Με μία συνολική αποτίμηση της πορείας της Ελλάδας στον ενεργειακό τομέα, με έμφαση τόσο στα βήματα που έχουν ήδη γίνει όσο και στις στρατηγικές προτεραιότητες που διαμορφώνονται για τα επόμενα χρόνια, άνοιξε την τοποθέτησή του ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου στο πλαίσιο του 5ου Thessaloniki Metropolitan Summit, που συνδιοργανώνουν ο Economist και το powergame.gr.
Ο υπουργός μίλησε για τη θέση της χώρας ως περιφερειακού κόμβου ενέργειας, αλλά και το κρίσιμο αποτύπωμα των ενεργειακών πολιτικών στην οικονομία, τη βιομηχανία και την καθημερινότητα των πολιτών.
Ο κ. Παπασταύρου ξεκίνησε υπογραμμίζοντας τον κεντρικό ρόλο της ενέργειας στη ζωή των πολιτών, στην ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας αλλά και στην ίδια την ασφάλεια της χώρας. «Η ενέργεια δεν είναι μόνο εμπόρευμα, αλλά συνδέεται με την εθνική ισχύ και την εθνική ασφάλεια», σημείωσε, προσθέτοντας ότι στο διεθνές επίπεδο αποτελεί σταθερά θεμέλιο στρατηγικών συμφωνιών, όπως η πρόσφατη συμφωνία ΗΠΑ – ΕΕ, στην οποία οι ενεργειακές επενδύσεις των 600 δισ. δολαρίων αναδείχθηκαν σε πυλώνα της συνεργασίας.
Σε μια αναδρομή της πορείας της Ελλάδας, τόνισε τη ριζική αλλαγή του ενεργειακού μίγματος μέσα σε δύο δεκαετίες. «Το 2005 η χώρα μας στηριζόταν κατά 60% στον λιγνίτη. Σήμερα, σχεδόν το 60% της ηλεκτροπαραγωγής προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, ενώ η λιγνιτική παραγωγή έχει μειωθεί στο 9%», ανέφερε χαρακτηριστικά. Υπογράμμισε δε ότι η πρόοδος αυτή αποκτά ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα αν ληφθεί υπόψη πως η Ελλάδα πέρασε μία δεκαετία βαθιάς οικονομικής κρίσης, με απώλεια 25% του ΑΕΠ, χωρίς προηγούμενο σε χώρα του ΟΟΣΑ σε περίοδο ειρήνης.
Η βελτίωση του ενεργειακού μίγματος, σύμφωνα με τον ίδιο, συνδυάστηκε με μια σαφή στρατηγική για την ανάδειξη της Ελλάδας σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο. Με αιχμή τις διασυνδέσεις με τη Βουλγαρία, την Τουρκία, την Αλβανία και την Ιταλία, αλλά και με νέα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, η χώρα επιδιώκει να αυξήσει σημαντικά τις ροές και τη χωρητικότητα. Ο υπουργός χαρακτήρισε τον Κάθετο Διάδρομο ως κομβικό έργο, το οποίο ωστόσο εντάσσεται σε ένα ευρύτερο όραμα: «Κάθε νέος αγωγός, κάθε νέα ενίσχυση διασύνδεσης, είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια αυτόνομη οικονομική δραστηριότητα. Μεταμορφώνει την περιοχή και γίνεται αγωγός ειρήνης, διεθνών σχέσεων, ανάπτυξης και ευημερίας».
Σε αυτό το πλαίσιο, στάθηκε ιδιαίτερα στη συνεργασία με τη Βουλγαρία, επισημαίνοντας ότι έχει συναντηθεί με τον Βούλγαρο ομόλογό του οκτώ φορές μέσα σε έξι μήνες, περισσότερο από ό,τι με άλλους Έλληνες υπουργούς, λόγω των πολλών και κρίσιμων έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη. «Η ενέργεια ξεπερνά το στενό οικονομικό σκέλος και γίνεται μοχλός περιφερειακής συνεργασίας», σημείωσε, παρουσιάζοντας τον Κάθετο Διάδρομο όχι μόνο ως εργαλείο διαφοροποίησης πηγών και ασφάλειας εφοδιασμού, αλλά και ως υπόβαθρο για μια νέα εποχή συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή.
