Μειώθηκαν τα μετρητά από την αγορά. Σύμφωνα με στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, οι αγορές με μετρητά περιορίστηκαν κατά 5,79 δισ. ευρώ, ενώ καταγράφεται σημαντική αύξηση της χρήσης καρτών το 2024 σε σύγκριση με το 2023. Συγκεκριμένα οι ηλεκτρονικές συναλλαγές ήταν αυξημένες 22% το προηγούμενο έτος, δημιουργώντας όλες τις προϋποθέσεις για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και κατ’ επέκταση την αύξηση των δημοσίων εσόδων. Συγκεκριμένα, οι συναλλαγές με κάρτες ανήλθαν στα 47 δισ. ευρώ το 2024 έναντι 39,4 δισ.ευρώ το 2023. Όπως ανέφερε ο κ. Πιτσιλής η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών για το 2024 μεταφράστηκε σε μείωση της χρήσης μετρητών κατά 5,79 δισ. ευρώ, τα οποία μάλιστα προέρχονται κυρίως από τους κλάδους του τριτογενή τομέα (215 από 282 κλάδοι).
Οι κλάδοι στους οποίους καταγράφεται μείωση στη χρήση μετρητών είναι, μεταξύ άλλων, το λιανικό εμπόριο τροφίμων, καπνού και ποτών, η εστίαση και οι υπηρεσίες παροχής ποτών, το λιανικό εμπόριο καυσίμων κίνησης, το λιανικό εμπόριο ενδυμάτων, τα ξενοδοχεία και καταλύματα, οι δραστηριότητες παροχής συμβουλών σχετικά με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Η αντικατάσταση 5,79 δισ. ευρώ μετρητών με πληρωμές μέσω καρτών το 2024 φαίνεται να συνεισφέρει επιπλέον 388 εκ. ευρώ έσοδα ΦΠΑ χάρη στη βελτίωση της συμμόρφωσης εντός του 2024.
Οπως τονίζεται στη μελέτη η αποκάλυψη αδήλωτων συναλλαγών μέσω της αντικατάστασης μέρους των χρησιμοποιούμενων μετρητών στις συναλλαγές, δεν ευνοεί μόνο τη βεβαίωση επιπλέον εσόδων ΦΠΑ αλλά συμβάλλει και στην επίτευξη υψηλότερων εσόδων από φόρους εισοδήματος μέσω της αύξησης των δηλούμενων επιχειρηματικών κερδών στις φορ. δηλώσεις. Παραδοσιακά η φοροδιαφυγή έχει συνδεθεί με υψηλότερο βαθμό χρήσης μετρητών. Πράγματι, η εκτέλεση μιας συναλλαγής με χρήση μετρητών δίνει την ευχέρεια στα συμβαλλόμενα μέρη για μη έκδοση παραστατικού και κατακράτηση των σχετικών φόρων. Ωστόσο, μόνο ένα μέρος των συναλλαγών που διενεργούνται με μετρητά αποτελεί σκιώδη και αδήλωτη πράξη. Σημειώνεται ότι ένα μέρος μόνο της μείωσης των μετρητών μεταφράζεται σε αδήλωτη φορολογητέα ύλη. Βάσει πρόσφατης μελέτης του ΙΟΒΕ (Ιούνιος 2024) κάθε 10 ευρώ νέων δαπανών με κάρτες το 2022 συνδέεται κατά μέσο όρο με 0,67 ευρώ ανείσπρακτων εσόδων ΦΠΑ λόγω μη δηλωμένων συναλλαγών.
Οι κλάδοι που μειώθηκαν τα μετρητά
- Λιανικό εμπόριο σε μη εξειδικευμένα καταστήματα που πωλούν κυρίως τρόφιμα, ποτά ή καπνό κατά 806,8 εκατ. ευρώ (αύξηση ΦΠΑ 54 εκατ. ευρώ)
- Δραστηριότητες υπηρεσιών εστιατορίων και κινητών μονάδων εστίασης μείωση μετρητών κατά 611,5 εκατ. ευρώ (αύξηση ΦΠΑ 40,9 εκατ. ευρώ)
- Λιανικό εμπόριο καυσίμων κίνησης σε εξειδικευμένα καταστήματα μείωση μετρητών 351,7 εκτ. ευρώ
- Δραστηριότητες παροχής ποτών μείωση μετρητών 285,4 εκατ. ευρώ
- Αεροπορικές μεταφορές επιβατών 281,2 εκατ. ευρώ
- Άλλοι οργανισμοί χρηματικής διαμεσολάβησης (τράπεζες άλλες από την κεντρική) μείωση μετρητών 250,2 εκατ. ευρώ
- Ξενοδοχεία και παρόμοια καταλύματα μείωση μετρητών 208,89 εκατ. ευρώ
- Λιανικό εμπόριο ενδυμάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα μείωση μετρητών 177,2 εκατ. ευρώ
- Λιανικό εμπόριο ηλεκτρικών οικιακών συσκευών σε εξειδικευμένα καταστήματα 130 εκατ. ευρώ μείωση μετρητών και αύξηση ηλεκτρονικών συναλλαγών
- Λιανικό εμπόριο φαρμακευτικών ειδών (φαρμακεία) μείωση μετρητών 118,65 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τη φορολογική διοίκηση, οικονομετρική ανάλυση δείχνει ότι η μείωση του κενού ΦΠΑ (VAT Gap) έχει συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ τα τελευταία τρία χρόνια, με τις ηλεκτρονικές πληρωμές να αποτελούν τον κύριο παράγοντα αυτής της βελτίωσης. Συγκεκριμένα, περίπου το 1/3 της ετήσιας αύξησης των εσόδων από ΦΠΑ την περίοδο 2022-2024 αποδίδεται στη βελτίωση της συμμόρφωσης.
