Πρωταθλητής των ελληνικών εξαγωγών αναδεικνύεται ο κλάδος τροφίμων, με σχεδόν διπλασιασμό των διεθνών πωλήσεων στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας, ενώ το 2024 η Περιφέρεια Αττικής είχε για μία ακόμη χρονιά την πρώτη θέση στις εξαγωγικές επιδόσεις της χώρας με μερίδιο 55%.
Όμως αυτό που φάνηκε ξεκάθαρα από τη «Χαρτογράφηση της εξαγωγικής δραστηριότητας της Ελλάδας ανά Περιφέρεια 2020-2024» είναι ότι μόνο τέσσερις από τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδας πέτυχαν να βελτιώσουν τις εξαγωγικές τους επιδόσεις το 2024 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Όσο για την Αττική, ήταν για μία ακόμη χρονιά πρωταθλήτρια στο πεδίο των εξαγωγών, ωστόσο κατέγραψε κάμψη στις επιδόσεις της έναντι του 2023 ενώ είχε και το μεγαλύτερο μέρος του εμπορικού ελλείμματος της χώρας.
Οι τέσσερις Περιφέρειες που τα πήγαν καλύτερα το 2024 ήταν η Κεντρική Μακεδονία, η Στερεά, το Νότιο Αιγαίο και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, ενώ η δυναμική εξαγωγικά Κρήτη έχασε κάποιο έδαφος και η επίσης πολύ δυναμική διαχρονικά στις εξαγωγές τροφίμων Θεσσαλία, διατηρήθηκε εξαγωγικά στα επίπεδα του 2023.
Τι έδειξε η μελέτη του ΣΕΒΕ/ΙΕΕΣ
Τα παραπάνω ήταν ορισμένα από τα όσα επισημάνθηκαν κατά την παρουσίαση της μελέτης «Χαρτογράφηση της εξαγωγικής δραστηριότητας της Ελλάδας ανά Περιφέρεια 2020-2024», όπως εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Εξαγωγέων Ελλάδος (ΣΕΒΕ/ΙΕΕΣ). Η παρουσίαση έγινε σήμερα στα γραφεία της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, από τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο του ΣΕΒΕ Παναγιώτη Χασάπη, παρουσία του προέδρου του Συνδέσμου Σίμου Δανιηλίδη και του αντιπεριφερειάρχη Εξωστρέφειας της ΠΚΜ Μπάνε Πρέλεβιτς.
Αναφερόμενος στη μείωση των εξαγωγών (κατά -2,2%) και στην αύξηση του εμπορικού ελλείμματος κατά 2,5 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2023, ο κ. Χασάπης επισήμανε ότι αυτές οι μεταβολές, αν και παρακολουθούνται συστηματικά, δεν δημιουργούν ιδιαίτερη ανησυχία επειδή το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ εισαγωγών-εξαγωγών δεν οφείλεται σε καταναλωτικά αγαθά, αλλά στα αυξημένα κεφαλαιουχικά αγαθά που αφορούν κυρίως προμήθειες εξοπλισμών από τις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε φάσεις ολοκλήρωσης προγραμμάτων ΕΣΠΑ, του Ταμείου Ανάκαμψης και του αναπτυξιακού νόμου.
Η θετική επίδραση των υπηρεσιών
Επισημάνθηκε ότι στη βελτίωση της μεγαλύτερης εικόνας, δηλαδή του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, συμβάλλει θετικά το πλεόνασμα των 20 δισ. των υπηρεσιών (τουρισμός, ναυτιλία, logistics), με αποτέλεσμα το αρνητικό πρόσημο στο ισοζύγιο να μειώνεται στα 12 δισ. Εάν ληφθεί υπόψη το ΑΕΠ της χώρας που είναι κοντά στα 250 δισ., δηλαδή σχεδόν στα προ κρίσης επίπεδα, εκτιμώνται ως γενικά ικανοποιητικές οι οικονομικές επιδόσεις της χώρας μας.
