Το στοίχημα των παραγωγικών επενδύσεων
Αναλογικά με το ΑΕΠ της, την περίοδο 2024-2027, η Ελλάδα είχε τη μεγαλύτερη εισροή πόρων από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα και συγχρόνως τη μεγαλύτερη βοήθεια που έχει λάβει από το εξωτερικό στην ιστορία της, στοιχείο το οποίο αποτελεί αδιαμφισβήτητα επιτυχία της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Αυτό, ωστόσο, δεν αναιρεί το γεγονός ότι στο διάστημα 2021 έως 2027 η χώρα μας έχει υπό διαχείριση 65 δισ. ευρώ κοινοτικών πόρων, τα οποία δεν έχει αξιοποιήσει στο έπακρο, αφού συνεχίζει να απορροφά πόρους χωρίς να τους μετατρέπει σε παραγωγική ικανότητα. Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ -αν και η στρεβλή διαχείριση των αγροτικών πόρων δεν είναι πρόσφατο φαινόμενο- είναι απόδειξη ότι το κράτος συνεχίζει να λειτουργεί ως διανομέας χρημάτων και όχι ως φορέας μετασχηματισμού, όπως είναι το ζητούμενο. Συζητώντας τις προάλλες με τον Μιχάλη Σάλλα, τέως Πρόεδρο και νυν Επίτιμο της Τράπεζας Πειραιώς και Πρόεδρο του Lyktos Group, μου επεσήμανε ότι λείπει το ενιαίο παραγωγικό σχέδιο που θα συνέδεε τους ευρωπαϊκούς πόρους με στόχους μεταποίησης, εξωστρέφειας, τεχνολογικής προόδου και βιώσιμων θέσεων εργασίας.
Όπως έλεγε στη στήλη, αν τμήμα των κονδυλίων είχε αξιοποιηθεί σε επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας, η ανάπτυξη θα μπορούσε να ενισχυθεί κατά 1,5 έως 2 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως, δηλαδή το σωρευτικό ΑΕΠ της περιόδου 2021-2027 θα μπορούσε να αυξηθεί κατά επιπλέον 40 έως 50 δισ. ευρώ. Το πιο ανησυχητικό, όμως, δεν είναι το πώς αξιοποιούνται οι πόροι, αλλά το τι θα συμβεί όταν αυτοί περιοριστούν. Η συζήτηση για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της Ε.Ε. (2028 – 2034) έχει ήδη ξεκινήσει σε τεχνικό επίπεδο. Όλα δείχνουν πως οι προτεραιότητες της Ένωσης αλλάζουν: Το βάρος μετατοπίζεται στην κοινή άμυνα, τη στρατηγική αυτονομία σε ενέργεια και πρώτες ύλες, την τεχνολογική κυριαρχία και τη γεωπολιτική σταθερότητα των συνόρων. Το πολιτικό και δημοσιονομικό περιθώριο για επιδοτήσεις τύπου ΕΣΠΑ και ΚΑΠ μειώνεται. Η εθνική συγχρηματοδότηση αναμένεται να αυξηθεί. Οι καθαροί αποδέκτες επιδοτήσεων (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) θα χρειαστεί να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους σε μια Ε.Ε. λιγότερο «επιεική».
