«Μετά από μία απαιτητική διαπραγμάτευση, το Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος της ΕΕ για τον κλιματικό νόμο αναγνώρισε τις ελληνικές -και πολλών άλλων χωρών- θέσεις, για την ανάγκη οι φιλόδοξοι στόχοι να είναι συγχρόνως ρεαλιστικοί και να λαμβάνουν υπόψη τους την κοινωνική συνοχή και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η ρήτρα αναθεώρησης, η ρητή δηλαδή συμπερίληψη της δυνατότητας επανεξέτασης του ευρωπαϊκού στόχου μείωσης εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου ως το 2040 αποτελεί την απαραίτητη ασφαλιστική δικλείδα για ρεαλιστικούς, δίκαιους και οικονομικά βιώσιμους στόχους». Αυτό δήλωσε στο powergame.gr ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, δίνοντας το στίγμα της ικανοποίησης που επικρατεί στην ελληνική κυβέρνηση για την έκβαση της μαραθώνιας (διήρκεσε περί τις 20 ώρες!) στις Βρυξέλλες, η οποία τελικά κατέληξε σε μια συμφωνία με την σωστή ισορροπία μεταξύ «φιλοδοξίας και ρεαλισμού» που ήταν η βασική επιδίωξη της Αθήνας.
Πράγματι, το ελληνικό κλιμάκιο, δηλαδή ο κ. Παπασταύρου, ο Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων κ. Πέτρος Βαρελίδης και ο Αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην ΕΕ Ευθύμιος Κωστόπουλος, προσήλθαν στο Συμβούλιο με δυο βασικές προτεραιότητες:
- Πρώτον, την ανάγκη ύπαρξης ρήτρας αναθεώρησης -σε συνδυασμό με ενισχυμένες ευελιξίες- για την επίτευξη του στόχου μείωσης εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου κατά 90% από τα επίπεδα του 1990 έως το 2040 (ως βασικό ορόσημο στον τελικό στόχο του Ευρωπαϊκού Κλιματικού Νόμου που είναι το net zero έως το 2050)
- Και δεύτερον, την ανάγκη να ληφθεί υπόψη η κοινωνική και περιφερειακή συνοχή της Ευρώπης και η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Και οι δυο αυτές θέσεις «πέρασαν» από το Συμβούλιο, με τη στήριξη και άλλων χωρών, όπως της Ιταλίας (που διαδραμάτισε καίριο ρόλο ρόλο για να επικρατήσει το πνεύμα της… κλιματικής realpolitik στην τελική συμφωνία), της Πολωνίας, Της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Σλοβακίας. Το νέο πνεύμα άλλωστε αποτυπώνεται και σε μια ακόμη βασική πρόβλεψη της συμφωνίας, την αναβολή για ένα χρόνο της επέκτασης του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ ή ETS) στα κτίρια και τις μεταφορές, το λεγόμενο ETS-2, που πλέον μετατίθεται για το 2028 αντί για το 2027, ενώ θα ληφθούν και μέτρα για την καλύτερη εφαρμογή του.
Ενδεικτική της στροφής της Ευρώπης προς έναν οδικό χάρτη για την πράσινη μετάβαση που να μην είναι εμμονικά προσηλωμένος μόνο στη μείωση των ρύπων αλλά και να λαμβάνει υπόψη κρίσιμες παραμέτρους όπως τις επιπτώσεις στις τιμές ενέργειας και την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων ήταν η δήλωση του Eπιτρόπου για το Κλίμα Βόπκε Χούκστρα, ο οποίος μιλώντας στο Politico χαιρέτισε τον ηγετικό ρόλο που εξακολουθεί να διαδραματίζει η ΕΕ στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, υπογράμμισε όμως ότι «Θα ήταν ανόητο να χρησιμοποιήσουμε τις συνταγές του παρελθόντος. Αντιμετωπίζουμε τεράστιες αλλαγές, οπότε πρέπει να προσαρμοστούμε σε αυτές».