Το 2024, τονίσθηκε, ήταν η καλύτερη χρονιά εξαγωγών από πλευράς όγκων και ποσοτήτων σε όλες τις κατηγορίες προϊόντων, σε σχέση με το 2022 όταν λόγω του πολέμου στην Ουκρανία η Ελλάδα είχε αρνητικό high score εξαγωγών.
Το στοιχείο όμως που προβληματίζει το ΣΕΒΕ είναι η μεγάλη ανισοκατανομή στις εξαγωγές μεταξύ των ελληνικών περιφερειών. Το 55% των εξαγωγών με 27,1 δισ. πραγματοποιείται από την Αττική, η Κεντρική Μακεδονία έχει μερίδιο 16,4% με 8 δισ. ευρώ και ακολουθούν η Πελοπόννησος με εξαγωγές 5,3 δισ., η Στερεά με 2,3 δισ., η Θεσσαλία με 2 δισ. εξαγωγές, η Ανατ. Μακεδονία Θράκη με 1,2 δισ., με τις εξαγωγικές επιδόσεις των υπολοίπων περιφερειών να είναι κάτω του 1 δισ. ευρώ το 2024.
Μάλιστα παρατηρείται κάμψη των εξαγωγών σε πολλές περιφέρειες, ακόμη και στη δυναμική εξαγωγικά Κρήτη, με θετικές εξαιρέσεις στον χάρτη των ελληνικών περιφερειών, την Κεντρική Μακεδονία, την Ανατολική Μακεδονία & Θράκη, τη Στερεά και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Όσο αφορά την Περιφέρεια Αττικής ειδικότερα, έχει βέβαια το μεγαλύτερο κομμάτι των εξαγωγών της χώρας, αλλά έχει και το μεγαλύτερο μέρος του εμπορικού ελλείμματος.
Ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ Σίμος Διαμαντίδης επισήμανε το πόσο σημαντικές είναι για τη χώρα οι εξαγωγές, αφού κάθε τέσσερις μονάδες αύξηση των εξαγωγών συνεπάγεται μία μονάδα αύξησης του ΑΕΠ.
Ωστόσο συνεχίζει να προβληματίζει το ότι το 80% των ελληνικών εξαγωγών γίνεται από το 20% των επιχειρήσεων, ενώ το 70% των εξαγωγών της Ελλάδας γίνεται από τρεις Περιφέρειες. Συνεπώς μεγάλη πρόκληση αποτελεί η ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης και κατ επέκταση η τόνωση των εξαγωγικών τους προοπτικών.
Πρωταθλητής ο κλάδος τροφίμων
Οι ελληνικές εξαγωγές τροφίμων έχουν σχεδόν διπλασιαστεί την τελευταία πενταετία επισήμανε ο κ. Χασάπης, καθώς από τα 5,5 δισ. του 2019, το 2024 ανέβηκαν στα 9,5 δισ., με αύξηση ακόμη και στην περίοδο του covid, του πολέμου στην Ουκρανία και συνεχίζει ο κλάδος των τροφίμων να έχει ανοδική πορεία στη διεθνή αγορά, επιτυγχάνοντας μάλιστα θετικό εμπορικό ισοζύγιο παρότι η χώρα κάνει μεγάλες εισαγωγές κρεάτων.
Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
Στην ιδιαίτερη ανάλυση των εξαγωγικών επιδόσεων της Κεντρικής Μακεδονίας αναφέρθηκε ότι το 2024 επιτεύχθηκε θετική μεταβολή +2,1% , με τα τρόφιμα να έχουν την πρώτη θέση με ποσοστό 35,4%, να ακολουθούν τα χημικά & πλαστικά, τα μέταλλα και τα κλωστοϋφαντουργικά (κυρίως το βαμβάκι).
