Το μέλλον δεν είναι ποτέ δεδομένο. Το δόγμα αυτό ισχύει για όλες τις εκφάνσεις της ζωής τόσο προσωπικής όσο και επαγγελματικής και αφορά όλους τους τομείς. Κυρίως δε σήμερα σε ένα ρευστό και ταυτόχρονα μεταβαλλόμενο τοπίο στο επιχειρείν το μέλλον, εγγύς η απώτερο, όχι μόνο είναι δύσκολο να προβλεφθεί αλλά ακόμα και να προσεγγιστεί καθώς περιβάλλεται από κινδύνους, τεχνολογικές επαναστάσεις, γεωπολιτικές ανακατατάξεις, ευκαιρίες αλλά και ανατροπές. Σήμερα, τα όσα συμβαίνουν γύρω μας δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι παραδοσιακές μέθοδοι πρόβλεψης δεν αρκούν και απαιτείται κάτι νέο και σύγχρονο.
Σε αυτό το πλαίσιο αναδύεται το Foresight. Πρόκειται για μια σύγχρονη μεθοδολογία διορατικότητας και στρατηγικής. Δεν πρόκειται για επιχειρηματική «μαντεία» ούτε για «κρυστάλλινη σφαίρα», αλλά για μια συστηματική διαδικασία που βοηθά οργανισμούς, κράτη και επιχειρήσεις να ανιχνεύουν έγκαιρα τα σήματα του παρόντος και να προετοιμάζονται για πολλαπλά σενάρια του μέλλοντος.
Τι είναι στην πράξη το Foresight;
Τι είναι λοιπόν το Foresight; Το Foresight είναι η ικανότητα να εντοπίζεις έγκαιρα τις μικρές αλλαγές που συντελούνται γύρω, να τις συνδέεις με μεγαλύτερες τάσεις και να σχεδιάζεις στρατηγικές που σε τοποθετούν μπροστά από τις εξελίξεις. Στόχος του δεν είναι να σου πει τι θα γίνει, αλλά να σε εφοδιάσει με εναλλακτικές ώστε να μπορείς να ανταποκριθείς σε ό,τι κι αν συμβεί.
Η μεθοδολογία, ωστόσο, που αναπτύσσεται είναι συγκεκριμένη και εξελίσσεται σε πέντε βασικά στάδια.
Στάδιο πρώτο: Ανίχνευση σημάτων. Δηλαδή, παρατήρηση και καταγραφή μικρών ενδείξεων που δείχνουν αλλαγή επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Δηλαδή, νέα καταναλωτικά μοτίβα, τεχνολογικές εφαρμογές, κοινωνικές συμπεριφορές.
Στάδιο δεύτερο: Ανάλυση τάσεων – Τουτέστιν, ομαδοποίηση των σημάτων ώστε να αναδειχθούν οι μεγάλες δυνάμεις που επηρεάζουν τον κόσμο: ψηφιοποίηση, βιωσιμότητα, δημογραφικές μετακινήσεις.
Στάδιο τρίτο: Διαμόρφωση σεναρίων – Όπως, δημιουργία διαφορετικών «πιθανών μελλοντικών ιστοριών», ώστε να κατανοήσουμε πώς μπορεί να εξελιχθεί μια τάση.
Στάδιο τέταρτο: Στρατηγική αποτίμηση – Κατά προτεραιότητα εξέταση των σεναρίων με όρους κινδύνων αλλά και ευκαιριών.
Στάδιο πέμπτο: Δράση και εφαρμογή – Στο τελευταίο στάδιο απαιτείται ένας πλήρης σχεδιασμός πλάνων, ώστε ο οργανισμός, ο φορέας ή η επιχείρηση να είναι ευέλικτοι και έτοιμοι σε κάθε περίπτωση.