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο προεδρεύων του Συμβουλίου, ο Υπουργός Κλίματος της Δανίας Λαρς Άαγκαρντ που σημείωσε ότι «η θέσπιση ενός νομικά δεσμευτικού κλιματικού στόχου δεν σημαίνει απλώς να επιλέγεις έναν αριθμό. Πρόκειται για πολιτική απόφαση, με ευρείες επιπτώσεις για την Ευρώπη και για αυτό εργαστήκαμε για να διασφαλίσουμε ότι μπορεί να επιτευχθεί κατά τρόπο που να διαφυλάττει την ανταγωνιστικότητα, την κοινωνική ισορροπία και την ασφάλεια».
Τα βασικά σημεία της συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο
Συγκεκριμένα, το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ αποφάσισε ότι:
- Ο στόχος μείωσης των εκπομπών ρύπων έως το 2040 είναι 85% σε σχέση με το 1990, συν ένα επιπλέον 5% με χρήση διεθνών πιστώσεων άνθρακα (σε χώρες εκτός της ΕΕ).
- Ενσωματώθηκε ρήτρα επανεξέτασης του στόχου και της πορείας για την επίτευξή του, η οποία προβλέπει ρητά ότι: (α) θα ληφθούν υπόψη και οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις, (β) υπάρχει δυνατότητα θέσπισης επιπλέον 5% ευελιξιών μέσω διεθνών πιστώσεων άνθρακα προς εκπλήρωση των εθνικών στόχων για τις εκπομπές, (γ) δύναται να αναθεωρηθεί και ο στόχος του 2040. Προβλέπεται επίσης ότι ενώ τυχόν νέα μέτρα για την ενδυνάμωση των επιτρεπτικών όρων θα πρέπει να εξασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή της ΕΕ, την ευημερία και την ανταγωνιστικότητα. Πρόκειται για πρόταξη που υποστήριξε σθεναρά η Ελλάδα από την αρχή των διαπραγματεύσεων.
- Το ETS2, για κτίρια και οδικές μεταφορές, αναβάλλεται για ένα χρόνο, από το 2027 στο 2028
- Τα διεθνή πιστωτικά μόρια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αυξάνονται από 3% σε 5%, με δυνατότητα έναρξης πιλοτικής εφαρμογής ήδη από το 2031, αντί του 2036 που είχε προταθεί αρχικά, με πλήρη εφαρμογή το 2036.
Επιπλέον, αποφασίστηκε ότι οι νομοθετικές προτάσεις που στο εξής θα εκπορεύονται από τον Κλιματικό Νόμο, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη:
- Την κοινωνική συνοχή και τις θέσεις εργασίας.
- Την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και οικονομίας καθώς και τις εξαγωγές, με βάση τις εισηγήσεις της έκθεσης Ντράγκι.
- Την προώθηση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.
- Τη γεωγραφική ισορροπία, για πρόσβαση σε χρηματοδότηση και επενδύσεις.
- Την ανάγκη να προστατευθεί η ναυτιλία.
- Τις ιδιαιτερότητες των νησιών.
- Την προώθηση της οικονομικής σύγκλισης.
- Την ανάλυση επιπτώσεων των ειδικότερων νομοθετικών προτάσεων για το κλίμα, ανά κράτος-μέλος.
- Την ιδιαίτερη προσοχή που πρέπει να δοθεί στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τους αγρότες και τα ευάλωτα νοικοκυριά, καθώς και στις επιπτώσεις στις τιμές καταναλωτή και στην ενεργειακή φτώχεια.
Όπως τονίζεται από αρμόδιες πηγές, οι προσθήκες αυτές συνθέτουν έναν μηχανισμό διασφάλισης ρεαλιστικών, δίκαιων και οικονομικά βιώσιμων στόχων, που εγγυάται ότι η Ελλάδα και τα άλλα κράτη μέλη δεν θα αναγκαστούν να πληρώσουν το τίμημα της κλιματικής δράσης με δυσμενείς οικονομικές ή κοινωνικές συνέπειες.
