Με τον φετινό τρύγο να έχει ολοκληρωθεί, η εικόνα που παρουσιάζει η οινοπαραγωγή στη Σαντορίνη είναι δραματική, καθώς η παραγωγή σταφυλιών καταγράφει πτώση που αγγίζει έως και το 80% σε σχέση με μία φυσιολογική χρονιά. Ενώ σε καλές χρονιές το νησί φθάνει τους 2.500 τόνους σταφυλιού, η φετινή σοδειά εκτιμάται ότι δεν ξεπέρασε τους 500 τόνους.
Ο οινοποιός Ματθαίος Αργυρός, ιδιοκτήτης του φερώνυμου κτήματος, τονίζει ότι η κατάσταση είναι πρωτοφανής: «Το Κτήμα Αργυρού θα οινοποιήσει περίπου 120 τόνους, ενώ η Ένωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων (Santo Wines) γύρω στους 100 τόνους.
Διατηρούμε αποθέματα από προηγούμενες σοδειές, όμως η φετινή εικόνα δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα, αφού καλλιεργούμε 1.200 ιδιόκτητα στρέμματα και συνεργαζόμαστε με παραγωγούς που διαθέτουν άλλα 800. Εμείς επωμιζόμαστε το μεγαλύτερο κόστος, χωρίς να έχουμε αντίστοιχη παραγωγή».
Τιμές που σοκάρουν: Έως 11 ευρώ το κιλό το σταφύλι
Η κάθετη μείωση της παραγωγής οδήγησε σε πρωτοφανή εκτόξευση της τιμής παραγωγού. Στη Σαντορίνη το σταφύλι πωλείται πλέον από 8 έως 10 ευρώ το κιλό, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις φθάνει ακόμη και τα 11 με 12 ευρώ!
Ο κ. Αργυρός εξηγεί: «Το μεγαλύτερο μέρος του αμπελώνα είναι μη αρδευόμενο. Με τις ελάχιστες βροχοπτώσεις που σημειώθηκαν, η κατάσταση ήταν προδιαγεγραμμένη. Προσπαθούμε να αντιδράσουμε, δημιουργώντας αρδευόμενες καλλιέργειες σε 400 στρέμματα, αλλά οι ανάγκες του αμπελιού είναι πολύ μεγαλύτερες. Για να αποδώσει σωστά χρειάζεται 350-400 χιλιοστά νερού τον χρόνο, ενώ τα τελευταία τρία χρόνια δεν ξεπεράσαμε τα 150-170».
Η αξιοποίηση εναλλακτικών λύσεων παραμένει ζητούμενο. Στη Σαντορίνη υπάρχουν 6-7 βιολογικοί καθαρισμοί, ωστόσο το νερό τους καταλήγει στη θάλασσα. «Έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες να αναβαθμιστούν σε τριτοβάθμιας επεξεργασίας, ώστε να είναι το νερό κατάλληλο για άρδευση και να δημιουργηθούν δίκτυα ύδρευσης. Επίσης, εξετάζεται και η λύση της αφαλάτωσης, αλλά είναι μια ιδιαίτερα κοστοβόρα διαδικασία», προσθέτει ο ίδιος.
«Καμία αύξηση στις τιμές των κρασιών»
Παρά το υψηλό κόστος, το Κτήμα Αργυρού δεν σκοπεύει να μετακυλήσει τις ανατιμήσεις στους καταναλωτές. «Δεν υπάρχει άλλο περιθώριο αυξήσεων. Το πρόβλημα δεν είναι σημερινό, αλλά αποτέλεσμα ετών. Αν τα οινοποιεία είχαν δικά τους αμπέλια, οι τιμές του σταφυλιού δεν θα είχαν φτάσει στα σημερινά επίπεδα. Χρειάζονται νέα στρατηγική, επενδύσεις σε εξοπλισμό, φύτευση νέων αμπελώνων και βελτίωση της ποιότητας. Μόνο έτσι θα έχουμε βιώσιμη προοπτική».
Ο κ. Αργυρός δίνει και μια ενδεικτική εικόνα: «Φέτος θα οινοποιήσουμε 120 τόνους, από τους οποίους οι 90 είναι από ιδιόκτητες εκτάσεις. Σε μια κανονική χρονιά, από τους 520 τόνους που παράγουμε, οι 400 είναι δικοί μας. Αυτό δείχνει πόσο μεγάλη είναι η ζημιά».
