Από τότε που πήρε τη σύνταξή του ο μηχανικός Δημήτρης Κ. αφιερώνει τον χρόνο του σε μια φιλανθρωπική οργάνωση που υποστηρίζει άτομα με αναπηρία. Έχει διαθέσει ένα οικογενειακό ακίνητο για τον σκοπό αυτό, έχοντας κάποια ανησυχία για το πώς θα έχει συνέχεια ο φορέας στον οποίο δίνει όχι μόνο οικονομικούς πόρους αλλά και την ψυχή του.
Αν οι παραδοσιακές πρωτοβουλίες κοινωνικής προσφοράς έχουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η περίπτωση του Δημήτρη Κ., η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη για αυτές που υποστηρίζονται από εταιρικά χρήματα.
Η απόφαση του ιδρυτή του Facebook Mark Zuckerberg και της συζύγου να σταματήσει το Ίδρυμά τους τη χρηματοδότηση ενός σχολείου για ευάλωτα παιδιά στο Palo Alto στην Καλιφόρνια, ήταν ένα ακόμα ηχηρό καμπανάκι. Αυτή η κίνηση, γράφει η Washington Post, δείχνει πόσο μεγάλο είναι το ρίσκο για τις κοινότητες που στηρίζονται σε σούπερ πλούσιους χορηγούς.
Τα στοιχεία και μια σειρά από έρευνες δείχνουν ότι οι αλλαγές στις δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), είναι ποσοτικές και ποιοτικές. Διαπιστώνουν επίσης ότι δεν είναι περιστασιακές. Το budget που διαθέτουν ορισμένες επιχειρήσεις έχει μειωθεί σε κάποιο βαθμό, ενώ αρκετές εταιρείες αποφεύγουν συστηματικά να υποστηρίξουν ενέργειες που μπορεί να τις εμπλέξουν στις πολιτικές αντιπαραθέσεις (woke agenda και το λεγόμενο DEI -Diversity, Equity, Inclusion, Διαφορετικότητα, Ισότητα, Συμπερίληψη).
Πολλοί αναλυτές έχουν σπεύσει να επιχειρηματολογήσουν ότι όλα αυτά δεν είναι συμπτωματικά.
Ο αρθρογράφος Simon Kuper είχε σημειώσει ήδη από τον Γενάρη στους Financial Times, ότι ζούμε μια εποχή όπου το «να κάνεις το καλό» δεν είναι πια cool: η άνοδος του Τραμπ και των ευρωπαϊκών κομμάτων με λαΪκιστική κλίση, έχει ενισχύσει την αντίληψη ότι τα κράτη πρέπει να κοιτάζουν το συμφέρον τους, οι επιχειρήσεις τα κέρδη τους και τα άτομα τον προσωπικό τους πλούτο.
Μια σχετική έρευνα των Financial Times έδειξε ότι την τελευταία 10ετία έχουν μειωθεί κατά 34% οι χορηγίες για θέματα ΕΚΕ από τις εταιρείες του FTSE 100.
Ακόμα και επιχειρήσεις που δεσμεύονται να συνεχίσουν την υποστήριξη δράσεων που έχουν κοινωνικό αντίκτυπο, διαφοροποιούν τους στόχους τους: αποφεύγουν τις χορηγίες που ενίσχυαν ενέργειες οι οποίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν woke. Αποφεύγουν επίσης την υποστήριξη δράσεων για την εκπαίδευση ή πρωτοβουλιών με φιλανθρωπικό προσανατολισμό και στρέφονται σε περιοχές που είναι πιο κοντά στο business τους και τη βιωσιμότητα.
Μέσα σε αυτές τις όχι και τόσο αργόσυρτες μεταβολές, διαφαίνονται και αλλαγές νοοτροπίας που είναι μάλλον θετικές: έχει ενισχυθεί η κριτική προς καμπάνιες εταιρειών που είχαν κύριο στόχο την επικοινωνία ενώ το πραγματικό τους αποτύπωμα στην κοινωνία και το περιβάλλον ήταν ισχνό.
