Ασταμάτητη φαίνεται πως είναι η ανοδική πορεία των γονικών παροχών και δωρεών, με χιλιάδες πολίτες να αξιοποιούν το γενναιόδωρο αφορολόγητο των 800.000 ευρώ που ισχύει για συγγενείς πρώτης κατηγορίας -γονείς, παιδιά, εγγόνια. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, μόνο στο πρώτο εξάμηνο του έτους καταγράφηκαν περισσότερες από 84.000 τέτοιες μεταβιβάσεις, αριθμός που επιβεβαιώνει τη δημοφιλία του μέτρου, αλλά και τον… συναγερμό που έχει σημάνει στις ελεγκτικές αρχές.
Ο αυξημένος αριθμός συναλλαγών, όμως, συνοδεύεται και από φαινόμενα καταστρατήγησης της νομοθεσίας. Ήδη περισσότερες από 7.000 γονικές παροχές και δωρεές έχουν ακυρωθεί, καθώς διαπιστώθηκε ότι δεν πληρούσαν τα προβλεπόμενα κριτήρια, με τους εμπλεκόμενους να καλούνται να καταβάλουν τον αναλογούντα φόρο.
Η ισχύουσα νομοθεσία επιτρέπει στους γονείς και τους παππούδες να μεταβιβάζουν χρήματα για την αγορά πρώτης κατοικίας χωρίς φορολόγηση, εφόσον δεν ξεπερνούν το πλαφόν των 800.000 ευρώ. Όμως, πίσω από τη «χρυσή» ευκαιρία κρύβονται και παγίδες: μια λανθασμένη κίνηση ή μια αδικαιολόγητη κατάθεση μπορεί να οδηγήσει σε επώδυνες φορολογικές κυρώσεις.
Μάλιστα, οι έλεγχοι της ΑΑΔΕ έχουν φέρει στο φως χιλιάδες περιπτώσεις μεταβιβάσεων με μετρητά ή σε άτομα που δεν δικαιούνται το αφορολόγητο, εντείνοντας τον φορολογικό έλεγχο και θέτοντας στο στόχαστρο όσους επιχειρούν να παρακάμψουν τις διατάξεις.
Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι πολλοί φορολογούμενοι προχώρησαν σε γονικές παροχές προς τα παιδιά ή τα εγγόνια τους, μεταβιβάζοντας χρηματικά ποσά όχι μέσω τραπεζικής μεταφοράς -όπως προβλέπει η νομοθεσία-, αλλά με μετρητά, τα οποία στη συνέχεια κατατέθηκαν στους τραπεζικούς λογαριασμούς των αποδεκτών. Στις περιπτώσεις αυτές έπρεπε κανονικά να επιβληθεί φόρος 10%. Παράλληλα, εντοπίστηκαν και περιπτώσεις εικονικών γονικών παροχών σε πρόσωπα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για το αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ. Για να αποφύγουν λάθη και τις σχετικές φορολογικές επιβαρύνσεις, οι φορολογούμενοι θα πρέπει πριν προβούν σε γονική παροχή ή δωρεά να γνωρίζουν τα εξής:
- Το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ αφορά γονικές παροχές -δωρεές οποιασδήποτε φύσεως περιουσίας (κινητής, ακίνητης, απαίτησης), με δωρεοδόχους μόνο τα πρόσωπα της Α’ κατηγορίας (σύζυγος, μέρος συμφώνου συμβίωσης, τέκνα, εγγόνια και γονείς). Δηλαδή εξαιρούνται αδέλφια, ανίψια, θείοι και άλλοι συγγενείς.
- Οι χρηματικές γονικές παροχές και δωρεές θα πρέπει να αποδεικνύονται με μεταφορά χρημάτων μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
- Κατά τη σύνταξη των συμβολαιογραφικών εγγράφων μεταβίβασης ακινήτων η καταβολή του τιμήματος γίνεται αποκλειστικά με τη χρήση τραπεζικών μέσων πληρωμής.
- Χρηματικές γονικές παροχές με μετρητά (για τα οποία δεν έχει γίνει ανάληψη από τράπεζα) φορολογούνται με αυτοτελή συντελεστή 10%, χωρίς αφορολόγητο όριο.
- Στις περιπτώσεις διαδοχικών δωρεών κατά τις οποίες ωφελούνται πρόσωπα που δεν δικαιούνται το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ (π.χ. δωρεά από τέκνο σε γονέα και εν συνεχεία δωρεά από αυτόν τον γονέα σε άλλο τέκνο), η Εφορία διερευνά τις πραγματικές συνθήκες και τη σκοπιμότητα των δωρεών αυτών, καθώς και το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ αυτών. Στις περιπτώσεις που αποδεικνύεται ότι ο τελικά ωφελούμενος από τις διαδοχικές δωρεές είναι πρόσωπο που δεν ανήκει στην Α’ κατηγορία δικαιούχων (π.χ. αδελφός) και ότι οι διαδοχικές δωρεές έχουν γίνει προς τον σκοπό αυτόν, τότε επιβάλλεται φόρος 20% χωρίς αφορολόγητο όριο. Εάν το χρονικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει μεταξύ των διαδοχικών δωρεών είναι σύντομο (όχι μεγαλύτερο των έξι μηνών), χτυπάει καμπανάκι ελέγχου.
- Η δυνατότητα του γονέα/δωρητή να πραγματοποιήσει χρηματική γονική παροχή/δωρεά προς το τέκνο/δωρεοδόχο δεν ελέγχεται κατά το στάδιο της υποβολής της δήλωσης. Δηλαδή δεν υπάρχει υποχρέωση συνυποβολής δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος παρελθόντων ετών κ.λπ. Το πόθεν έσχες του δωρητή ερευνάται κατά τον έλεγχο της δήλωσης. Για τον λόγο αυτόν, όσοι δωρίζουν χρήματα θα πρέπει να ελέγξουν τα εισοδήματά τους και συγκεκριμένα εάν μπορούν να καλύψουν τη δωρεά ή γονική παροχή. Οι φορολογούμενοι για να καλύψουν το «πόθεν έσχες» χρειάζονται ανάλωση κεφαλαίου. Με τη μέθοδο αυτήν μπορούν να επικαλεστούν εισοδήματα προηγούμενων ετών χωρίς να υπάρχει περιορισμός. Δηλαδή, μπορούν να επικαλεστούν εισοδήματα που είχαν πριν από 5, 10, 20 ή περισσότερα χρόνια.
- Σε περίπτωση μεταφοράς χρηματικού ποσού προς κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τρίτο πρόσωπο, η αποδεδειγμένη «χρήση» του χρηματικού ποσού της γονικής παροχής/δωρεάς από το τέκνο/δωρεοδόχο και όχι από το τρίτο πρόσωπο αποτελεί αντικείμενο ελέγχου.
