Από τον Σεπτέμβριο του 2024 όταν ο Ισπανός πρωθυπουργός διόρισε τον 64χρόνο Χοσέ Λουίς Εσκριβά ως επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της χώρας, έχουν παραιτηθεί τέσσερις γενικοί διευθυντές στα ανώτατα διοικητικά στρώματα. Ανάμεσα τους ήταν ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος, Άγχελ Γκαλιβάν, ο οποίος βρισκόταν στη θέση για μια τριετία. Αρκετοί άλλοι αξιωματούχοι έχουν, επίσης, αποχωρήσει κατά τη διάρκεια των προηγούμενων μηνών. Το Λαϊκό Κόμμα της Ισπανίας δεν έχει προτείνει δικό του υποψήφιο για τη θέση του υποδιοικητή. Αν και είθισται κάτι τέτοιο από την αξιωματική αντιπολίτευση, δεν το έχει πράξει ως διαμαρτυρία για την απευθείας επιλογή του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας από τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό, Πέδρο Σάντσεθ, χωρίς κοινή διαβούλευση.
Η ανεξαρτησία της νομισματικής πολιτικής θεωρείται δεδομένη, τουλάχιστον, σε χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου. Η προσοχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης στρέφεται στις κεντρικές τράπεζες όταν πρόκειται να ανακοινώσουν τις αποφάσεις για τα επιτόκια, τις προβλέψεις για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό, αλλά τις εκθέσεις για τη φερεγγυότητα και σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αυτή η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών συζητείται πολύ τελευταία, καθώς οι διαχωριστικές γραμμές από την πολιτική αρχίζουν να φθείρονται στις ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ επιπλήττει δημόσια τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), Τζερόμ Πάουελ, διότι δεν μειώνει τα επιτόκια, προκειμένου να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις της δαπανηρής δημοσιονομικής πολιτικής της κυβέρνησης του στο δημόσιο χρέος της χώρας.
Γιατί συνεχίζει να διχάζει την Ισπανία η επιλογή Εσκριβά
Πληροφορίες του πρακτορείου Bloomberg αποκαλύπτουν ότι στην Ισπανία έχει ξεσπάσει πολιτική καταιγίδα από πέρυσι τον Σεπτέμβριο, διότι ο Σάντσεθ διόρισε απευθείας τον Χοσέ Λουίς Εσκριβά ως επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, ενώ προηγουμένως ήταν υπουργός Ψηφιακού Μετασχηματισμού. Παραδόξως, ο Εσκριβά ξεκίνησε την καριέρα του στην Τράπεζα της Ισπανίας, όπου είχε διάφορα πόστα στον τομέα της Έρευνας. Συμμετείχε ενεργά στην νομισματική ενοποίηση της Ευρώπης από το 1993 ως σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ινστιτούτου. Με την άφιξη του ευρώ ανέλαβε καθήκοντα επικεφαλής στο τμήμα νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Φρανκφούρτη. Μετά από ένα πέρασμα από τον τραπεζικό όμιλο BBVΑ, την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών και το Δίκτυο Ανεξάρτητων Δημοσιονομικών Θεσμών της Ε.Ε, ο Εσκριβά στράφηκε στην πολιτική. Από τον Ιανουάριο του 2020 μέχρι τον Νοέμβριο του 2023 υπήρξε υπουργός Ένταξης, Κοινωνικής Ασφάλειας και Μετανάστευσης πριν αναλάβει ανάλογα καθήκοντα στο υπουργείο Ψηφιακού Μετασχηματισμού.
