Τα τελευταία 50 χρόνια η Ευρώπη δεν έχει «γεννήσει» καμία εταιρεία με κεφαλαιοποίηση άνω των 100 δισ. ευρώ, πόσω μάλλον μια Google, μια Apple ή μια Meta, ενώ το ίδιο διάστημα η Αμερική έγινε πατρίδα έξι κολοσσών με αξία άνω του 1 τρισ. ευρώ. Πρόκειται για μια στατιστική που περιγράφει εύγλωττα την αδυναμία των τεχνολογικών εταιρειών της Ευρώπης να κάνουν scale up επί ευρωπαϊκού εδάφους και να μη γίνονται χρηματοδοτικοί μετανάστες, εξαγοραζόμενες από αμερικανικά και ασιατικά κεφάλαια.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι ευρωπαϊκές scale ups (εταιρείες σε προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης) σηκώνουν μόλις τα μισά κεφάλαια από τις αντίστοιχες στη Silicon Valley, με τις ευρωπαϊκές επενδύσεις επιχειρηματικού κεφαλαίου να είναι περίπου έξι φορές λιγότερες απ’ ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τις εν λόγω στατιστικές φιλοδοξεί να ανατρέψει το Scaleup Europe Fund, ένα νέο επενδυτικό ταμείο πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, που θα στηρίξει τις πιο καινοτόμες εταιρείες deep tech σε στρατηγικούς τομείς και το οποίο μπαίνει πλέον στην τελική ευθεία για την έμπρακτη ενεργοποίηση και ανάληψη δράσης, με στόχο οι πρώτες επενδύσεις να ξεκινήσουν την άνοιξη του 2026.
Το νέο ταμείο αποτελεί συμμαχία της Κομισιόν με ιδιωτικά funds και θεσμικούς επενδυτές, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, και θα ενισχύσει τις πιο υποσχόμενες ευρωπαϊκές εταιρείες deep tech σε στρατηγικούς τομείς: από την Τεχνητή Νοημοσύνη έως τη βιοτεχνολογία. Υπό την ομπρέλα του Scaleup Europe Fund έχουν ήδη δηλώσει ότι θα στοιχισθούν (σ.σ. συμμετέχοντας ως ιδρυτικοί επενδυτές) μεγάλοι ευρωπαϊκοί οργανισμοί και επενδυτικά κεφάλαια.
Μεταξύ αυτών η Novo Holdings, το EIFO (Export and Investment Fund of Denmark), η CriteriaCaixa, το Santander/Mouro Capital, το Fondazione Compagnia di San Paolo/Intesa Sanpaolo/Fondazione Cariplo, το APG Asset Management, ενεργώντας εκ μέρους του ολλανδικού συνταξιοδοτικού ταμείου ABP, η Wallenberg Investments, η BGK (Bank Gospodarstwa Krajowego), και -προφανώς- η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) και ο Όμιλος EIB ως στρατηγικοί εταίροι της Επιτροπής.
Αναζητεί fund manager
Το Διοικητικό Συμβούλιο του EIC Fund ανακοίνωσε την πρόσκληση ενδιαφέροντος για την επιλογή ανεξάρτητου, έμπειρου και υψηλής κατάρτισης fund manager, ο οποίος θα αναλάβει τον ρόλο επενδυτικού συμβούλου και διαχειριστή χαρτοφυλακίου. Η πρόσκληση απευθύνεται σε έμπειρους διαχειριστές κεφαλαίων, με αποδεδειγμένη ικανότητα άντλησης και διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων, επαγγελματική εμπειρία και τεχνογνωσία σε επενδύσεις scaleup.
Η επιλογή του καταλληλότερου διαχειριστή αναμένεται τον Απρίλιο του 2026, ώστε να προετοιμαστούν και να υπογραφούν οι τελικές συμφωνίες. Το Scaleup Europe Fund στοχεύει να ξεκινήσει την Άνοιξη του 2026, υπό την ολοκλήρωση των απαραίτητων βημάτων.
