Σημαντική αύξηση των πρωτογενών δαπανών για το 2026, πολύ πιο πάνω από το «ταβάνι» του Συμφώνου Σταθερότητας, προβλέπει το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι καθαρές εθνικά χρηματοδοτούμενες πρωτογενείς δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά 5,8% το 2026, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από τον αρχικό στόχο του 3,6% που είχε τεθεί στο Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Σχέδιο (ΜΔΣ) 2025–2028. Η υπέρβαση αυτή καταδεικνύει τη βελτίωση των δημοσιονομικών δυνατοτήτων της χώρας και τη μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση των δημόσιων πόρων.
Η εξέλιξη αυτή, όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, δεν αποτελεί ένδειξη δημοσιονομικής χαλάρωσης, αλλά αποδίδεται στα μεγαλύτερα ταμειακά περιθώρια που δημιουργούν τα πρόσθετα έσοδα από την πάταξη της φοροδιαφυγής. Με άλλα λόγια, το κράτος θα δαπανήσει περισσότερα επειδή ακριβώς θα εισπράξει περισσότερα και όχι επειδή χαλαρώνει τη δημοσιονομική του πολιτική. Η αύξηση αυτή δεν παραβιάζει τα όρια του νέου ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης, καθώς τα επιπλέον δημοσιονομικά περιθώρια προέρχονται από ενεργητικά μέτρα περιορισμού της φοροδιαφυγής, τα οποία λειτουργούν αφαιρετικά στον υπολογισμό των δαπανών.
Ορισμένα από τα μέτρα αυτά, όπως η ψηφιοποίηση των συναλλαγών, η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με την ΑΑΔΕ, οι έλεγχοι σε πραγματικό χρόνο μέσω των ηλεκτρονικών τιμολογίων, καθώς και η καθιέρωση του ηλεκτρονικού πελατολογίου, του ψηφιακού δελτίου αποστολής αλλά και των POS στα ταξί και στις υπαίθριες αγορές, βρίσκονται ήδη σε πλήρη εφαρμογή, ενισχύοντας σημαντικά τα κρατικά ταμεία. Από τη μάχη κατά των «γκρίζων» συναλλαγών δημιουργείται πλέον δημοσιονομικός χώρος που επιτρέπει την προώθηση νέων μέτρων κοινωνικής πολιτικής – όπως μειώσεις φόρων, αυξήσεις μισθών και ενισχύσεις επιδομάτων – χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική σταθερότητα.
Κάτι αντίστοιχο συνέβη και φέτος, όταν η αύξηση των πρωτογενών δαπανών διαμορφώθηκε στο 4,4%, υπερβαίνοντας την αρχική πρόβλεψη του Ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας για 3,7%. Η αναθεώρηση αυτή αποδίδεται, και πάλι, στα ενισχυμένα κρατικά έσοδα που προήλθαν από το σφίξιμο του κλοιού γύρω από τα «μαύρα ταμεία» της παραοικονομίας και τα νέα εισπρακτικά εργαλεία που έχει ενεργοποιήσει το οικονομικό επιτελείο.
Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, οι εισπράξεις από αυτό το μέτωπο αναμένεται να κινηθούν φέτος πάνω από το «φράγμα» των 2 δισ. ευρώ, εξέλιξη που επιβεβαιώθηκε και κατά τις συναντήσεις του υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας Θάνου Πετραλιά με αξιωματούχους των Βρυξελλών, στο πλαίσιο της νέας μεταπρογραμματικής αξιολόγησης. Άλλωστε τα επιπλέον αυτά έσοδα αποτέλεσαν τον βασικό χρηματοδοτικό μοχλό για το πακέτο μέτρων ύψους 1,76 δισ. ευρώ που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ.
Συνολικά, η σωρευτική αύξηση των πρωτογενών δαπανών την τριετία 2024–2026 εκτιμάται σε περίπου 10 δισ. ευρώ, ποσοστό που συμπίπτει με το ανώτατο όριο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος.
Στο προσχέδιο γίνεται ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στις αμυντικές δαπάνες, για τις οποίες έχει ενεργοποιηθεί η εθνική ρήτρα διαφυγής, ώστε οι σχετικές αυξήσεις να μην προσμετρώνται ως υπέρβαση των ευρωπαϊκών ορίων. Οι δαπάνες για την άμυνα εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στο 0,3% του ΑΕΠ το 2026, υψηλότερα από το 2024, ενώ οι φυσικές παραλαβές εξοπλιστικών προγραμμάτων προβλέπεται να ανέλθουν στα 2,3 δισ. ευρώ, έναντι 1,7 δισ. ευρώ το 2025. Το οικονομικό επιτελείο υπογραμμίζει ότι η πορεία αυτή αντικατοπτρίζει μια ελεγχόμενη επεκτατική τάση, βασισμένη σε ρεαλιστικά έσοδα και όχι σε δανεισμό, που επιτρέπει τη συνέχιση της αναπτυξιακής πολιτικής χωρίς απόκλιση από τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