Τι θα συμβεί αν οι κοινοτικές επιδοτήσεις μειωθούν;
Εάν οι επιδοτήσεις μειωθούν κατά 30% ή 50%, εξηγεί ο πολύπειρος τραπεζίτης, η ελληνική οικονομία θα δεχτεί ισχυρότατο πλήγμα. Η δημόσια επενδυτική δαπάνη θα συρρικνωθεί, η αγροτική παραγωγή θα χάσει τη βάση επιβίωσής της, η αυτοδιοίκηση θα στερηθεί βασικά εργαλεία λειτουργίας. Η ανάπτυξη μπορεί να μειωθεί κατά 1,5-2 μονάδες ετησίως. Η δημοσιονομική ισορροπία θα τεθεί υπό πίεση. Το σοκ θα είναι συστημικό και μεγάλο. Σε αυτό το πλαίσιο -μου τόνισε- θα χρειαστούμε ως χώρα ένα «μαξιλάρι μετάβασης». Επομένως, η Ελλάδα οφείλει να διεκδικήσει όχι απλώς νέους πόρους, αλλά μια «μεταβατική στρατηγική στήριξης», ένα σύνολο εργαλείων που θα λειτουργήσουν ως αναπτυξιακό υποκατάστατο των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων μέχρι να ολοκληρωθεί η εσωτερική προσαρμογή. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει αυξημένη συμμετοχή της Ε.Ε. σε κοινές επενδύσεις (π.χ. στην άμυνα, την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, κ.ά.) και πρόσβαση σε ευνοϊκή χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ, φορολογικά κίνητρα για τον επαναπατρισμό παραγωγής, εκδόσεις μη τακτής λήξης ομολογιακών δανείων (perpetuals) ή προσωρινή εξαίρεση εθνικών δαπανών από τους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες. Τροφή για σκέψη και ανάληψη δράσης…
H θέση Θεοδωρόπουλου στη ΜΕΒΓΑΛ
Μπορεί ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος να είναι μέτοχος στη ΜΕΒΓΑΛ, ωστόσο -όπως πληροφορείται η στήλη- δεν παρεμβαίνει στην καθημερινή λειτουργία της επιχείρησης. Αντιθέτως, η θέση του είναι πως αφού πηγαίνουν όλα καλά και η εταιρεία μεγαλώνει διαρκώς, ο ίδιος δεν έχει λόγο να συμμετέχει στα καθημερινά πράγματα. Βέβαια, στις μεγάλες αποφάσεις πάντα υπάρχει συζήτηση της οικογένειας Χατζάκου με τον ίδιο. Ο οποίος είναι γεγονός ότι τρέφει μεγάλη εμπιστοσύνη όχι μόνο στην οικογένεια Χατζάκου αλλά και στις δυνατότητες που η ίδια η εταιρεία έχει για ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη κυρίως στις εξαγωγές αλλά και στο εσωτερικό τα επόμενα χρόνια. Η ΜΕΒΓΑΛ, που αντιμετώπισε αρκετά προβλήματα στο εσωτερικό της τα προηγούμενα χρόνια, πλέον βρίσκεται σε εντελώς διαφορετική τροχιά, ετοιμάζοντας τις επόμενες κινήσεις και επενδύσεις της.
Την Πέμπτη τα αποκαλυπτήρια του νέου ονόματος της Attica Bank
Τα αποκαλυπτήρια του νέου ονόματος της Attica Bank αναμένεται να γίνουν στην ετήσια γενική συνέλευση των μετόχων που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Πέμπτη, 10 Ιουλίου. Το νέο όνομα, που δεν θα έχει αναφορά σε Αττική – Παγκρήτια, αλλά και καμία σχέση με όσα έχουν γραφτεί (όχι από εμάς, πάντως) κατά καιρούς, το γνωρίζουν μόνο 5, άντε 6 άνθρωποι. Και αναμένεται να σηματοδοτήσει μία εντελώς νέα εξωτερική και εσωτερική εικόνα και εποχή για την Τράπεζα. Ήδη, η CEO Ελένη Βρεττού, η υπόλοιπη Διοίκηση και το σύνολο των ανθρώπων της Attica Bank τρέχουν το project της ολοκλήρωσης της λειτουργικής συγχώνευσης Attica – Παγκρήτιας, πολύ νωρίτερα των συνήθως απαιτούμενων χρόνων. Παράλληλα, θα τρέξει και η αλλαγή του ονόματος και όπως μαθαίνω, το χρονοδιάγραμμα έχει τεθεί μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου. Που σημαίνει ότι μέσα στο κατακαλόκαιρο, θα δούμε ταμπέλες να ξηλώνονται και να γίνονται εργασίες για να στηθούν τα καταστήματα της νέας τράπεζας. Η ολοκλήρωση της λειτουργικής συγχώνευσης, πάντως, και η μετονομασία θα επιτρέψουν να τρέξουν και projects που έχουν μείνει αναγκαστικά πίσω, όπως αυτό της ψηφιοποίησης των τραπεζικών υπηρεσιών της Attica Bank. Αν και η Διοίκηση της Τράπεζας, όπως γνωρίζω, θέλει να διατηρηθεί ισχυρό το στοιχείο της ανθρώπινης επαφής και εξυπηρέτησης. Τo στίγμα το έχει δώσει με το Your Attica, την ειδική τηλεφωνική γραμμή εξυπηρέτησης, στην οποία ο πελάτης μπορεί να επικοινωνεί τηλεφωνικά με εξειδικευμένη ομάδα τραπεζικών συμβούλων, σε διευρυμένο ωράριο, και να κάνει τις συναλλαγές του και να λαμβάνει συμβουλές για τις ανάγκες του ακριβώς σαν να πήγαινε στο κατάστημα.