Ο διαχειριστής θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην απελευθέρωση της αξίας των ευρωπαϊκών scaleups και στην ενίσχυση της τεχνολογικής ηγεσίας της Ευρώπης διεθνώς. Τα καθήκοντά του θα περιλαμβάνουν αναζήτηση επενδυτικών ευκαιριών, αξιολόγηση, εισηγήσεις για επενδύσεις, διαχείριση χαρτοφυλακίου, καθώς και fundraising και reporting.
Πού θα επενδύει
Με στόχο να κλείσει το χρηματοδοτικό χάσμα που χωρίζει την Ευρώπη από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ασία, το ταμείο, το οποίο θα λειτουργεί με ιδιωτική διαχείριση και συγχρηματοδότηση, θα εστιάσει στη στήριξη scaleups, προκειμένου να τους προσφέρει πρόσβαση σε επενδυτικά κεφάλαια μεγάλης κλίμακας, που μέχρι σήμερα ήταν δύσκολο να βρεθούν εντός της ευρωπαϊκής αγοράς.
Τα επενδυτικά ταμεία και οι ιδιώτες, που συντάχθηκαν με το Scaleup Europe Fund, συμφώνησαν να συνεργαστούν στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη σύσταση και κεφαλαιοποίηση του ταμείου, το οποίο θα επικεντρωθεί σε επενδύσεις ανάπτυξης (growth capital) και ύστερου σταδίου (late-stage investments) σ’ ένα ευρύ φάσμα στρατηγικών τομέων υψηλής τεχνολογίας, όπως:
- Τεχνητή Νοημοσύνη,
- κβαντικές τεχνολογίες,
- τεχνολογίες ημιαγωγών,
- ρομποτική,
- αυτόνομα συστήματα,
- ενεργειακές και διαστημικές τεχνολογίες,
- βιοτεχνολογία και
- ιατρικές τεχνολογίες,
- προηγμένα υλικά και
- αγροτεχνολογία (agritech).
Πώς θα λειτουργεί
Το Scaleup Europe Fund θα λειτουργεί με μηχανισμούς αγοράς και ιδιωτική διαχείριση, επενδύοντας σε σημαντικούς ευρωπαϊκούς γύρους χρηματοδότησης, οι οποίοι στοχεύουν στην ανάπτυξη επιχειρήσεων με παγκόσμιες φιλοδοξίες.
Η πρωτοβουλία για το Scaleup Europe Fund αποτελεί ένα ακόμη βήμα της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τις Startups και τις Scaleups, στο πλαίσιο της οποίας η Επιτροπή επιδιώκει να διαμορφώσει ένα ενιαίο, ανταγωνιστικό και ελκυστικό οικοσύστημα καινοτομίας. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση Ντράγκι, η δυνατότητα της Ευρώπης να στηρίξει και να αναπτύξει τις δικές της καινοτόμες επιχειρήσεις καθορίζει την ίδια της την ανταγωνιστικότητα.
«Η Ευρώπη έχει τις ιδέες και το ταλέντο για να δημιουργήσει τις πιο καινοτόμες εταιρείες στον κόσμο», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Αλλά πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αυτές οι εταιρείες θα έχουν τα μέσα να αναπτυχθούν, να προσελκύσουν επενδύσεις και να ανθήσουν εδώ, στην Ευρώπη. Οι ποιοτικές θέσεις εργασίας και η ίδια η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα εξαρτώνται από αυτό», πρόσθεσε.
Η δημιουργία του Scaleup Europe Fund έρχεται σε μια κρίσιμη καμπή για την ευρωπαϊκή οικονομία, η οποία επιδιώκει να ανακτήσει την επενδυτική δυναμική της και να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητες της καινοτομίας που αναπτύσσονται εντός των συνόρων της. Με το νέο ταμείο, η Ευρώπη αποκτά επιτέλους το εργαλείο που χρειάζεται για να μετατρέψει τις ιδέες της σε παγκόσμια τεχνολογική ισχύ.
