Ο κλάδος των σούπερ μάρκετ βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Πίσω από τις κουβέντες περί «καρτέλ», «κερδοσκοπίας» και «υπερκερδών» των αλυσίδων, εξελίσσεται η δραστική αναδιάρθρωση της αγοράς, η οποία θα επιταχυνθεί τα επόμενα χρόνια. Στο πλαίσιο ενημέρωσης που πραγματοποίησε η Ένωση Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος, τόσο ο πρόεδρός της Αριστοτέλης Παντελιάδης, όσο και ο αντιπρόεδρος Γιάννης Μασούτης, εκτίμησαν ότι το ορθολογικό μοντέλο θα ήταν να μείνουν στην αγορά 4-6 μεγάλες αλυσίδες τα επόμενα χρόνια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον ανταγωνισμό, τις μικρότερες επιχειρήσεις και φυσικά τον καταναλωτή.
Σήμερα στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται δεκάδες αλυσίδες. Όμως, όπως παραδέχονται και οι ίδιοι οι εκπρόσωποι του κλάδου, η τάση είναι σαφής, δεδομένου ότι οι μικρότερες πιέζονται, αρκετές κλείνουν, άλλες εξαγοράζονται.
Γ. Μασούτης: Η πίεση στην αγορά θα οδηγήσει σε περισσότερες εξαγορές
Ο Γιάννης Μασούτης τόνισε ότι η έντονη πίεση που δέχεται ο κλάδος του οργανωμένου λιανεμπορίου δεν περιορίζεται στις μεγάλες αλυσίδες, αλλά πλήττει εξίσου -και συχνά περισσότερο- τις μικρές επιχειρήσεις. Όπως σημείωσε, οι αυξήσεις στα λειτουργικά έξοδα, η άνοδος του ενεργειακού κόστους και οι υποχρεώσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης έχουν διογκωθεί τόσο, που πολλές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να επιβιώσουν».
«Πράγματα που θα έπρεπε να κάνει το κράτος, τα κάνουν οι επιχειρήσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά, εξηγώντας ότι οι εταιρείες σηκώνουν βάρη τα οποία ξεπερνούν τον πυρήνα της εμπορικής τους δραστηριότητας.
Ο κ. Μασούτης προειδοποίησε ότι η πίεση στην αγορά θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε περισσότερες εξαγορές και μεγαλύτερη συγκέντρωση τα επόμενα χρόνια. «Το 2026 θα ξεκινήσει νέος κύκλος εξαγορών λόγω της έντασης των πιέσεων. Δεν είμαστε χαρούμενοι -ούτε καν οι μεγάλες επιχειρήσεις», είπε, επισημαίνοντας ότι η τάση αυτή δεν είναι επιλογή, αλλά αποτέλεσμα των συνθηκών.
Α. Παντελιάδης: Το «ορθολογικό» μοντέλο για την Ελλάδα είναι 4-6 αλυσίδες σούπερ μάρκετ
Ο κύριος Παντελιάδης τόνισε από την πλευρά του ότι το «ορθολογικό» μοντέλο για μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα είναι στις τέσσερις έως έξι μεγάλες αλυσίδες. Αναφερόμενος στη δομή και το μέλλον του λιανεμπορίου τροφίμων, ο κύριος Παντελιάδης σημείωσε ότι η Ελλάδα παραμένει μια μικρή αγορά με υπερβολικά μεγάλο αριθμό αλυσίδων, σήμερα πάνω από 40, έναντι 4 έως 8 αλυσίδων που συναντώνται στις ώριμες ευρωπαϊκές αγορές, καθώς και μερικές τοπικές αλυσίδες που έχουν επιβιώσει επειδή διαφοροποιήθηκαν. «Θεωρώ ότι είναι μοντέλο λειτουργίας διεθνώς η αγορά με τέσσερις έως έξι μεγάλες αλυσίδες. Δεν σημαίνει ότι εκεί θα καταλήξουμε, αλλά αυτό είναι το οικονομικά ορθολογικό. Ο ορισμός του ολιγοπωλίου δεν έχει να κάνει με τον αριθμό παικτών, αλλά με τη συμπεριφορά τους. Μπορεί να υπάρχουν δύο αλυσίδες και η αγορά να είναι ανταγωνιστική ή να υπάρχουν είκοσι και να υπάρχει μεταξύ τους συνεννόηση και να δημιουργείται ολιγοπώλιο. Καλό είναι επομένως να μην χρησιμοποιούμε τέτοιες λέξεις, γιατί είναι επικίνδυνες».
Συμπλήρωσε ότι η παραδοσιακή λιανική, όπως είναι παντοπωλεία και μικρά σημεία πώλησης, συρρικνώνεται και ότι θα συνεχίσει να συρρικνώνεται.
Από την πλευρά του ο γενικός διευθυντής της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας Απόστολος Πεταλάς είπε ότι η συγκέντρωση μειώνει το κόστος προς όφελος του καταναλωτή. «Το μεικτό περιθώριο κέρδους των αλυσίδων στην Ελλάδα είναι γύρω στο 26%, από το οποίο μένει ένα καθαρό περιθώριο κάτω από 2%. Στην Αμερική η Walmart λειτουργεί με μεικτό περιθώριο στο 40%. Εδώ έχουμε απορροφήσει τεράστια κοστολογικά βάρη, όπως μισθοδοσία, ενέργεια, ενοίκια, δημοτικά τέλη».
«Τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν είναι πρόστιμα εντυπώσεων»
Σύμφωνα με τον κύριο Παντελιάδη, τα σούπερ μάρκετ έχουν συγκρατήσει σημαντικά τις αυξήσεις τιμών σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, γεγονός που αποτυπώνεται στα περιθώριά τους, τα οποία έχουν μειωθεί.
«Είναι αδιανόητο να απολογούμαστε για τον παγκόσμιο πληθωρισμό, σε προϊόντα όπως καφές, κακάο ή συσκευασμένα τρόφιμα. Το 95% του πληθωρισμού στα τρόφιμα είναι εκτός ελέγχου μας», ξεκαθάρισε.
Σε ερώτηση για τα πρόσφατα πρόστιμα του υπουργείου Ανάπτυξης σε αλυσίδες σούπερ μάρκετ, είπε ότι «ακόμα και εάν ισχύουν οι παραβάσεις αυτές, τα ποσά είναι τόσο υπερβολικά και δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω με τα όσα είπε ο πρόεδρος του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος ότι «αποτελούν πρόστιμα εντυπώσεων». Τροφοδοτούν έναν λαϊκισμό, μία τοποθέτηση του κράτους ότι είναι ο «Ρομπέν των Δασών» απέναντι στα κακά σούπερ μάρκετ και άρα προστατεύουν την κοινωνία. Αυτή είναι μία λανθασμένη αντίληψη. Εμείς θέλουμε συνεργασία με κάθε αρχή και προπαντός με το υπουργείο Ανάπτυξης που είναι η εποπτεύουσα αρχή και όχι να είμαστε σε πόλεμο. Η αντιπαράθεση δεν εξυπηρετεί κανέναν και φυσικά δεν εξυπηρετεί τον καταναλωτή».
Σχετικά με την επόμενη ημέρα του κλάδου, τόνισε ότι όλες οι αλυσίδες πλέον κλείνουν μη βιώσιμα καταστήματα, κάτι που «δεν είναι ταμπού», αλλά ανάγκη για εξορθολογισμό. Επεσήμανε επίσης ότι η αύξηση του λειτουργικού μεγέθους και η συγκέντρωση μπορούν να απελευθερώσουν σημαντικούς πόρους για επενδύσεις και καινοτομία. «Μείωση κόστους 1% σημαίνει 150 εκατομμύρια ευρώ. Αυτά σήμερα χάνονται στη λειτουργία και θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στην αναβάθμιση του κλάδου».
Η εικόνα των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα
Σε ό,τι αφορά την εικόνα του κλάδου, με άνοδο πωλήσεων αλλά υποχώρηση κερδών προ φόρων και αισθητή μείωση των επενδύσεων έκλεισε το 2024 για τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΕΛΚΑ για λογαριασμό της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος.
Ο συνολικός τζίρος των αλυσίδων διαμορφώθηκε στα 13,06 δισ. ευρώ, από 12,51 δισ. ευρώ το 2023, καταγράφοντας αύξηση 4,4% ή 549 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το κόστος προμηθευτών αυξήθηκε σχεδόν με τον ίδιο ρυθμό, κατά 4,3%, φθάνοντας τα 9,56 δισ. ευρώ από 9,16 δισ. ευρώ. Ως ποσοστό των πωλήσεων, το κόστος προμηθειών παραμένει στο ιδιαίτερα υψηλό 73,2%, γεγονός που «κλειδώνει» το μικτό περιθώριο στο 26,8% και για τις δύο χρονιές (3,51 δισ. ευρώ το 2024 έναντι 3,35 δισ. ευρώ το 2023).
Η εικόνα εμφανίζεται επιβαρυμένη, όταν συνυπολογιστούν τα λειτουργικά και χρηματοοικονομικά έξοδα. Αυτά αυξήθηκαν κατά 5,5%, στα 3,29 δισ. ευρώ από 3,12 δισ. ευρώ, με το σχετικό ποσοστό επί των πωλήσεων να ανεβαίνει στο 25,2% από 24,8%. Η άνοδος του κόστους μισθοδοσίας, των ενοικίων, της ενέργειας και των χρηματοοικονομικών επιβαρύνσεων αποτυπώνεται πλέον καθαρά στη γραμμή των εξόδων, ροκανίζοντας το όποιο όφελος από την αύξηση των πωλήσεων.
Υποχώρηση κερδών κατά 6,5%
Τα κέρδη προ φόρων του κλάδου υποχώρησαν στα 215 εκατ. ευρώ από 230 εκατ. ευρώ το 2023, σημειώνοντας μείωση 6,5%. Ως ποσοστό επί του κύκλου εργασιών, το προ φόρων περιθώριο κέρδους διαμορφώθηκε στο 1,65% από 1,84% ένα χρόνο πριν, στο οποίο αναφέρονται σε κάθε ευκαιρία οι εκπρόσωποι των αλυσίδων.
Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις, το 2024 οι επενδύσεις των αλυσίδων περιορίστηκαν στα 400 εκατ. ευρώ, από 592 εκατ. ευρώ το 2023, καταγράφοντας σημαντική κάμψη.