Ιδρύθηκε η κοινή εταιρεία Metlen – Μεσόγειος για το αρδευτικό δίκτυο Υπέρειας – Ορφανών
Ιδρύθηκε την Παρασκευή η εταιρεία «MC11 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΠΕΡΕΙΑΣ – ΟΡΦΑΝΩΝ ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΚΟΠΟΥ», με συμμετοχή της Metlen και της Μεσόγειος, η οποία θα αναλάβει το έργο ΣΔΙΤ για το «Αρδευτικό δίκτυο Υπέρειας Ν. Λάρισας – Ορφανών Ν. Καρδίτσας». Η νέα εταιρεία αναλαμβάνει τη μελέτη, χρηματοδότηση, κατασκευή, συντήρηση, τεχνική διαχείριση, φύλαξη, ασφάλιση και λειτουργία του σωληνωτού αρδευτικού δικτύου για την άρδευση των παρακείμενων στον ποταμό Ενιπέα πεδινών εκτάσεων των αγροκτημάτων Πολυνερίου, Σταυρού, Κατωχωρίου, Ελληνικού, Βρυσιών & Υπέρειας του Νομού Λάρισας, καθώς και Ορφανών, Φύλλου και Λεύκης του Νομού Καρδίτσας δικαιοδοσίας των Τοπικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ) Τιτανίου και Ενιπέα Φαρσάλων, καθώς και του Δήμου Παλαμά.
Το Euronext και η μάχη των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων με τις ΗΠΑ
Το ενδιαφέρον του Euronext για την εξαγορά της ΕΧΑΕ, που λειτουργεί το ελληνικό Xρηματιστήριο, δείχνει το άγχος των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων, καθώς βλέπουν να χάνουν το παιχνίδι του ανταγωνισμού έναντι των αμερικανικών. Οι χαμηλότερες αποτιμήσεις, σε σχέση με τη Wall Street, ωθούν ολοένα και περισσότερες ισχυρές ή μικρότερες ευρωπαϊκές εταιρείες προς τη διαπραγμάτευση των μετοχών τούς στο αμερικανικό χρηματιστήριο. Οι μετοχές του δείκτη FTSE 100 του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου διαπραγματεύονται με σχέση τιμής προς κέρδη ανά μετοχή (P/E) περίπου 16,6 έναντι P/E 27,2, με το οποίο διαπραγματεύονται οι μετοχές του δείκτη S&P 500 του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Τόσο το βρετανικό χρηματιστήριο, όσο και το Euronext, προσπαθούν με διάφορους τρόπους να προσελκύσουν επιχειρήσεις που εισαγάγουν τις μετοχές τους στις ευρωπαϊκές αγορές. Μέχρι στιγμής βλέπουμε αρκετές ευρωπαϊκές εταιρείες να ανακοινώνουν πως μεταφέρονται στο αμερικανικό χρηματιστήριο. Ταυτόχρονα οι κινήσεις των εταιρειών επιχειρηματικών συμμετοχών (private equity) στερούν από τα χρηματιστήρια ισχυρές εισηγμένες που αποχωρούν λόγω εξαγορών. Πριν από λίγες ημέρες για παράδειγμα η αμερικανική KKR εξαγόρασε τη βρετανική Spectris που οδηγείται προς έξοδο από το χρηματιστήριο του Λονδίνου. Η κυβέρνηση της Βρετανίας, καθώς και άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, εξετάζουν μέτρα για την αύξηση των εισηγμένων στα τοπικά χρηματιστήρια. Οι κινήσεις του Euronext για τη δημιουργία ενός ισχυρού ηπειρωτικού χρηματιστηρίου στην Ευρώπη εξυπηρετούν αυτόν το στόχο. Πάντως, το πρώτο εξάμηνο του 2025 ήταν το χειρότερο της τελευταίας τριακονταετίας από πλευράς άντλησης κεφαλαίων για το χρηματιστήριο του Λονδίνου.
