Τα χαμάμ στο Μαρόκο είναι το τελευταίο θύμα της κλιματικής αλλαγής. Όπως μετέδωσε το Associated Press, τα χαμάμ τόσο στην πρωτεύουσα Ραμπάτ όσο και σε άλλες πόλεις της αφρικανικής χώρας θα παραμένουν κλειστά τρεις ημέρες την εβδομάδα για την εξοικονόμηση νερού. Η έντονη ξηρασία που πλήττει περιοχές στο Μαρόκο τα τελευταία έξι χρόνια έχει σημάνει συναγερμό στις αρχές, την ώρα που ολοένα και περισσότερες επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι η Μεσόγειος μετατρέπεται σε hot spot της κλιματικής αλλαγής. Οι μεγάλοι ταμιευτήρες νερού καταγράφουν το ένα ιστορικό χαμηλό μετά το άλλο, με την κυβέρνηση να λαμβάνει μέτρα εξοικονόμησης υδάτινων πόρων.
Εδώ και αιώνες τα δημόσια λουτρά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της μαροκινής ζωής. Μέσα στους θολωτούς θαλάμους τους, άνδρες και γυναίκες, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης, ο ένας δίπλα στον άλλο, χαλαρώνουν μέσα στον ατμό και επικοινωνούν. Οι επισκέπτες κάθονται σε πέτρινες πλάκες κάτω από ψηφιδωτά πλακάκια, χρησιμοποιούν το παραδοσιακό μαύρο σαπούνι και πλένονται με καυτό νερό, που υπάρχει σε κουβάδες.
Η απόφαση, πάντως, να τεθούν περιορισμοί σε επιχειρήσεις, όπως τα χαμάμ και τα πλυντήρια αυτοκινήτων στην ποσότητα νερού που χρησιμοποιούν, έχει προκαλέσει αντιδράσεις, με αυτούς που διαμαρτύρονται να κάνουν λόγο για «δύο μέτρα και δύο σταθμά». Όπως αναφέρουν, δεν έχει επιβληθεί δελτίο νερού σε πολυτελή ξενοδοχεία, πισίνες, υπηρεσίες spa ή στον γεωργικό τομέα. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι, πάντως, δεν σταματούν να επαναλαμβάνουν ότι για χώρες όπως το Μαρόκο δεν υπάρχουν και πολλά περιθώρια ελιγμών, εστιάζοντας στην ανάγκη να γίνει σωστή διαχείριση στο νερό.
Χαμάμ © EPA/MOHAMMED SABER
Τα περιοριστικά μέτρα στα χαμάμ του Μαρόκου επηρεάζουν περίπου 200.000 ανθρώπους που απασχολούνται άμεσα ή έμμεσα στον συγκεκριμένο τομέα, ο οποίος καταναλώνει το 2% της συνολικής ποσότητας νερού σε ετήσια βάση. Το μέσο μηνιαίο εισόδημα σε αυτόν τον κλάδο της οικονομίας δεν ξεπερνά τις 3.000 ντιράμ (300 δολάρια). Αυτό σημαίνει ότι τα συγκεκριμένα μέτρα πλήττουν κυρίως φτωχά λαϊκά στρώματα της μαροκινής κοινωνίας. Επιπλέον, το λουκέτο στα χαμάμ έχει και μία ακόμη παράμετρο που -σύμφωνα με τους επικριτές- οι διοικούντες πρέπει να λάβουν υπόψιν τους και να αναθεωρήσουν: Οι κάτοικοι που ζουν σε ορεινές περιοχές στα βουνά του Άτλαντα επιλέγουν τα χαμάμ για να ζεσταθούν, καταβάλλοντας ένα μικρό αντίτιμο, καθώς οι τιμές ενέργειας συνεχίζουν να κινούνται ανοδικά και οι τρέχουσες θερμοκρασίες παραμένουν χαμηλές σε σχέση με την υπόλοιπη αφρικανική χώρα.