Παράλληλα, ο κ. Παπασταύρου στάθηκε στη σύνδεση της ενεργειακής στρατηγικής με την καθημερινότητα και το περιβάλλον. Υπενθύμισε ότι η ποιότητα της ατμόσφαιρας, η προστασία του οξυγόνου και το περιβάλλον στο οποίο θα μεγαλώσουν τα παιδιά μας αποτελούν άμεση αντανάκλαση των ενεργειακών πολιτικών που εφαρμόζονται σήμερα. «Η Ελλάδα, συλλογικά, έχει κάνει σημαντική πρόοδο απέναντι στις υποχρεώσεις της προς τις επόμενες γενιές», σημείωσε, συνδέοντας τις μεγάλες επενδύσεις με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Στη συνέχεια της τοποθέτησής του στο 5ο Thessaloniki Metropolitan Summit, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου ανέδειξε τον ρόλο που αποκτά η Ελλάδα ως κεντρικός ενεργειακός παίκτης στην περιοχή, μέσα από την εκτόξευση των ενεργειακών ροών, τη ρυθμιστική εναρμόνιση και την ενίσχυση των διεθνών διασυνδέσεων.
Ο κ. Παπασταύρου σημείωσε ότι μόλις πριν πέντε χρόνια η Ελλάδα ήταν καθαρά χώρα εισαγωγέας φυσικού αερίου. «Το 2019 ήμασταν απλώς προορισμός κατανάλωσης. Σήμερα διακινούμε 8 δισ. κυβικά μέτρα, από το μηδέν. Αυτή η εξέλιξη έχει αλλάξει εντελώς το αφήγημα», τόνισε χαρακτηριστικά.
Στη συνέχεια στάθηκε στο ζήτημα της ρυθμιστικής εναρμόνισης, το οποίο χαρακτήρισε εξίσου σημαντικό με τη φορολογία. Υπενθύμισε ότι ήδη από το 2005 η Ελλάδα πρωτοστάτησε στη δημιουργία της Ενεργειακής Κοινότητας με τις γειτονικές χώρες, η οποία φέτος συμπλήρωσε 20 χρόνια. «Η ρυθμιστική εναρμόνιση είναι το κλειδί για να ξεπεραστούν οι παιδικές ασθένειες της συνεργασίας», είπε, προσθέτοντας ότι το θέμα αυτό θα αποτελέσει κεντρικό άξονα και κατά τη μεγάλη διεθνή ενεργειακή διάσκεψη που θα φιλοξενήσει η Ελλάδα στις 6–7 Νοεμβρίου, με τη συμμετοχή του Αμερικανού Υπουργού Ενέργειας Chris Wright, 400 κυβερνητικών και επιχειρηματικών εκπροσώπων από όλη την περιοχή.
Ο υπουργός αναφέρθηκε και στο κρίσιμο ζήτημα του κόστους ενέργειας για τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία, το οποίο χαρακτήρισε «την πρώτη προτεραιότητα του υπουργείου». Θύμισε ότι το περσινό καλοκαίρι ανέδειξε τις μεγάλες ανισορροπίες της ευρωπαϊκής αγοράς, με τις τιμές στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία) να είναι διπλάσιες ή τριπλάσιες σε σχέση με τη Σουηδία ή άλλες χώρες του Βορρά. Το φαινόμενο αυτό οδήγησε σε κοινή παρέμβαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και στη δημιουργία ad hoc task force με τη συμμετοχή υπουργών της περιοχής.
Όπως εξήγησε, η task force αυτή βρίσκεται σήμερα σε πορεία θεσμοθέτησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να αποφευχθούν ξανά τέτοιες στρεβλώσεις. «Πέρυσι δεν υπήρχε κανείς να καλέσεις, όταν οι τιμές διπλασιάζονταν. Τώρα δημιουργούμε τον μηχανισμό που θα αποτρέψει την επανάληψη τέτοιων ανισοτήτων», είπε χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, ο κ. Παπασταύρου εστίασε στη στρατηγική της Ελλάδας προς τον Νότο. Αναφέρθηκε στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο μέσω του Great Sea Interconnector και στη μελλοντική προοπτική σύνδεσης με το Ισραήλ, η οποία –όπως είπε– θα βάλει τέλος στην απομόνωση της κυπριακής αγοράς ηλεκτρισμού. Προχώρησε ακόμη πιο πέρα, μιλώντας για το φιλόδοξο σχέδιο σύνδεσης με τη Βόρεια Αφρική, μέσω της Αιγύπτου, ώστε φθηνή ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές να διοχετεύεται στην Ελλάδα και στη συνέχεια στην Ευρώπη.
Κατά τον υπουργό, η προοπτική αυτή θα δώσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην Ελλάδα και θα προσφέρει χαμηλού κόστους ενέργεια που χρειάζονται νέες βιομηχανίες, όπως τα data centers. «Η Ελλάδα κινείται σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα, ενισχύοντας τις διασυνδέσεις προς τον Βορρά, πρωτοστατώντας στην εναρμόνιση των κανονισμών και σχεδιάζοντας νέες ενεργειακές γέφυρες με την Κύπρο, το Ισραήλ και τη Βόρεια Αφρική», σημείωσε, παρουσιάζοντας μια συνολική στρατηγική που συνδέει την ενεργειακή μετάβαση με τη γεωπολιτική αναβάθμιση της χώρας.
