 με την εκδήλωση ARGO της βρετανικής CORE POWER στη Γλυφάδα (25/9) να αναδεικνύει το momentum για πυρηνική πρόωση και πλωτούς αντιδραστήρες. Ταυτόχρονα, έντονα στον δημόσιο διάλογο στην Ελλάδα είχαν μπει και οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες, μετά το σήμα που έδωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Ο πρωθυπουργός είχε μιλήσει για τη δυνατότητα εμπλοκής της Ελλάδας στον πυρηνικό διάλογο, βάζοντας τη χώρα μας στο «κάδρο» αυτής της τεχνολογίας. Παρόλο που, όπως επισήμανε, η Ελλάδα δεν διαθέτει μέχρι σήμερα καμία υποδομή ή εμπειρία στον τομέα, τόνισε ότι υπάρχει ενδιαφέρον για την παρακολούθηση και πιθανή αξιοποίηση των SMRs στο μέλλον.
Το δίλημμα των SMRs
Οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες (Small Modular Reactors – SMRs) προβάλλονται τα τελευταία χρόνια ως η «νέα γενιά» πυρηνικής ενέργειας. Η φιλοσοφία τους βασίζεται στη σειριακή παραγωγή εργοστασιακών μονάδων που μπορούν να μεταφερθούν και να εγκατασταθούν πιο γρήγορα και οικονομικά, σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς μεγάλους αντιδραστήρες των 1.000 MW και άνω. Θεωρητικά, οι SMRs υπόσχονται χαμηλότερο αρχικό επενδυτικό κόστος, μεγαλύτερη ευελιξία και ενισχυμένα χαρακτηριστικά ασφάλειας. Αυτή η υπόσχεση εξηγεί γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εντάξει την τεχνολογία στον οδικό χάρτη της βιομηχανικής συμμαχίας (European Industrial Alliance), με στόχο την εμπορική λειτουργία των πρώτων SMRs έως το 2030, και γιατί η ένταξη της πυρηνικής ενέργειας στην Ταξινομία άνοιξε τον δρόμο για ευκολότερη χρηματοδότηση.
Διαβάστε περισσότερα στο energygame.gr