Οι αρμοδιότητες των Θεοχάρη και Δερμεντζόπουλου
Δεν αλλάζουν οι αρμοδιότητες των δυο νέων υφυπουργών Εξωτερικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ο νέος Υφυπουργός Εξωτερικών Χάρης Θεοχάρης αναλαμβάνει την οικονομική διπλωματία της χώρας, έχοντας την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας (ΓΓΔΟΣΕ) και των υπαγόμενων σε αυτήν φορέων Enterprise Greece Α.Ε. και Ελληνική Εταιρεία Εξαγωγικών Πιστώσεων Α.Ε. Από την άλλη πλευρά, ο νέος υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Χρήστος Δερμεντζόπουλος αναλαμβάνει την εποπτεία της ΓΓ Τηλεπικοινωνιών και των κτηματολογικών γραφείων. Έτσι, στην αρμοδιότητα του περιέρχεται η εταιρεία Κτηματολόγιο ΑΕ και τα ΕΛΤΑ ΑΕ. Επίσης, στην αρμοδιότητα του νέου υφυπουργού βρίσκεται και Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ).
Το «τσουρούτικο» μέρισμα της ΕΚΤΕΡ
Κοντά στις 730.000 ευρώ ανέρχεται το μέρισμα για τα κέρδη του 2024 της ΕΚΤΕΡ. Το μέρισμα είναι 50% χαμηλότερο από πέρυσι και αντιστοιχεί μόλις στο 7% των καθαρών ετήσιων κερδών της περασμένης χρήσης. Πέρυσι, η εταιρεία είχε καθαρά κέρδη 10,3 εκατ. ευρώ (0,065 ευρώ ανά μετοχή). Το 2023 η εταιρεία είχε καθαρά κέρδη 8,9 εκατ. ευρώ και διένειμε σχεδόν διπλάσιο μέρισμα (0,12 ευρώ ανά μετοχή), Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι τη διεξαγωγή της ετήσιας Τακτικής Γενικής Συνέλευσης την περασμένη Παρασκευή, η διοίκηση της ΕΚΤΕΡ δεν είχε γνωστοποιήσει την πρόθεση διανομής μερίσματος. Οι πιέσεις των μετόχων, ωστόσο, απέδωσαν και έτσι η διοίκηση αναγκάσΤηκε να διαθέσει ένα πολύ μικρό μέρος των κερδών της στους μετόχους της.
Τα data centers και οι κίνδυνοι μπλακάουτ
Η ραγδαία αύξηση της ζήτησης ενέργειας από τα κέντρα δεδομένων που εκπαιδεύουν μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης (AI), σε συνδυασμό με την ήδη υπάρχουσα αστάθεια στις κορυφές ζήτησης λόγω και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τη βιωσιμότητα των υφιστάμενων ενεργειακών υποδομών. Ο Andreas Schierenbeck, διευθύνων σύμβουλος της Hitachi Energy, τονίζει εύστοχα στους χθεσινούς Financial Times ότι η κατανάλωση ενέργειας των κέντρων δεδομένων AI είναι «πολύ, πολύ διαφορετική» από τις συνηθισμένες, με την ικανότητά τους να αυξάνουν τη ζήτηση κατά 10 φορές σε σχέση με τα φυσιολογικά επίπεδα. Η προοπτική να φτάσει η κατανάλωση ενέργειας των κέντρων δεδομένων AI σε 945 τεραβατώρες έως το 2030, ξεπερνώντας τη συνολική κατανάλωση ολόκληρων χωρών, όπως η Ιαπωνία και η Ολλανδία, είναι ανησυχητική. Αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη για άμεση παρέμβαση. Οι κυβερνήσεις παγκοσμίως πρέπει να θεσπίσουν κανονιστικά πλαίσια και να επιβάλουν όρια στη μέγιστη κατανάλωση ενέργειας για τα κέντρα δεδομένων AI. Η πρόταση της Rystad Energy για αξιοποίηση της AI στην εξισορρόπηση των δικτύων αποτελεί μια ενδιαφέρουσα προοπτική, αλλά δεν λύνει το υποκείμενο πρόβλημα της εκρηκτικής ζήτησης. Η έλλειψη εξειδικευμένων τεχνιτών και οι καθυστερήσεις στην παραγωγή βασικών εξαρτημάτων, όπως οι μετασχηματιστές, επιδεινώνουν την κατάσταση. Οι επενδύσεις της Hitachi Energy για την αύξηση της παραγωγικής της ικανότητας είναι ένα θετικό βήμα, αλλά η λύση απαιτεί μια συντονισμένη προσπάθεια σε παγκόσμιο επίπεδο. Χωρίς άμεση και αποφασιστική δράση, η «άνοδος» της τεχνητής νοημοσύνης ενδέχεται να οδηγήσει σ’ ένα «μπλακ άουτ» του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος, απειλώντας την ίδια την ανάπτυξη που ευαγγελιζόμαστε. Είναι καιρός οι «μη βιομηχανικοί χρήστες» να αρχίσουν να καλούν την «άμεση βοήθεια».