Το foresight ως μοντέλο είναι, επί της ουσίας, ένα σύγχρονο εργαλείο για τις επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες. Για παράδειγμα, οι πολυεθνικές έχουν τη δυνατότητα να επενδύουν τεράστια ποσά σε έρευνα και ανάπτυξη. Οι μικρότερες εταιρείες όμως σπάνια διαθέτουν αυτό το προνόμιο. Εκεί ακριβώς βρίσκεται η αξία του Foresight καθώς αποτελεί μια προσιτή και αποδοτική εναλλακτική μέθοδο που αξιοποιεί τη συλλογική νοημοσύνη και τη στρατηγική φαντασία.
Έτσι, ακόμα και ένας μικρός οργανισμός μπορεί να μετατρέψει τον περιορισμένο προϋπολογισμό του σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, αρκεί να μάθει να «διαβάζει» τα σήματα και να σχεδιάζει μπροστά.
Η μεγαλύτερη δύναμη του Foresight είναι το «προλαβαίνειν». Δηλαδή οδηγεί τις επιχειρήσεις να προετοιμαστούν εκ των προτέρων στις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής και όχι να τρέχουν, εκ των υστέρων, να καλύψουν λάθη, ελλείψεις και παλαιό τρόπο επιχειρηματικής δράσης.
Καταδεικνύει, δηλαδή, ότι το μέλλον, δεν είναι μια αναπόφευκτη μοίρα αλλά μια σειρά από σενάρια που μπορούμε να επηρεάσουμε μέσα από τις επιλογές μας σήμερα.
Πως μπορεί να γίνει αυτό; Καταρχήν, εντοπίζουμε τις πραγματικές και ουσιαστικές αλλαγές που συντελούνται γύρω μας. Χαράζουμε στρατηγική με διορατικότητα, δημιουργούμαι σενάρια για το μέλλον και τέλος μετατρέπουμε την αβεβαιότητα σε ευκαιρία.
Όπως στη ζωή έτσι και στις επιχειρήσεις το μέλλον δεν είναι προκαθορισμένο. Ωστόσο, η μοιρολατρική αντίληψη «περιμένω να δω τι θα συμβεί» είναι εξ ίσου καταστροφική με την ακινησία και το φόβο της μετεξέλιξης. Μία σύγχρονη επιχείρηση δεν περιμένει το μέλλον αλλά το διαμορφώνει. Και σε αυτή την διαδικασία το Foresight προσφέρει στις επιχειρήσεις τον «οδικό χάρτη» από το «περιμένουμε τι θα γίνει» στο «τι μπορούμε να κάνουμε».
Με άλλο λόγια, η σύγχρονη μεθοδολογία του το foresight σε ωθεί και σε διδάσκει στη φιλοσοφία: «Μην προσπαθείς να προβλέψεις το μέλλον. Προετοιμάσου να το δημιουργήσεις.»
Η υλοποίηση της παραπάνω μεθοδολογίας, άλλωστε, δεν απαιτεί μεγάλο budget, χτίζει ευελιξία και διορατικότητα και μετατρέπει την αβεβαιότητα σε στρατηγικό πλεονέκτημα. Συνεπώς είναι κατάλληλη τόσο στις μεγάλες αλλά και τις μικρές επιχειρήσεις που επιβάλλεται να μετεξελιχθούν ώστε να επιβιώσουν στη νέα εποχή χωρίς ωστόσο να δαπανήσουν μεγάλο Buget το οποίο και δεν μπορούν να διαθέσουν.
Συμπερασματικά το Foresight ως μεθοδολογία δεν προβλέπει και δεν λέει τι θα γίνει αύριο. Δίνει τα κατάλληλα εργαλεία στις επιχειρήσεις ώστε να υποδεχθούν κάθε αύριο με σιγουριά και ευελιξία. Όσο πιο γρήγορα το εντάξει ένας φορέας, ένας οργανισμός, μία επιχείρηση στη στρατηγική τους σκέψη, τόσο πιο έτοιμοι θα είναι να μετατρέψουν την αβεβαιότητα από απειλή σε ευκαιρία. Γιατί, τελικά, το μέλλον δεν περιμένει. Το συνδιαμορφώνουμε εδώ και τώρα.