Σε όλους τους νομούς της Κεντρικής Μακεδονίας ο κλάδος τροφίμων έρχεται πρώτος με εξαίρεση τον νομό Θεσσαλονίκης, λόγω των εξαγωγών πετρελαιοειδών. Πρώτος προορισμός για τα Μακεδονικά προϊόντα είναι η Γερμανία, ακολουθεί η Ιταλία και, με εξαίρεση τον νομό Πέλλας, πρώτος εξαγωγικός προορισμός είναι η Αμερική λόγω εξαγωγών ροδακίνων.
Οι μελετητές του ΙΕΕΣ κατέγραψαν και τις εταιρείες-διαμάντια στις εξαγωγές σε κάθε νομό της Κεντρικής Μακεδονίας, επισημαίνοντας τη συγκέντρωση των εξαγωγικών επιχειρήσεων στον νομό Θεσσαλονίκης.
Οι επιδόσεις ανά περιφέρεια
Σε κλαδικό επίπεδο, τα πετρελαιοειδή, με εξαγωγές €14,9 δισ. και μερίδιο 30,2%, αποτελούν τον σημαντικότερο κλάδο. Από τις εξαγωγές της Περιφέρειας Αττικής, το 30,4% αφορά των κλάδο των πετρελαιοειδών. Ομοίως, για την Περιφέρεια Πελοποννήσου, το 74% των εξαγωγών αφορά τα πετρελαιοειδή. Δεύτερος σημαντικότερος κλάδος τα τρόφιμα με μερίδιο 18,8% επί του συνόλου της χώρας και ειδικότερα στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας τα τρόφιμα έχουν μερίδιο 35,4% και στην Περιφέρεια Θεσσαλίας 63,6%. Ο κλάδος των χημικών και πλαστικών αποτελεί τον 3ο σημαντικότερο κλάδο με μερίδιο 13,4%, με σημαντική την συμμετοχή των Περιφερειών Κρήτης (20,8%) και της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (14,5%) στο σχηματισμό των εξαγωγών του κλάδου. Αναφορικά με τους εξαγωγικούς προορισμούς, Ιταλία, Γερμανία και Κύπρος κατέκτησαν τις τρεις πρώτες θέσεις με μερίδιο 10,6%, 7,0% και 6,3% αντίστοιχα.
Σημαντικότερα σημεία ανά περιφέρεια:
- Τα €27,1 δισ. έφτασαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Αττικής το 2024, σημειώνοντας μείωση κατά 3,2% συγκριτικά με το 2023, με το μερίδιό τους να ανέρχεται σε 55,0% επί του συνόλου. Αμελητέα ήταν η αύξηση των εισαγωγών της Περιφέρειας (1,1%), με αποτέλεσμα να διαμορφωθούν σε €57,3 δισ. και το εμπορικό έλλειμμα να ανέλθει σε €30,2 δισ., σε σύνολο χώρας €33,5 δισ.
- Οριακή αύξηση 2,1% κατέγραψαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στο διάστημα 2023–2024, φτάνοντας τα €8,1 δισ., προσεγγίζοντας τα επίπεδα του 2022. Το μερίδιο της Περιφέρειας ανέρχεται σε 16,4% με τα πετρελαιοειδή και σε 19,2% χωρίς αυτά.
- Το 2024 οι εξαγωγές της Περιφέρειας Πελοποννήσου κατέγραψαν ελαφρά μείωση, διαμορφούμενες σε €5,2 δισ. έναντι €5,4 δισ. το 2023, συνεχίζοντας την πτωτική πορεία που ξεκίνησε μετά το 2022 – χρονιά με την υψηλότερη επίδοση της τελευταίας πενταετίας. Αντίθετα, χωρίς τα πετρελαιοειδή, οι εξαγωγές παρουσίασαν αύξηση 15,6%. Από τα 5,2 δισ. εξαγωγών, τα €3,9 δισ. προέρχονται από τον κλάδο των πετρελαιοειδών και τα υπόλοιπα €1,3 δισ. αντιπροσωπεύουν τις εξαγωγές όλων των υπόλοιπων κλάδων.
