Η ελληνική αγορά τροφίμων και ποτών βρίσκεται σε μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιόδους αλλαγής ισορροπιών των τελευταίων ετών σε ό,τι αφορά τον χαρακτήρα και τα σημεία κατανάλωσης. Σε ένα περιβάλλον όπου η ακρίβεια, η συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος και η ανάγκη ελέγχου των δαπανών διαμορφώνουν νέες συνήθειες, δύο μεγάλοι κλάδοι του οργανωμένου εμπορίου κινούνται πλέον με διαφορετικές ταχύτητες. Αφενός τα σούπερ μάρκετ εμφανίζουν ενίσχυση της θέσης τους, ενώ τα Cash & Carry που εξυπηρετούν με χονδρικές πωλήσεις σημεία εστίασης και ξενοδοχεία, σημειώνουν υποχώρηση, αποτέλεσμα της πτώσης της κατανάλωσης εκτός σπιτιού.
Ο θεσμός των Cash & Carry έχει διαχρονικά κρίσιμο ρόλο στην τροφοδοσία της μαζικής εστίασης, των ξενοδοχείων, των μικρών επιχειρήσεων τροφίμων και των επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται γύρω από την «εκτός σπιτιού» οικονομία. Στην Ελλάδα τον συγκεκριμένο κλάδο ελέγχουν ουσιαστικά δύο μεγάλοι όμιλοι, Σκλαβενίτης, μέσω της αλυσίδας The Mart, και ο όμιλος Metro, μέσω των Metro Cash & Carry. Πρόκειται για δίκτυα που απευθύνονται σχεδόν αποκλειστικά σε επαγγελματίες και κατά συνέπεια οι επιδόσεις τους αποτελούν έναν από τους πιο αξιόπιστους δείκτες για το πώς κινείται η αγορά της εστίασης και του τουρισμού.
Τα τελευταία δύο χρόνια τα Cash & Carry καταγράφουν συστηματική κάμψη. Το 2024 σημείωσαν πτώση 2,3%, ενώ και το 2025 κινούνται αρνητικά, με μείωση κοντά στο 1%. Η υποχώρηση αυτή θεωρείται ενδεικτική μιας βαθύτερης τάσης: της σταδιακής επαναφοράς ενός σημαντικού τμήματος της κατανάλωσης στο σπίτι. Με άλλα λόγια, οι καταναλωτές, πιεσμένοι από την ακρίβεια, περιορίζουν τις επισκέψεις σε εστιατόρια, καφέ και ξενοδοχεία και στρέφονται όλο και περισσότερο στη λύση του «μαγειρεύω και καταναλώνω στο σπίτι».
Το φαινόμενο δεν είναι συγκυριακό, ούτε αφορά μόνο περιόδους διακοπών. Σύμφωνα με την ανάλυση της NielsenIQ, η μετατόπιση αυτή έχει δομικά χαρακτηριστικά και αποτυπώνει μια σταθερή πλέον αλλαγή στη συμπεριφορά των καταναλωτών. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, πολλοί Έλληνες που ταξίδεψαν, είτε εντός είτε εκτός Αθηνών, επέλεξαν να προμηθευτούν τρόφιμα από σούπερ μάρκετ και να ετοιμάσουν γεύματα στο κατάλυμά τους, προκειμένου να μειώσουν το συνολικό κόστος των διακοπών τους. Η ίδια συμπεριφορά συνεχίστηκε και μετά το καλοκαίρι, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο αυτή τη μετατόπιση της κατανάλωσης. Ανάλογη διάθεση με προετοιμασία γευμάτων στο σπίτι παρουσίασαν και οι ξένοι επισκέπτες που ήρθαν στην Ελλάδα.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, ότι τα σούπερ μάρκετ κινούμενα προς την αντίθετη κατεύθυνση σε σχέση με τα Cash & Carry, στο διάστημα από τις αρχές του έτους έως και τις 9 Νοεμβρίου του 2025, κατέγραψαν αύξηση τζίρου 6,1%, όπου το 4,6% προήλθε από αύξηση της κατανάλωσης σε όγκο προϊόντων και μόλις το 1,5% από κλαδικό πληθωρισμό και αύξηση τιμών. Γεγονός που καταδεικνύει τη μετατόπιση της κατανάλωσης προς τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ.
Οι καταναλωτές, παρότι οικονομικά πιεσμένοι, στρέφονται σε λύσεις που τους προσφέρουν καλύτερη σταθμισμένη τιμή. Προτιμούν μεγαλύτερες συσκευασίες, επιλέγουν ιδιωτικές ετικέτες, αναζητούν προσφορές που μειώνουν το κόστος ανά μονάδα προϊόντος και προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τη συνολική εμπειρία που προσφέρει ένα οργανωμένο σούπερ μάρκετ. Αξιοποιώντας στοιχεία όπως η ποικιλία, διαφάνεια τιμών, άμεση διαθεσιμότητα και την αίσθηση ότι η κάθε αγορά είναι πιο ελεγχόμενη και οικονομικά τεκμηριωμένη.
Σε αυτό το νέο περιβάλλον, σημαντικό ρόλο παίζουν και τα ανακαινισμένα μικρά σούπερ μάρκετ έως 400 τ.μ., τα οποία λειτουργούν πλέον ως «ενδιάμεσος κρίκος» μεταξύ της παραδοσιακής μικρής λιανικής και των μεγάλων καταστημάτων του οργανωμένου λιανεμπορίου. Διατηρούν την ευκολία της γειτονιάς, αλλά προσφέρουν ταυτόχρονα και την σύνδεση που υπάρχει με μεγάλους ομίλους σούπερ μάρκετ, λόγω του ισχυρού εμπορικού σήματος στην αγορά. Η λειτουργία τους ανταποκρίνεται στην ανάγκη των καταναλωτών για κοντινές, γρήγορες και οικονομικές αγορές, χωρίς συμβιβασμούς στη διαφάνεια ή στην αξιοπιστία.
Η σταδιακή αποδυνάμωση των Cash & Carry λειτουργεί ως εύγλωττο μήνυμα για τη μεταστροφή αυτή. Επί της ουσίας, ένα σημαντικό μέρος του τζίρου που άλλοτε διοχετευόταν στην εστίαση και στα ξενοδοχεία, μεταφέρεται στα σούπερ μάρκετ, τα οποία κερδίζουν μερίδιο αγοράς με δύο τρόπους. Αφενός από την ενίσχυση των δικών τους πωλήσεων προς τους καταναλωτές και αφετέρου από τη μείωση των επαγγελματικών αγορών που αντίστοιχα πραγματοποιούνταν από τα Cash & Carry.
Την ίδια στιγμή, οι μεγάλοι όμιλοι Cash & Carry, όπως η The Mart και η Metro Cash & Carry, καλούνται να προσαρμοστούν σε αυτό το νέο τοπίο. Με την εστίαση να πιέζεται από το αυξημένο ενεργειακό και εργασιακό κόστος, και τα ξενοδοχεία να διατηρούν μεν υψηλές πληρότητες αλλά με περιορισμένες δαπάνες ανά επισκέπτη, οι αλυσίδες χονδρικής αντιμετωπίζουν μια αγορά που δεν αναπτύσσεται με τους ρυθμούς του παρελθόντος.