Μεγάλες επενδύσεις στον τομέα της γονιμότητας
Η εντυπωσιακή άνοδος των επενδύσεων από private equity σε τομείς που συνδέονται με την υγεία των γυναικών και τις τεχνολογίες γονιμότητας, καταγράφεται ταυτόχρονα με την πτώση των παγκόσμιων ρυθμών γεννήσεων. Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: το 2024 καταγράφηκε ένα «έτος ρεκόρ» για τις ευρωπαϊκές επενδύσεις στον τομέα της γονιμότητας, με 35 συμφωνίες ύψους 476 εκατ. ευρώ. Αυτό υποδεικνύει μια ισχυρή πίστη των επενδυτών στις προοπτικές του κλάδου, παρά τις ευρύτερες δημογραφικές τάσεις, όπως γράφει ο Observer. Η δυναμική αυτή συνεχίζεται, με την Ευρώπη να αναδεικνύεται σε κόμβο καινοτομίας. Ενδεικτικά, το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσίασε εντυπωσιακή ανάπτυξη, πραγματοποιώντας 11 συμφωνίες επιχειρηματικού κεφαλαίου το 2024, συνολικής αξίας 208 εκατ. λιρών. Το ποσό αυτό είναι σχεδόν πέντε φορές υψηλότερο από την αντίστοιχη αξία του 2023, υπογραμμίζοντας την επιτάχυνση των επενδύσεων. Μια από τις πιο αξιοσημείωτες περιπτώσεις ήταν η εφαρμογή παρακολούθησης περιόδου και ωορρηξίας, Flo Health, η οποία τον Μάιο εξασφάλισε 20,65 εκατ. ευρώ σε γύρο χρηματοδότησης, ωθώντας την αξία της πέραν του 1 δισ. λιρών και κατακτώντας έτσι τον τίτλο του «μονόκερου». Η Silicon Valley συμμετέχει ενεργά, με παραδείγματα όπως η Gala, μια βρετανική ασφαλιστική εταιρεία που βοηθά ασθενείς να χρηματοδοτήσουν εξωσωματική γονιμοποίηση, η οποία τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους άντλησε 13 εκατ. ευρώ. Οι επενδύσεις στην αυτοματοποίηση της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF automation) είναι επίσης σημαντικές, όπως φαίνεται από τον γύρο χρηματοδότησης ύψους 1,5 δισ. δολαρίων που ηγήθηκε η Octopus Ventures για την εταιρεία Overture Life το 2021. Τα στοιχεία της τελευταίας δεκαετίας στις ευρωπαϊκές συμφωνίες στον τομέα της γονιμότητας επιβεβαιώνουν την ανοδική πορεία: από περίπου 5 συμφωνίες το 2015, ο αριθμός αυξήθηκε σταθερά, ξεπερνώντας τις 40 συμφωνίες το 2022 και το 2023, για να φτάσει τις 50-55 συμφωνίες το 2024. Αυτή η συνεχής ανάπτυξη δείχνει μια ωριμότητα στην αγορά και μια σταθερή ζήτηση για καινοτόμες λύσεις.
