Η εντατική και η επαγγελματική-επιχειρηματική ενασχόληση στον πρωτογενή τομέα είναι ο βασικός παράγοντας που έχει εκτοξεύσει τον αγροτο-κτηνοτροφικό τομέα Ολλανδίας. Καίτοι στη χώρα αυτή καλλιεργείται το 1/3 της έκτασης απ’ ότι στην Ελλάδα και απασχολείται υποτριπλάσιο ανθρώπινο δυναμικό, η αξία της ετήσιας αγροτικής και ζωικής παραγωγής είναι υπερδιπλάσια εκείνης της χώρας μας.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, πέρυσι οι Έλληνες αγρότες και κτηνοτρόφοι παρήγαγαν προϊόντα αξίας 12 δισ. ευρώ και οι Ολλανδοί αξίας άνω των 26 δισ. ευρώ. Και αυτό συνέβη, παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες παράγωγοί έλαβαν 2,3 δισ. ευρώ επιδοτήσεων, έναντι μόλις 0,8 δισ. ευρώ που πήραν οι Ολλανδοί ανταγωνιστές τους. Οι επιδοτήσεις των Ελλήνων αγροτών ανήλθαν στο 20% της παραγόμενης αξίας αγροτο-κτηνοτροφικών προϊόντων τους, ενώ των Ολλανδών μόλις στο 3%.
Ιστορικά οι επιδοτήσεις αγροτών στη χώρα μας είναι 2 ή 3 φορές μεγαλύτερες απ’ ότι εκείνες που δίνονται στους Ολλανδούς. Πέρυσι, για παράδειγμα, ήταν σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερες. Ωστόσο, καθώς αφορά σε τριπλάσιο αριθμό εκμεταλλεύσεων, έρχεται περίπου κατά μέσο όρο η μια η άλλη.
Επίσης, τα στοιχεία της Κομισιόν δείχνουν ότι οι αγροτικές επιδοτήσεις από το 2000 έως και σήμερα στη χώρα μας έχουν μειωθεί περίπου 30%. Η ίδια περίπου μείωση, όμως, έχει συντελεστεί και στην Ολλανδία.
Μικρότερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, μεγαλύτερη παραγωγή
Στην εξίσωση της υψηλής αγροτο-κτηνοτροφικής παραγωγής στην Ολλανδία, θα πρέπει να συνυπολογίσει κάποιος ότι οι αγροτικές καλλιέργειες στη χώρα αυτή αντιστοιχούν στο 1/3 εκείνων της χώρας μας. Συγκεκριμένα, ενώ στην Ελλάδα καλλιεργούνται τα τελευταία χρόνια περίπου 29 εκατ. στρέμματα, στην Ολλανδία καλλιεργούνται μόλις 10,3 εκατ. στρέμματα.
Επίσης, οι Έλληνες κτηνοτρόφοι είχαν στη διάθεσή τους 24 εκατ. στρέμματα αγροτο-λιβαδικών εκτάσεων, ενώ οι Ολλανδοί παραγωγοί μόλις 7 εκατ. στρέμματα γης. Κι όμως, οι Ολλανδοί έχουν υπερτριπλάσιο ζωικό κεφάλαιο από το εγχώριο. Πάνω από 6 εκατ. ισοδύναμα ζωικού κεφαλαίου, έναντι της χώρας μας που δεν ξεπερνά τα 2 εκατ. ισοδύναμα. Το ισοδύναμο του ζωικού κεφαλαίου αντιστοιχεί σε μια ενήλικη αγελάδα, που παράγει 3 τόνους γάλα ετησίως. Κάθε ισοδύναμο αντιστοιχεί σε περίπου 10 αιγοπρόβατα και περίπου 2 ενήλικα χοιρινά ζώα. Έτσι, η Ολλανδία έφτασε να παράγει το 7,3% των αγροτικών και ζωικών προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η χώρα μας μόλις το 3%.