Από την αρχή, ωστόσο, του διορισμού του στο τιμόνι της Τράπεζας της Ισπανίας είχαν ακουστεί ενστάσεις για την επιλογή του από τον Ισπανό πρωθυπουργό. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, αξιωματούχος της κεντρικής τράπεζας είχε δηλώσει τότε πως «η απόφαση αυτή σημαίνει ότι ο διοικητής δεν θα εκλαμβάνεται ως αμερόληπτος και ανεξάρτητος, και αυτό είναι κακό πράγμα». Οι παραιτήσεις που ακολούθησαν μέσα στους επόμενους μήνες, αποδόθηκαν επίσημα σε προσωπικούς λόγους. Πηγές του πρακτορείου Bloomberg, ωστόσο, κάνουν λόγο για επιθετική συμπεριφορά του Εσκριβά στις συσκέψεις και σχολαστικότητα στη λεπτομέρεια, που θεωρείται αντιπαραγωγική. Λέγεται, μάλιστα, ότι παρεμβαίνει στις δημοσιεύσεις της κεντρικής τράπεζας και τον κατηγορούν ότι προσπαθεί να αποσιωπήσει την κριτική τεχνοκρατών στην οικονομική πολιτική. Σημειωτέον ότι η ακεραιότητα μιας τέτοιας κριτικής πάντα λειτουργεί ως «καμπανάκι» για όλες τις κυβερνήσεις και των δυο πλευρών του Ατλαντικού.
Με το πόδι στο γκάζι η ισπανική οικονομία
Οι εξελίξεις αυτές λαμβάνουν χώρα σε μια περίοδο που ο διεθνής Τύπος εκθειάζει τη δυναμική επάνοδο της ισπανικής οικονομίας, της τέταρτης μεγαλύτερης στην Ευρωζώνη, μετά το βαθύ πλήγμα που άφησε η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η κρίση δημόσιου χρέους της Ευρωζώνης και μετέπειτα η πανδημία covid-19. Η Ισπανία είναι μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών. Το 2024 η ανάπτυξη του ΑΕΠ έφτασε το 3,2%, ξεπερνώντας κατά πολύ τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Οι προβλέψεις για το 2025 είναι εξίσου αισιόδοξες. Οι υψηλές επιδόσεις της δεν πηγάζουν πλέον αποκλειστικά από τον τουρισμό. Η οικονομία της Ισπανίας επωφελείται, επίσης, από έναν ισχυρό μεταποιητικό τομέα, ιδιαίτερα στους κλάδους των χημικών, των φαρμακευτικών προϊόντων, της ένδυσης και των υποδημάτων. Διαθέτει ακόμη μια σημαντική βιομηχανία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και έναν εύρωστο τομέα χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Επιπρόσθετα, αποτελεί έναν ελκυστικό επενδυτικό προορισμό λόγω της στρατηγικής της θέσης, της πρόσβασης στις αγορές EMEA και Λατινικής Αμερικής, και των ισχυρών υποδομών της. Πέρυσι, το ισπανικό ΑΕΠ έφτασε να αντιπροσωπεύει το 40% της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη.
Κάτω από αυτήν τη συγκυρία, ο Εσκριβά απαντά στους επικριτές του με το επιχείρημα ότι δεν είναι υποχρέωση της κεντρικής τράπεζας να ασκεί κριτική στις συντάξεις ή άλλα θέματα που αφορούν την ανακατανομή εισοδημάτων. Υπογράμμισε, επίσης, σε πρόσφατη συνέντευξη που έδωσε στην ισπανική εφημερίδα El Pais πως η κριτική αυτή είναι αρμοδιότητα άλλων οργανισμών ή του Κοινοβουλίου. Εγκωμιάζοντας, επίσης, ότι το προσωπικό της κεντρικής τράπεζας απαρτίζεται από «εξαιρετικούς επαγγελματίες», σχολίασε ότι ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή για ορισμένες αλλαγές. Ο κεντρικός τραπεζίτης της Ισπανίας, πάντως, θα πρέπει να συμβιβαστεί με τα συμπεράσματα εσωτερικής έκθεσης που ο ίδιος ζήτησε, τονίζει το Bloomberg. Μετά τη δημοσιοποίηση της επίμαχης έκθεσης έγινε γνωστό πως υπάρχει «υπερβολική μεγάλη συγκέντρωση ισχύος στα χέρια του διοικητή».
