Μία χρονιά με πολλές προκλήσεις διαγράφεται η φετινή για την ελληνική ελιά, καθώς το προϊόν βρίσκεται στο επίκεντρο αρνητικών εξελίξεων τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό. Οι επιπτώσεις από την επιβολή δασμών 15% από την κυβέρνηση Τραμπ στις εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες σε συνδυασμό με την πτώση της εγχώριας παραγωγής και την επιστροφή των ανταγωνιστικών μεσογειακών χωρών στη διεθνή αγορά, διαμορφώνουν ένα περιβάλλον με αυξημένες απαιτήσεις για τον κλάδο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν διαχρονικά τον σημαντικότερο πελάτη για την ελληνική ελιά, με τις εξαγωγές να ανέρχονται το 2024 στα 201 εκατομμύρια ευρώ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι πρότινος, η ελληνική ελιά δεν επιβαρυνόταν με κανέναν δασμό κατά την είσοδό της στην αμερικανική αγορά, γεγονός που της εξασφάλιζε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Η επιβολή δασμού στα επίπεδα του 15% από την αμερικανική κυβέρνηση, σε συνδυασμό με την δυσμενή ισοτιμία ευρώ-δολαρίου, ανεβάζει ουσιαστικά την επιβάρυνση για τον Έλληνα εξαγωγέα έως και 25%, καθιστώντας πολύ πιο δύσκολη την εμπορική διάθεση του προϊόντος.
Θετική η περσινή σεζόν, αντίθετη η φετινή εικόνα
Η περσινή χρονιά άφησε ικανοποιημένους τους Έλληνες παραγωγούς και εξαγωγείς, καθώς παραγωγικές χώρες της Μεσογείου όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Αίγυπτος παρουσίασαν έλλειμμα στην παραγωγή τους, με αποτέλεσμα αγοραστές από διάφορες αγορές να απευθυνθούν στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Αιγύπτου, μία από τις μεγαλύτερες παραγωγικές χώρες παγκοσμίως στην επιτραπέζια ελιά, η οποία στράφηκε στη χώρα μας για την προμήθεια ποσοτήτων καρπού, προκειμένου να καλύψει τις δικές της ανάγκες.
Ωστόσο, το 2025 εξελίσσεται σε χρονιά με τελείως αντίθετη εικόνα. Η Αίγυπτος όχι μόνο έχει καλύψει τα περσινά ελλείμματα, αλλά παρουσιάζει φέτος σχεδόν τριπλάσια παραγωγή, ενώ η Ισπανία, το Μαρόκο και η Ιταλία έχουν επανέλθει με ισχυρή παραγωγική παρουσία. Η εξέλιξη αυτή έχει αυξήσει τον ανταγωνισμό διεθνώς, ενώ ταυτόχρονα περιορίζει τις εξαγωγικές ευκαιρίες για την ελληνική ελιά.
Ενδογενείς προκλήσεις και διαφοροποιήσεις στην παραγωγή
Στο εσωτερικό, η εικόνα είναι επίσης σύνθετη. Αν και σε ορισμένες περιοχές η παραγωγή αναμένεται ενισχυμένη, συνολικά η χώρα φαίνεται να καταγράφει πτωτική τάση. Η ελιά Χαλκιδικής, μία από τις πλέον δυναμικές ποικιλίες στο εξαγωγικό μέτωπο, εμφανίζει μείωση της παραγωγής κατά περίπου 30% σε σχέση με την προηγούμενη σεζόν.
Αντιθέτως, η σοδειά της στρογγυλής ελιάς Αμφίσσης προβλέπεται ανοδική, προσφέροντας μια σχετική ισορροπία. Η ελιά Καλαμών φαίνεται να κινείται στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, ωστόσο παραμένει αβέβαιο το κατά πόσο η φετινή ποιότητα θα ικανοποιήσει τις εμπορικές απαιτήσεις. Υπενθυμίζεται ότι το 2024 μεγάλο μέρος της παραγωγής ελιάς Καλαμών αποτελούταν από μικρού μεγέθους ελιές, οι οποίες θεωρούνται μη εμπορεύσιμες. Παρ’ όλα αυτά, χάρη στην πέρσινη έλλειψη μικρών μεγεθών στην Ιταλία, αυτές οι ποσότητες κατέστη τελικά εφικτό να διατεθούν. Φέτος, με την Ιταλία να έχει επανέλθει δυναμικά, η απορρόφηση αντίστοιχων ποσοτήτων κρίνεται αμφίβολη.
Πιέσεις στις τιμές παραγωγού
Η κατάσταση που επικρατεί στον κλάδο αποτυπώθηκε και σε πρόσφατη συνεδρίαση των μελών της Πανελλήνιας Ένωσης Μεταποιητών – Τυποποιητών Ελιάς (ΠΕΜΕΤΕ), όπου κυριάρχησε το ζήτημα των τιμών αγοράς. Σύμφωνα με όσα ειπώθηκαν, οι τιμές παραγωγού αναμένεται να κινηθούν φέτος σε χαμηλότερα επίπεδα από το 2024. Η μέση τιμή κιλού, που πέρυσι διαμορφώθηκε περίπου στα 2 ευρώ, εκτιμάται σύμφωνα με ανθρώπους του κλάδου που γνωρίζουν τα πράγματα, ότι φέτος θα κυμανθεί μεταξύ 1,60 και 1,70 ευρώ, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στους παραγωγούς, οι οποίοι βλέπουν τη σχέση κόστους και κέρδους να πιέζεται σημαντικά.
Συγκομιδή με λιγότερα προβλήματα σε ανθρώπινο δυναμικό
Αν και τα εμπορικά και παραγωγικά δεδομένα εμφανίζονται ανησυχητικά έως τώρα σε σχέση και με την επαναφορά των μεσογειακών χωρών στο προσκήνιο της παραγωγής, προκύπτει και ένα θετικό στοιχείο αναφορικά με το ανθρώπινο δυναμικό. Σε αντίθεση με την περσινή περίοδο, όπου η εύρεση εργατών για τη συγκομιδή ήταν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του κλάδου, φέτος διαφαίνεται σχετική ομαλοποίηση.
Η συγκομιδή έχει ήδη ξεκινήσει σταδιακά, αρχής γενομένης από περιοχές στη Χαλκιδική, ενώ μετά τις 14 Σεπτεμβρίου αναμένεται να ενταθεί στην περιοχή του Αγίου Μάμα Χαλκιδικής, όπου συγκεντρώνεται μεγάλος όγκος της παραγωγής. Από τις 15 Σεπτεμβρίου αναμένεται να ξεκινήσει και στην περιοχή της Καβάλας, με τους παραγωγούς να ελπίζουν σε ευνοϊκές καιρικές συνθήκες και όσο το δυνατόν καλύτερη ποιότητα καρπού.