«Η χειρότερη χρονιά στην ιστορία»
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο έμπειρος οινοποιός Πάρις Σιγάλας, ιδρυτής του Κτήματος Σιγάλα και πλέον επικεφαλής του νέου εγχειρήματος Κτήμα ΟΕΝΟ Π. «Η φετινή χρονιά είναι η χειρότερη που έχουμε ζήσει. Και αυτό λέει πολλά, γιατί το 2024 θεωρούσαμε ότι είχαμε τη χειρότερη σοδειά. Δυστυχώς, το 2025 ξεπέρασε κάθε αρνητική προσδοκία».
Ο κ. Σιγάλας επισημαίνει ότι η κατάσταση δεν προέκυψε ξαφνικά: «Το 2021 και το 2022 κινήθηκαν σε φυσιολογικά επίπεδα, αλλά το 2023, το 2024 και τώρα το 2025 ήταν χρονιές με κάθετη πτώση. Το πρόβλημα είναι πλέον οικονομικό και απειλεί τη βιωσιμότητα των οινοποιείων. Αν δεν υπάρξει ανάπτυξη, δεν θα υπάρχουν ούτε πόροι για έρευνα ούτε περιθώριο βελτίωσης των αμπελώνων».
Κτήμα ΟΕΝΟ Π: 18 ευρώ το κόστος της κάθε φιάλης μόνο από το σταφύλι
Η εικόνα στα οινοποιεία αποτυπώνεται με αριθμούς. «Φέτος θα εμφιαλώσουμε μόλις 3.000 φιάλες», λέει ο κ. Σιγάλας. «Πέρυσι ήταν 4.000 και πρόπερσι 5.000, ενώ το 2022 φτάσαμε τις 12.000. Ευτυχώς τότε κρατήσαμε αποθέματα, διαφορετικά η κατάσταση θα ήταν ακόμη χειρότερη».
Η πίεση είναι ασφυκτική και στο κομμάτι του κόστους: «Η μία από τις δύο ετικέτες που παράγουμε, το “Τρία Αμπέλια”, έχει τιμή χονδρικής 40 ευρώ. Όταν όμως πληρώνουμε το σταφύλι 11 με 12 ευρώ το κιλό, μιλάμε για 18 ευρώ κόστος ανά φιάλη μόνο για την πρώτη ύλη. Ένα ποιοτικό κρασί Σαντορίνης χρειάζεται περίπου ενάμισι κιλό σταφύλι. Αντιλαμβάνεστε ότι με τέτοιες συνθήκες είναι αδύνατον να συνεχιστεί η παραγωγή».
Ένα μέλλον γεμάτο προκλήσεις
Η Σαντορίνη διαθέτει έναν από τους πιο ιδιαίτερους και ιστορικούς αμπελώνες της Ελλάδας, με παραδοσιακές καλλιέργειες και ποικιλίες όπως το Ασύρτικο να χαίρουν διεθνούς αναγνώρισης. Ωστόσο, η φετινή καταστροφή αναδεικνύει την ανάγκη για άμεσες παρεμβάσεις.
Η κλιματική αλλαγή, η έλλειψη νερού, οι περιορισμένες υποδομές άρδευσης και η πίεση στο κόστος παραγωγής δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα που απειλεί να ανατρέψει την ισορροπία στον κλάδο. Την ίδια ώρα, η τουριστική δυναμική του νησιού και η παγκόσμια φήμη των κρασιών της Σαντορίνης καθιστούν ακόμη πιο κρίσιμο να υπάρξει σχέδιο διάσωσης.
Όπως υπογραμμίζουν οι παραγωγοί, η λύση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά και στρατηγική: επενδύσεις σε νέους αμπελώνες, αξιοποίηση ανακυκλωμένου ή αφαλατωμένου νερού, στήριξη των μικρών παραγωγών και συνολική συνεργασία κράτους, αυτοδιοίκησης και οινοποιών.
Αν αυτά δεν γίνουν, το νησί κινδυνεύει να χάσει ένα από τα πιο πολύτιμα στοιχεία της ταυτότητάς του. Και η εικόνα της φετινής χρονιάς, που χαρακτηρίζεται από όλους ως αποκαρδιωτική, μπορεί να γίνει η νέα κανονικότητα.