- Στην 4η θέση βρέθηκε η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας με εξαγωγές αξίας €2,3 δισ., αυξημένες κατά 3,9% σε σχέση με το 2023, και μερίδιο 4,7% του συνόλου. Στις εξαγωγές πρωτοστατούν τα μέταλλα (44,2%) και τα τρόφιμα (17,4%).
- Αμετάβλητες παρέμειναν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Θεσσαλίας σε σχέση με το 2023 (€2,0 δισ.), αλλά αυξημένες κατά 12,7% σε σχέση με το 2020. Εξέχουσα θέση κατέχει ο κλάδος των τροφίμων με συμμετοχή 63,6% επί των εξαγωγών της Περιφέρειας.
- Κατά 12,9% αυξήθηκαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης στο διάστημα 2023–2024, ξεπερνώντας τα €1,2 δισ. Παρά την αύξηση των εισαγωγών κατά 14,5% (€142,1 εκατ.), το εμπορικό πλεόνασμα ανήλθε σε €67,7 εκατ.
- Μείωση κατέγραψαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Κρήτης κατά 27,0%, από €1,1 δισ. το 2023 σε €835 εκατ. το 2024. Τα τρόφιμα, αν και κατέχουν την πρώτη θέση στις εξαγωγές (49,4%), μειώθηκαν κατά 33,7%, συμπαρασύροντας τις συνολικές εξαγωγές. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 8,7%, επιδεινώνοντας το εμπορικό ισοζύγιο κατά 68,7%, αν και παρέμεινε θετικό ανερχόμενο σε €164,8 εκατ.
- Την 8η θέση κατέχει η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας με εξαγωγές μειωμένες κατά 13,0%, φτάνοντας τα €834,1 εκατ. Σημαντικότερος κλάδος είναι τα τρόφιμα (72,1%), ενώ κύριες χώρες προορισμού είναι η Ιταλία (20,1%) και η Γερμανία (18,0%).
- Ελαφρά πτώση κατέγραψαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Ηπείρου, φτάνοντας τα €559,3 εκατ. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν από €417,2 εκατ. το 2023 σε €513,9 εκατ. το 2024, με αποτέλεσμα το εμπορικό ισοζύγιο να μειωθεί κατά 69,6%, παραμένοντας όμως πλεονασματικό (€45,4 εκατ.).
- Στην 10η θέση βρέθηκε η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με εξαγωγές €390,1 εκατ., αυξημένες κατά 26,8%. Το εμπορικό ισοζύγιο παραμένει πλεονασματικό το 2024, ανερχόμενο σε €211,3 εκατ. Πρωταρχική θέση κατέχει ο κλάδος των πετρελαιοειδών (79,8%).
- Αμετάβλητες παρέμειναν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας στα €364,5 εκατ. Το εμπορικό ισοζύγιο παρέμεινε πλεονασματικό, αυξημένο κατά 1,4%. Σημαντικότερος κλάδος είναι η κλωστοϋφαντουργία & ένδυση, και ειδικότερα τα γουναρικά, με κύρια χώρα εξαγωγής των προϊόντων της Περιφέρειας την Αλβανία (29,8%).
- Πτώση 11,4% εμφάνισαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Ιονίου, επιστρέφοντας στα επίπεδα του 2022. Το εμπορικό ισοζύγιο παρέμεινε πλεονασματικό, αν και μειωμένο σε σχέση με το 2023 (€164,1 εκατ.). Σημαντικότεροι προορισμοί είναι η Ιταλία (24,6%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (21,7%).
- Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, με εξαγωγές €79,5 εκατ. και μερίδιο 0,2% στο σύνολο των ελληνικών εξαγωγών. Σημείωσε μία από τις υψηλότερες μειώσεις εξαγωγών στο διάστημα 2023–2024 (28,7%), γεγονός που οφείλεται στη μείωση των τιμών των πετρελαιοειδών.