Με τη συμμετοχή κορυφαίων ιδιωτών επενδυτών απ’ όλη την ήπειρο, η πρωτοβουλία απαντά στην επιτακτική ανάγκη ενίσχυσης των επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις, γεφυρώνοντας το χάσμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ασία.
Πώς η Ευρώπη χάνει τις… Google της
Στην προσπάθειά της να ανατρέψει τα δυσμενή -για την ΕΕ- δεδομένα στην καινοτομία, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, με επικεφαλής τη Nadia Calvino, έχει ρίξει αυτήν τη στιγμή στο τραπέζι μια σειρά από προτάσεις για το πώς το καινοτόμο οικοσύστημα της Ένωσης θα βρει τρόπο να κάνει scale up και ακολούθως να βρει τον δρόμο για τη «φωλιά» των unicorns (σ.σ. εταιρείες με αποτίμηση άνω του 1 δισ.), των decacorns (σ.σ. επιχειρήσεις με αποτίμηση άνω των 10 δισ.) ή των hectocorns (εταιρείες με αξία άνω των 100 δισ.).
«Οι ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις δεν θα πρέπει να κοιτάζουν τις ΗΠΑ ή την Ασία για να χρηματοδοτήσουν την επέκτασή τους. Πρέπει να βρουν εδώ στην Ευρώπη ό,τι χρειάζονται για να αναπτυχθούν. Χρειαζόμαστε κεφαλαιαγορά με βάθος. Και μια πολιτική ανταγωνισμού, που να υποστηρίζει τις εταιρείες ώστε να κάνουν scale up. Η Ευρώπη πρέπει να είναι το σπίτι των ευκαιριών και της καινοτομίας», συνέχισε η επικεφαλής της Κομισιόν.
Το σημαντικό χρηματοδοτικό κενό προς τις νεοφυείς εταιρείες, που επιχειρούν να κάνουν scale up, εντοπίζει με έκθεσή της η ΕΤΕπ. Στην έρευνα η τράπεζα διαπιστώνει ότι το μικρό μέγεθος και το μικρό βάθος των κεφαλαιαγορών της ΕΕ περιορίζουν την ικανότητα των καινοτόμων εταιρειών να αντλούν κεφάλαια, ειδικά στη φάση της κλιμάκωσης, όταν η διαθεσιμότητα χρηματοδότησης στην Ευρώπη είναι χαμηλότερη απ’ ό,τι σε άλλες αγορές. Αυτό επιβραδύνει την ταχύτητα της συσσώρευσης κεφαλαίου και εμποδίζει την ανάπτυξη, την παραγωγικότητα και την απασχόληση.
Η έκθεση της ΕΤΕπ διαπιστώνει ότι στην προσπάθειά τους να μεγεθυνθούν, οι ευρωπαϊκές startups και κυρίως οι scale up εταιρείες γίνονται πρακτικά… χρηματοδοτικοί μετανάστες. «Οι ευρωπαϊκές scale ups βασίζονται συχνά σε ξένους επενδυτές για τη χρηματοδότησή τους. Συχνά, οι κύριοι επενδυτές, οι οποίοι διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στους γύρους χρηματοδότησης, προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, όταν η ιδιοκτησία αλλάζει χέρια, αυτές οι εταιρείες είναι πιο πιθανό να εξαγοραστούν από ξένες εταιρείες ή να εισαχθούν σε αγορές του εξωτερικού», αναφέρει η έκθεση της ΕΤΕπ.
Και καταλήγει, υπογραμμίζοντας: «Αυτή η τάση εξαντλεί τα επιχειρηματικά ταλέντα στην Ευρώπη και βλάπτει τις προοπτικές για την επόμενη γενιά ευρωπαϊκών νεοφυών επιχειρήσεων».