Ειδικά αν κοιτάξει κάποιος τη ζωϊκή παραγωγή, η Ολλανδία παράγει το 3,1% του συνόλου της Ενωμένης Ευρώπης και η χώρα μας το 0,7%. Φαίνεται, δηλαδή, η μεγάλη εξάρτηση της χώρας μας από εισαγωγές ζωικού κεφαλαίου, ενώ παράλληλα διακρίνεται και η ανθεκτικότητά της σε αγροτικά προϊόντα -κυρίως κηπευτικά και φρούτα.
Στη Ελλάδα το 28% του συνόλου της αγροτο-κτηνοτροφικής παραγωγής είναι φρούτα, το 16,3% ελιές και λάδι και το 11,8% γάλα. Στην Ολλανδία δεν υπάρχουν δενδρώδεις καλλιέργειες αλλά κυρίως κηπευτικές και ανθοκομικές. Το 36,5% της εγχώριας παραγωγής αυτής της χώρας είναι κηπευτικά, το 21,5% είναι γάλα και το 10,2% χοιρινό κρέας.
Η αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή της Ολλανδίας σε σύγκριση με την Ελλάδα © Eurostat
Πανίσχυρη μεταποιητική δραστηριότητα
Το ακόμη πιο ισχυρό ατού των Ολλανδών είναι ότι έχουν αναπτύξει μια ισχυρή μεταποιητική βιομηχανία αγροτικών προϊόντων, η οποία έχει οδηγήσει στη… στρατόσφαιρα τις εξαγωγές των αγροτο-διατροφικών προϊόντων. Πέρυσι, οι εξαγωγές αυτών των προϊόντων ανήλθαν σε 129 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε περισσότερο από 11% του ολλανδικού ΑΕΠ. Είναι υπερδεκαπλάσιο των αντίστοιχων εξαγωγών της χώρας μας (11,3 δισ. ευρώ και 4,7% του ελληνικού ΑΕΠ).
Σημειώνεται ότι το εμπορικό ισοζύγιο διατροφικών προϊόντων στη χώρα μας είναι ελλειμματικό (-1,75 δισ. ευρώ το 2022), ενώ στην Ολλανδία ιδιαίτερα θετικό (+34,2 δισ. ευρώ). Πρέπει, ωστόσο, να επισημανθεί ότι μέχρι και το 2021 το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου στη χώρα μας μειωνόταν, αν και το 2022 επιδεινώθηκε απότομα. Μάλιστα, το 2023 και το 2024 θεωρείται οριακά πλεονασματικό, ενώ δεν δεν έχει καμία σχέση με το εμπορικό ισοζύγιο της περιόδου προ της κρίσης, όπου κάθε χρόνο το έλλειμμα ξεπερνούσε τα 2 δισ. ευρώ.
Όχι τυχαία, επομένως, η Ολλανδία είναι μοντέλο υψηλής τεχνολογικής αγροτοδιατροφής, ενώ η Ελλάδα αναπτύσσεται σταδιακά. Η μεγάλη διαφορά έγκειται ακόμη στο μέγεθος των επιχειρήσεων, αλλά και στις μεθόδους παραγωγής που υλοποιούν στη βορειοευρωπαϊκή χώρα. Σύμφωνα με την Κομισιόν, η μέση αγροτική καλλιέργεια στην Ολλανδία είναι 350 στρέμματα. Συγκρινόμενη δε με τη μέση ελληνική καλλιέργεια, η ολλανδική είναι 7 φορές μεγαλύτερη. Το ίδιο ισχύει και στη ζωϊκή παραγωγή.
