Η Τουρκία επαναφέρει στο προσκήνιο το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019, με τουρκικά ΜΜΕ να κάνουν λόγο για αλλαγή στάσης του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος ελέγχει το ανατολικό τμήμα της Λιβύης. Το συγκεκριμένο μνημόνιο είχε υπογραφεί από την Τουρκία και την κυβέρνηση της Τρίπολης. Καθορίζει θαλάσσιες ζώνες δικαιοδοσίας μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας, αγνοώντας επιδεικτικά την ύπαρξη ελληνικών νησιών, όπως η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα. Η Άγκυρα ισχυρίζεται πως η συμφωνία βασίζεται στις αρχές της ισότητας και του Διεθνούς Δικαίου.
Η πιθανή μεταστροφή του Χαφτάρ προκαλεί έντονη ανησυχία στην Αθήνα, όπως είχε γράψει πρόσφατα το powergame.gr. Η Ελλάδα είχε καλλιεργήσει στενές σχέσεις με τη διοίκηση της Ανατολικής Λιβύης, ειδικά την περίοδο του εμφυλίου στην αφρικανική χώρα, όταν είχε υποστηρίξει τον Χαφτάρ ως αντίβαρο στη φιλοτουρκική κυβέρνηση της Τρίπολης του πρωθυπουργού Ντμπέιμπα. Η τότε υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου από την Τρίπολη κινητοποίησε την Ελλάδα, η οποία απάντησε με τη συμφωνία για τη μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο το 2020 και με τη στήριξη της Ανατολικής Λιβύης, που μέχρι πρότινος δεν δεχόταν να επικυρώσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Η πρόσφατη κίνηση της Βουλής της Ανατολικής Λιβύης να συστήσει επιτροπή αξιολόγησης του τουρκολιβυκού μνημονίου, σηματοδοτεί αλλαγή στάσης, σύμφωνα με ΜΜΕ της γείτονος, που επικαλούνται πηγές του τουρκικού ΥΠΕΞ. Σημειώνεται ότι ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, προσπαθεί να χαμηλώσει τους τόνους, τονίζοντας την ανάγκη για ψύχραιμη και ισορροπημένη διπλωματική στάση, ενώ δηλώνει ότι η Ελλάδα διαθέτει ισχυρά διπλωματικά «όπλα» σε περίπτωση που απαιτηθεί δράση.
Η αλλαγή στάσης της Τουρκίας στη Λιβύη και το ενεργειακό παιχνίδι στη Μεσόγειο
Η Τουρκία εμφανίζεται να αλλάζει τακτική. Από την ισχυρή -και αδιαπραγμάτευτη- στήριξη στην κυβέρνηση της Τρίπολης, στρέφεται τώρα προς τη διοίκηση της Βεγγάζης, προσβλέποντας στην εξυπηρέτηση των γεωπολιτικών και ενεργειακών της συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο. Πληροφορίες αναφέρουν ότι υπόσχεται ενίσχυση του Χαφτάρ με οπλισμό, κίνηση που αποτυπώνει τη μεταστροφή στις σχέσεις τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο υιός του Χαφτάρ, Σαντάμ, επισκέφθηκε πρόσφατα την Κωνσταντινούπολη, ενισχύοντας αυτήν την εικόνα της (νέας) συνεργασίας.
Ορισμένοι αναλυτές, πάντως, θεωρούν πως οι τελευταίες εξελίξεις δεν θα είχαν λάβει χώρα χωρίς την έγκριση ισχυρών δυνάμεων, όπως η Αίγυπτος, η Ρωσία και οι ΗΠΑ. Οι χώρες αυτές ενδιαφέρονται για τη σταθερότητα στη Λιβύη και για τον έλεγχο των σημαντικών ενεργειακών της αποθεμάτων, τα οποία βρίσκονται κατά 80% στα χέρια της Ανατολικής Λιβύης.
Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, ότι η κυβέρνηση της Βεγγάζης (σ.σ. Ανατολική Λιβύη), μέχρι πρόσφατα, υιοθετούσε πιο ουδέτερη στάση: Όταν προκήρυξε οικόπεδα για αδειοδότηση, ακολούθησε τη «μέση γραμμή» βάσει του ελληνικού νόμου Μανιάτη, χωρίς να διεκδικήσει τμήματα ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Επίσης, δεν αντέδρασε ούτε στην παραχώρηση δύο οικοπέδων νοτιοδυτικά της Κρήτης σε Chevron και ExxonMobil, παρότι αυτά επικαλύπτουν περιοχές του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου.
