Μια νέα εποχή στη φορολογική παρακολούθηση και στη χαρτογράφηση της οικονομικής ζωής των πολιτών φέρνει η ΑΑΔΕ, καθώς σταδιακά θα συγκεντρώνει σε ένα ενιαίο σύστημα όλα τα δεδομένα που αφορούν τα περιουσιακά στοιχεία, τα δάνεια και το ιστορικό ελέγχων κάθε φορολογουμένου. Στόχος είναι η πλήρης και άμεση εικόνα του οικονομικού «αποτυπώματος» κάθε πολίτη, ώστε να διευκολύνεται το έργο των ελεγκτικών μηχανισμών και να ενισχύεται η αποτελεσματικότητα των φοροεισπρακτικών διαδικασιών.
Μέχρι σήμερα οι υπηρεσίες της φορολογικής διοίκησης ναι μεν είχαν πρόσβαση σε ένα σημαντικό φάσμα πληροφοριών, όπως ποιοι φορολογούμενοι έχουν ληξιπρόθεσμα χρέη και ποιοι όχι, ωστόσο τα δεδομένα αυτά βρίσκονταν διάσπαρτα σε διαφορετικές ηλεκτρονικές εφαρμογές. Αυτό σήμαινε ότι οι ελεγκτές έπρεπε να ανατρέχουν σε πολλαπλές βάσεις δεδομένων για να σχηματίσουν μια συνολική εικόνα.
Το νέο σύστημα φιλοδοξεί να αλλάξει ριζικά αυτήν την εικόνα. Με την ενοποίηση των πληροφοριακών υποδομών, η ΑΑΔΕ αποκτά σταδιακά το πλήρες «ψηφιακό προφίλ» κάθε φορολογουμένου, ένα ολοκληρωμένο αρχείο στο οποίο θα συγκεντρώνονται όλα τα οικονομικά και περιουσιακά δεδομένα.
Η αρχή γίνεται με την ένταξη του συστήματος ιδιοκτησίας και διαχείρισης ακινήτων. Οι ελεγκτές μπορούν να βλέπουν άμεσα όχι μόνο ποια ακίνητα διαθέτει κάθε πολίτης, αλλά και πώς αυτά χρησιμοποιούνται: αν είναι μισθωμένα, κενά, σε βραχυχρόνια ή μακροχρόνια μίσθωση. Παράλληλα, καταγράφονται και τα ιστορικά στοιχεία κάθε ακινήτου, συμπεριλαμβανομένων των προηγούμενων ιδιοκτητών.
Το σχέδιο προβλέπει ότι έως τα μέσα του 2026 η φορολογική διοίκηση θα διαθέτει ένα ισχυρό δίκτυο ψηφιακών εργαλείων ικανό να «διαβάζει» τη συμπεριφορά των φορολογουμένων. Μέσα από τη συνεχή ανάλυση δεδομένων, το σύστημα θα μπορεί να εντοπίζει:
- ποιοι εμφανίζουν τάσεις φοροδιαφυγής,
- ποιοι καθυστερούν συστηματικά τις πληρωμές τους,
- ποιοι κινδυνεύουν να δημιουργήσουν νέα ληξιπρόθεσμα χρέη,
- αλλά και ποιοι βρίσκονται σε επισφαλή οικονομική θέση – όπως επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις που δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.
Η «έξυπνη» αυτή βάση δεδομένων δεν θα λειτουργεί μόνο κατασταλτικά, αλλά και προληπτικά. Θα δίνει τη δυνατότητα πρόβλεψης εσόδων και οφειλών σε πολλαπλά επίπεδα: ανά φορολογούμενο, ανά ΔΟΥ, ανά επαγγελματικό κλάδο ή ακόμη και ανά γεωγραφική περιοχή. Με βάση την ανάλυση ιστορικών στοιχείων και συμπεριφορών, η ΑΑΔΕ θα μπορεί να σχεδιάζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις εισπρακτικές της στρατηγικές και να παρεμβαίνει εγκαίρως όπου διαπιστώνονται κίνδυνοι απώλειας εσόδων.
Με λίγα λόγια, η φορολογική διοίκηση αποκτά για πρώτη φορά μια πλήρη, δυναμική και σε πραγματικό χρόνο εικόνα της οικονομικής δραστηριότητας των πολιτών.
Για την αντιμετώπιση των περιπτώσεων μη συμμόρφωσης θα αξιοποιηθούν εργαλεία δημιουργίας προφίλ φορολογουμένων και υποθέσεων, μέθοδοι αποτίμησης κινδύνου και ανάλυσης συμπεριφορών, εκτεταμένες διασταυρώσεις, διαδικασίες ανταλλαγής δεδομένων με τρίτους φορείς, καθώς και με άλλες χώρες.
Τα στοιχεία θα αντλούνται αφενός από τα στοιχεία που δηλώνουν, αφετέρου από εξωτερικές πηγές (παγκόσμιος ιστός, κοινωνικά δίκτυα, ανοιχτά δεδομένα κ.λπ.), για την αποδοτικότερη επικαιροποίηση ανάλυσης κινδύνων.
Μέσα από τα ηλεκτρονικά συστήματα η νέα ψηφιακή Εφορία θα μπορεί να γνωρίζει:
- Σε πραγματικό χρόνο ύποπτα περιστατικά φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου.
- Ανακάλυψη δυναμικών σχέσεων μεταξύ των φορολογουμένων: όπως έχει αποδειχτεί από εφαρμογές άλλων ευρωπαϊκών χωρών, είναι πολύ σημαντικό βήμα για την εύρεση απάτης και φοροδιαφυγής
- Κατηγοριοποίηση φορολογουμένων: κατηγοριοποίηση της αναμενόμενης συμπεριφοράς φορολογουμένων, π.χ. στρατηγικός κακοπληρωτής, πιθανότητα φοροδιαφυγής κ.λπ.
- Το profiling φορολογουμένων: εύρεση μη εμφανών ομοιοτήτων μεταξύ των φορολογουμένων όπως προκύπτουν έπειτα από δημογραφική, οικονομική και συμπεριφορική ανάλυση του συνόλου του πληθυσμού των φορολογουμένων. Χρησιμοποιείται στην εκτίμηση κινδύνου και σε άλλες περιπτώσεις χρήσης.
- Εκτίμηση ρίσκου και αξιολόγηση κινδύνου: αξιολόγηση των φορολογουμένων ως προς το ρίσκο μη πληρωμής.
- Πρόβλεψη εσόδων και οφειλών: πρόβλεψη εσόδων και οφειλών συνολικά και ανά φορολογούμενο ή ανά ΔΟΥ, ανά γεωγραφική περιοχή, ανά επάγγελμα ή οποιαδήποτε άλλη διάσταση, βάσει των ιστορικών στοιχείων συμπεριφοράς των φορολογουμένων.