Η εμπιστοσύνη στις ΜΚΟ
Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται στην παγκόσμια έρευνα της εταιρείας επικοινωνίας Edelman μείωση της εμπιστοσύνης προς τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ). Στην Ελλάδα έχουν επηρεάσει σε κάποιο βαθμό τα περιστατικά της Κιβωτού του Κόσμου και του «Άλλου Ανθρώπου», καθώς και η απροθυμία ελάχιστων ΜΚΟ να ακολουθήσουν τους κανόνες που επιδίωξε να θεσπίσει η Πολιτεία. Επιπλέον, η δραστηριοποίηση ορισμένων οργανώσεων με το μεταναστευτικό, αποτέλεσε στοιχείο που ενίσχυσε την επιφυλακτικότητα μερίδας πολιτών.
Παρά τις όποιες αφορμές ή αμφιβολίες για τη δράση κάποιων ΜΚΟ, οι κοινωνικές ανάγκες μεγαλώνουν. Είναι απαραίτητο να μπει ασπίδα σε έναν μεγάλο αριθμό πρωτοβουλιών που εκλπηρώνουν τον στόχο τους στην αντιμετώπιση κενών που είναι δύσκολο έως αδύνατο να καλύψει η κρατική αρωγή. Οι οργανωμένες χώρες έχουν κανόνες ελέγχου και διαφάνειας, με στόχο αφενός να διευκολύνεται η λειτουργία των ΜΚΟ που όντως επιτελούν έργο και αφετέρου να μειώνεται η πιθανότητα παράτυπων δράσεων ή τροποποίησης των αρχικών στόχων. Η Πολιτεία μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς τις ΜΚΟ που αναπτύσσουν ουσιαστικό έργο, «αντιγράφοντας» δημιουργικά τις βέλτιστες πρακτικές θεσμικής θωράκισης που έχουν καταγραφεί διεθνώς.
Οι ανάγκες παραμένουν
Παρότι οι συνθήκες γίνονται πιο δύσκολες, οι ανάγκες υποστήριξης ευάλωτων ομάδων από την Κοινωνία των Πολιτών παραμένουν. Το ίδιο ισχύει και για τις πρωτοβουλίες που έχουν ως αντικείμενο τους τα ζητήματα βιωσιμότητας.
Την ίδια στιγμή βλέπουμε ότι σε αρκετές χώρες της Ε.Ε. μειώνεται η κρατική υποστήριξη, ενώ μάλλον υποχωρεί το Κράτος Πρόνοιας. Επιπλέον μειώνονται οι πόροι που παρέχονται από τους συνήθεις υποστηρικτές, είτε πρόκειται για κρατικούς φορείς (π.χ. το USAID που διαλύθηκε από τον Elon Musk) , είτε από κάποιες επιχειρήσεις.
Η εξέλιξη αυτή αφήνει ακόμα περισσότερο χώρο δράσης στην Κοινωνία των Πολιτών.
Οι δραστήριες πρωτοβουλίες έχουν κινητοποιηθεί για την αναζήτηση νέων πηγών υποστήριξης, ενώ οι ευαισθητοποιημένες επιχειρήσεις επιδιώκουν αποτελεσματικές και στοχευμένες παρεμβάσεις, παρά τις (πολιτικές) πιέσεις που αυξάνονται. Οι προϋποθέσεις σύγκλισης υπάρχουν, καθώς η Κοινωνία των Πολιτών αναζητά υποστήριξη και οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να λειτουργούν ως εταιρικοί πολίτες αναζητούν τρόπους προσφοράς.
Η υπόθεση «κοινωνική ευθύνη» βρίσκεται σε κομβικό σημείο. Ευαίσθητοι πολίτες όπως ο Δημήτρης Κ, η Μαρία Ν, ο Γιώργος Χ, η Κατερίνα Λ θα συνεχίσουν να ενδιαφέρονται για «κενά» στην αστεγία, τη φτώχεια, την περιβαλλοντική φροντίδα, θα συνεχίσουν να οργανώνουν ομάδες, θα δίνουν το καλό παράδειγμα προσφοράς. Με αυτό το «προζύμι» θα βρεθούν νέες πηγές πόρων και υποστηρικτές από τις νέες γενιές που ανατροφοδοτούν την υπόθεση της προσφοράς και της στήριξης.
