Στο στόχαστρο του ΔΝΤ οι φοροαπαλλαγές

Τη σταδιακή κατάργηση αναποτελεσματικών φοροαπαλλαγών, κυρίως στον τομέα του ΦΠΑ, συστήνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στην έκθεσή του για την ελληνική οικονομία. Όπως τονίζει το Ταμείο, «οι μεταρρυθμίσεις στη φορολογική πολιτική θα πρέπει να επικεντρωθούν στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και στην αύξηση της προοδευτικότητας της φορολογίας», ενώ κάνει λόγο για «αναποτελεσματικές φορολογικές δαπάνες», κυρίως σε απαλλαγές από τον ΦΠΑ σε ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες, που «θα πρέπει να καταργηθούν σταδιακά». Σήμερα οι απαλλαγές από τον ΦΠΑ ανέρχονται σε 75, με το όφελος για επιχειρήσεις, επαγγελματίες και καταναλωτές να φθάνει τα 968 εκατ. ευρώ. Τις μεγαλύτερες φοροαπαλλαγές έχουν οι υπηρεσίες ιδιωτικής εκπαίδευσης, που γλιτώνουν 479,6 εκατ. ευρώ.

Σημειώνεται ότι από 1ης/1/2024 μονιμοποιήθηκαν οι μειώσεις του συντελεστή ΦΠΑ σε μια σειρά αγαθών που εφαρμόστηκαν την περίοδο της πανδημίας, όπως στις μεταφορές, τα γυμναστήρια, τις σχολές χορού, τους κινηματογράφους και σε μια σειρά αγαθών σχετιζόμενα με τη δημόσια υγεία, με ετήσιο κόστος 305 εκατ. ευρώ. Επίσης, μονιμοποιήθηκαν οι χαμηλοί συντελεστές στον καφέ (στην παράδοση) και στα ταξί.

Πάντως, αντίστοιχες εκτιμήσεις έχει κάνει και ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, και συγκεκριμένα έχει υποστηρίξει ότι «η επαναξιολόγηση των υφιστάμενων φοροαπαλλαγών θα πρέπει να εστιάσει στην κοινωνική τους χρησιμότητα και στην κατάλληλη στόχευση. Καθώς τόσο το πλήθος όσο και το κόστος των φοροαπαλλαγών έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, μια επαναξιολόγηση κρίνεται αναγκαία, προκειμένου να διαπιστωθεί η αναγκαιότητά τους στην τρέχουσα συγκυρία και να διασφαλιστεί η επίτευξη του σκοπού τους (στήριξη ευάλωτων ομάδων, ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, προώθηση της καινοτομίας κ.λπ.)».

Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, συνολικά οι φοροαπαλλαγές ανέρχονται στα 18,82 δισ. ευρώ και κατευθύνονται τόσο προς τις επιχειρήσεις, όσο και στα νοικοκυριά. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί το 28,2% των συνολικών φορολογικών εσόδων. Όπως προκύπτει από τον τόμο των φορολογικών δαπανών, οι φοροαπαλλαγές ανέρχονται σε 1.106 και χρόνο με τον χρόνο αυξάνονται.

Ουσιαστικά, οι φορολογικές δαπάνες είναι αποκλίσεις από τη δομή του βασικού φορολογικού συστήματος, που καθιερώνουν προνομιακό φορολογικό καθεστώς υπέρ ορισμένων μορφών οικονομικής δραστηριότητας ή ομάδων φορολογουμένων.

Πώς διαμορφώνονται οι φοροαπαλλαγές

Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων (249 απαλλαγές και εκπτώσεις). Το σύνολο των φοροαπαλλαγών υπολογίζεται σε 5,098 δισ. ευρώ, έναντι 5,396 δισ. ευρώ το 2022. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της φορολογικής δαπάνης αφορά το αφορολόγητο μισθωτών, συνταξιούχων, αγροτών και υπολογίζεται σε 3,960 δισ.
Φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων (233 απαλλαγές και εκπτώσεις). Απαλλαγές ύψους 1,26 ευρώ δισ. ευρώ είχαν οι επιχειρήσεις.
Φορολογία κεφαλαίου. Χρησιμοποιήθηκαν οι απαλλαγές σε περισσότερες από 4,9 εκατ. περιπτώσεις και είχαν εκπτώσεις στον ΕΝΦΙΑ, στον Ειδικό Φόρο Ακινήτων, στις μεταβιβάσεις, γονικές παροχές, κληρονομιές και δωρεές 9,5 δισ. ευρώ.
ΦΠΑ (75 εκπτώσεις και φοροαπαλλαγές). Το όφελος για επιχειρήσεις, επαγγελματίες και καταναλωτές ήταν 968 εκατ. ευρώ. Τις μεγαλύτερες φοροαπαλλαγές έχουν οι υπηρεσίες ιδιωτικής εκπαίδευσης, που γλιτώνουν 479,6 εκατ. ευρώ.
Τέλη χαρτοσήμου (76 εκπτώσεις). Οι απαλλαγές ανήλθαν σε 73,36 εκατ. ευρώ
Φόρος ασφαλίστρων (5 απαλλαγές). Οι μειώσεις έφθασαν τα 634 εκατ. ευρώ.
Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (42 φοροαπαλλαγές). Το ύψος των απαλλαγών ήταν 1 δισ. ευρώ, με τη μερίδα του λέοντος να έχουν τα ενεργειακά προϊόντα με 551 εκατ. ευρώ και η αιθυλική αλκοόλη και τα αλκοολούχα ποτά με 453 εκατ. ευρώ.
Τέλη ταξινόμησης οχημάτων (26 απαλλαγές). Οι εκπτώσεις διαμορφώθηκαν σε 247,48 εκατ. ευρώ. Ενδιαφέρον έχει ότι οι απαλλαγές από τα Τέλη Ταξινόμησης για υβριδικά-ηλεκτρικά οχήματα έφτασαν στα 208,1 εκατ. ευρώ, έναντι 133,2 εκατ. ευρώ πέρσι, δείγμα του αυξανόμενου μεριδίου των «καθαρών» αυτοκινήτων.
Τέλη κυκλοφορίας οχημάτων. Το ποσό των απαλλαγών ανήλθε σε 11,844 εκατ. ευρώ.