Στην Ολλανδία υπάρχουν 52.000 αγροτικές και κτηνοτροφικές επιχειρήσεις και στη χώρα ο αριθμός αυτός είναι 10πλάσιος. Φυσικά, τα μεγέθη μειώνονται χρόνο με τον χρόνο, τόσο στην Ολλανδία όσο και στη χώρα μας. O αριθμός των αγροτο-κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων τόσο στην Ολλανδία όσο και στη χώρα μας μειώθηκαν την περίοδο 2010-2020 κατά 27%. Ωστόσο, η μεγάλη διαφορά με την Ελλάδα είναι ότι εκεί ο όγκος των εκμεταλλεύσεων παρέμεινε ο ίδιος, ενώ στη χώρα μας μειώθηκε ουσιαστικά.
Στην Ολλανδία η μέση γεωργική εκμετάλλευση την περίοδο 2010-2020 ανήλθε από 260 στρέμματα σε 350 στρέμματα, ενώ στη χώρα μας, κατά την ίδια περίοδο η μέση γεωργική εκμετάλλευση μειώθηκε από 70 στρέμματα σε 50 στρέμματα. Ετσι, στην Ολλανδία το ετήσιο αγροτικό εισόδημα διατηρήθηκε σταθερό, ενώ στη χώρα μας μειώθηκε. Από περίπου 7,3 δισ. ευρώ που ήταν το αγροτικό εισόδημα το 2001 στη χώρα μας, μειώθηκε σε 5,4 δισ. ευρώ το 2024 σε πραγματικές τιμές. Στην Ολλανδία σημείωσε μικρή αύξηση από 4,3 δισ. ευρώ σε 4,8 δισ. ευρώ.
Η θερμοκηπιακή παραγωγή
Η Ολλανδία θεωρείται σήμερα ο παγκόσμιος ηγέτης σε θερμοκήπιακη γεωργία, στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και τις σύγχρονες μεθόδους αγροτικής παραγωγής (υδροπονία και αεροπονία). Αντίθετα, στη χώρα μας οι αγρότες εκτός από διαγκωνισμούς είσπραξης επιδοτήσεων, επιδίδονται και σε πιο παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής. Επιπλέον, διακρίνονται και για τον χαμηλό βαθμό αυτοματοποίησης και ψηφιοποίησης διαδικασιών παραγωγής και συλλογής προϊόντων.
Στην Ολλανδία το 2023 είχαμε περίπου 101.000 στρέμματα θερμοκηπιακής καλλιέργειας και στη χώρα μας περίπου 56.000 στρέμματα. Τα μεγέθη αυτά αντιστοιχούν στο 0,56% της αγροτικής γης στην Ολλανδία και στο 0,12% στην Ελλάδα. Και καθώς η θερμοκηπιακή παραγωγή συντελείται όλο τον χρόνο, η ένταση της παραγωγής στην Ολλανδία είναι πολλές φορές μεγαλύτερη απ’ ότι δείχνουν τα προαναφερόμενα μεγέθη.
Εν ολίγοις, κάθε στρέμμα στη χώρα μας εκτιμάται ότι αποδίδει 234 ευρώ, ενώ στην Ολλανδία πάνω από 1.600 ευρώ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η στρεμματική απόδοση στην Ολλανδία είναι 7 φορές μεγαλύτερη απ’ ότι στη χώρα μας. Κι ένα στρέμμα δημητριακών στην Ολλανδία θα φέρει διπλάσια ποσότητα παραγόμενου προϊόντος σε σχέση με την Ελλάδα.
Όχι τυχαία, λοιπόν, η χώρα αυτή ξόδεψε την περίοδο 2014-2020 το 8,5% των ερευνητικών πόρων του ΕΣΠΑ εκείνης της περιόδου στον αγροτοδιατροφικό τομέα, όταν η χώρα μας ξόδεψε μόλις το 0,2%. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι οι Έλληνες αγρότες ξοδεύουν περίπου 30 φορές μεγαλύτερα υδάτινα αποθέματα από τους Ολλανδούς για την αγροτική τους παραγωγή, παρ’ όλο που αυτή είναι 40% περίπου μικρότερη.
