Στο δρόμο προς την ενεργειακή μετάβαση, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα δίλημμα: Αφ’ ενός χρειάζεται τις φθηνές εισαγωγές φωτοβολταϊκών της Κίνας ως κινητήρια δύναμη της συγκεκριμένης αγοράς, αφ’ ετέρου οι ίδιες αυτές εισαγωγές πλήττουν τους Ευρωπαίους παραγωγούς.
To 2023 ήταν για την Ευρώπη μία χρονιά ρεκόρ για τα φωτοβολταϊκά, των οποίων η δυνατότητα αυξήθηκε κατά 40% σε σχέση με το 2022. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών προέρχεται από την Κίνα. Σε κάποιες περιπτώσεις, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), σε ποσοστά ως και 95%.
Από την άλλη, οι παραγωγοί των κρατών-μελών βρίσκονται σε σημείο κρίσης, εξαιτίας των φθηνών εισαγωγών και της υπερ-προσφοράς. Πολλές επιχειρήσεις βάζουν λουκέτο και εκπρόσωποι του τομέα προειδοποιούν ότι ως και το ήμισυ του παραγωγικού δυναμικού μπορεί να βγει εκτός αγοράς, αν οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών δεν λάβουν μέτρα για την προστασία του.
Η επιστολή Χάμπεκ και οι διαφορετικές πολιτικές των κρατών-μελών
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, έστειλε επιστολή στην Κομισιόν το Νοέμβριο, εκφράζοντας τις ανησυχίες του πως το εκτελεστικό σώμα ετοιμάζεται να θέσει εμπορικούς περιορισμούς στα φωτοβολταϊκά.
«Άκουσα πως η Κομισιόν ενδέχεται να επιβάλλει μέτρα προστασίας κατά των εισαγωγών φωτοβολταϊκών μονάδων από την Κίνα. Διατηρώ πολύ ισχυρές ανησυχίες για αυτό» έγραφε. Προειδοποιούσε δε πως τυχόν περιορισμοί στην κινεζική αγορά θα απέτρεπαν την γρήγορη ανάπτυξη του τομέα της πράσινης ενέργειας και θα έκαναν κατά 90% πιο ακριβή την αγορά φωτοβολταϊκών πάνελ. Ταυτόχρονα, η κρίση στον προϋπολογισμό αποτρέπει το Βερολίνο να στηρίξει τον εγχώριο τομέα φωτοβολταϊκών.
Από δικής της πλευράς η Ισπανία δεν αποκλείει τους δασμούς στις εισαγωγές τμημάτων φωτοβολταϊκών πάνελ. Η Ολλανδία θέλει οι εισαγωγές να επιβαρυνθούν με τον ευρωπαϊκό Συνοριακό Μηχανισμό Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM). Η Ιταλία, την περασμένη εβδομάδα, ανακοίνωσε επιδότηση 90 εκατ. ευρώ σε μονάδα παραγωγής ηλιακών πάνελ στη Σικελία.
Ο πόλεμος των τιμών και οι διαδικασίες fast-track
Η Επίτροπος Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών, Μαρέιντ Μακ Γκίνες, στην ομιλία της τη Δευτέρα, δεν προχώρησε σε νέες ανακοινώσεις. Επεσήμανε πως στα ευρωπαϊκά μέτρα που βρίσκονται ήδη σε ισχύ, περιλαμβάνεται νομοσχέδιο που θα οριστικοποιηθεί προσεχώς, το οποίο δίνει το περιθώριο στους εγχώριους παραγωγούς να λαμβάνουν άδειες με διαδικασίες fast-track και να δώσει σε μελλοντικούς πλειοδοτικούς διαγωνισμούς πλεονέκτημα στα πάνελ «made in EU» σε σχέση με τα εισαγόμενα.
Ωστόσο, η Μακ Γκίνες εμφανίστηκε προσεκτική, όσον αφορά το θέμα των εμπορικών περιορισμών. «Με δεδομένο το ότι επί του παρόντος βασιζόμαστε σε πολύ σημαντικό βαθμό στις εισαγωγές για να πιάσουμε τους στόχους ανάπτυξης ηλιακής (ενέργειας) στην ΕΕ, οποιαδήποτε πιθανά μέτρα πρέπει να αξιολογηθούν σε σχέση με τους στόχους που έχουμε θέσει για την ενεργειακή μετάβαση».
Αλλά και η ίδια η βιομηχανία του κλάδου, εμφανίζεται διχασμένη σε σχέση με τη βέλτιστη λύση. Οι κατασκευαστές ηλιακών πάνελ ζητούν από τις κυβερνήσεις να εξαγοράσουν τα πάνελ που έμειναν εκτός ζήτησης -και αν αυτό δεν μπορεί να γίνει με κάποια ταχύτητα, να προχωρήσουν σε δασμούς. Όμως η ευρύτερη βιομηχανία πράσινης ενέργειας, δεν το επιθυμεί αυτό.
«Δεν μπορείς να μειώσεις την εξάρτηση από την Κίνα βραχυπρόθεσμα, διαφορετικά απλά δεν θα ολοκληρώσεις τα πρότζεκτ» σημειώνει στο Reuters o Μιγκέλ Στίλγουελ ντ’ Αντρέιντε, διευθύνων σύμβουλος της πορτογαλικής κοινωφελούς εταιρείας ενέργειας EDP. Όπως τονίζει οι ΗΠΑ, που έχουν επιβάλει φόρους στις κινεζικές εισαγωγές, είδαν τις τιμές των φωτοβολταϊκών να εκτοξεύονται: «Αυτό έχει πληθωριστικό αντίκτυπο… η τιμή των πάνελ είναι υπερδιπλάσια, σε σχέση με την Ευρώπη».
Η Ευρώπη βρίσκεται σε «πόλεμο τιμών» με την Κίνα, επισημαίνει από δικής του πλευράς ο Γκύντερ Έρφουρτ, CEO της ελβετικής εταιρείας φωτοβολταϊκών Meyer Burger, η οποία ετοιμάζεται να κλείσει λόγω ζημιών τη μονάδα ηλιακών πάνελ, εξαιτίας της απουσίας -όπως αναφέρει- ευρωπαϊκών πολιτικών στήριξης. «Η βιομηχανία ηλιακής (ενέργειας) στην Κίνα επιδοτείται στρατηγικά με εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια εδώ και χρόνια», καταλήγει.
