Ο Ενρίκο Λέτα θεωρεί πως ο Τραμπ προσφέρει την ιδανική ευκαιρία για να προχωρήσει η Ε.Ε στην εμβάθυνση της σύγκλισης των αγορών της. O πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και υπέρμαχος της ευρωπαϊκής ενοποίησης, μίλησε στο powergame.gr, επισημαίνοντας ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα θα εκμεταλλευτούν τη διάσπαση των αγορών της Ε.Ε. Στο πλαίσιο του συνεδρίου του Economist, o κ. Λέτα τόνισε ότι η Ελλάδα ανασύρθηκε μόνη της από την άβυσσο της κρίσης πριν από μια δεκαετία.
Υπογράμμισε, επίσης, ότι η Ε.Ε γενικά πληρώνει ακόμη το τίμημα από την κακή διαχείριση αυτής της κρίσης. Ο κ. Λέτα τονίζει, επίσης, πως η αύξηση των αμυντικών δαπανών θα είναι ατελέσφορη εάν δεν υπάρξει ενοποίηση της παραγωγής.
Πιστεύετε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση διαχειρίζεται ικανοποιητικά την πρόκληση του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ;
Θα αποσαφηνιστεί την επόμενη εβδομάδα -όταν λήξει η προθεσμία για μια εμπορική συμφωνία ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ε.Ε- εάν η στρατηγική της Ε.Ε και των κρατών-μελών ήταν σωστή. Προσωπικά θα επέλεγα μια πιο σκληρή στάση διότι φοβάμαι πως η εικόνα του πιο ευάλωτου εταίρου δίνει την εντύπωση στον Αμερικανό πρόεδρο που έχει τη δυνατότητα να κάνει διαρκώς επανεκκίνηση των συνομιλιών. Πρέπει να κατανοήσει ότι η Ευρώπη είναι ισάξιος συνομιλητής με τις ΗΠΑ. Και στο εμπόριο, η Ευρώπη είναι μεγαλύτερη και ισχυρότερη από τις ΗΠΑ.
Η Ε.Ε, ωστόσο, έχει σχεδιάσει τη δική της λίστα με αντίποινα στην περίπτωση που δεν ευοδωθούν οι διαπραγματεύσεις με τον Λευκό Οίκο και ενεργοποιηθούν οι «αμοιβαίοι δασμοί» από την πλευρά της κυβέρνησης των Ρεπουμπλικάνων.
Και πάλι, όμως, η Ε.Ε τηρεί μια ήπια στάση σε όρους ρητορικής, διαβουλεύσεων και προϋποθέσεων. Είναι θετικό που έχουμε θέσει επί τάπητος την επιβολή αντιποίνων, όμως δεν έχει δοθεί το μήνυμα πως ο Τραμπ δεν είναι άρχοντας του κόσμου. Διαισθάνομαι ότι ο Αμερικανός πρόεδρος κατανοεί μόνον τη γλώσσα της ισχύος. Γι’ αυτό σέβεται τον Πούτιν της Ρωσίας, τον Σι της Κίνας και δεν σέβεται την Ευρώπη.
Η έκθεσή σας για το μέλλον της κοινής ευρωπαϊκής αγοράς δημοσιοποιήθηκε πέρσι τον Απρίλιο. Έκτοτε η Ε.Ε έχει πάρει κάποιες πρωτοβουλίες λόγω της αποστασιοποίησης των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ και του εμπορικού πολέμου του Τραμπ σε ένα μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον. Παρατηρείτε κάποια πρόοδο ως προς τη μεγαλύτερη ενοποίηση της Ε.Ε μέσα σε αυτό το αντίξοο γεωπολιτικό περιβάλλον;
Η πρόοδος είναι τεράστια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κάνει τέσσερα μεγάλα βήματα κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε μηνών. Πρώτη ήταν η Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας που ανακοινώθηκε από την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τον Φεβρουάριο και ενσωματώνει προτάσεις που συμπεριέλαβα στην έκθεσή μου και ο Μάριο Ντράγκι στη δική του. Δεύτερον, η Επίτροπος Μαρία Λουίς Αλμπουκέρκε -αρμόδια για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες- παρουσίασε τις προτάσεις της για την ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων στην Ε.Ε. Είναι το βασικό ζήτημα που έθεσα και εγώ στην έκθεση μου.
Τρίτον, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ε.Ε, Στεφάν Σεζουρνέ, δημοσίευσε ένα στρατηγικό σχέδιο για την περαιτέρω σύγκλιση της ενιαίας αγοράς, με τη δημιουργία ενός ψηφιακού ευρωπαϊκού κράτους, το οποίο θα διέπεται από ένα απλουστευμένο εταιρικό δίκαιο που θα επιτρέπει σε όλες τις επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται σε οποιαδήποτε αγορά εντός της Ε.Ε. Ονομάζεται το «28ο νομικό καθεστώς». Η Ε.Ε έχει σήμερα 27 διαφορετικά νομικά πλαίσια για την επιχειρηματικότητα, όσα είναι τα κράτη-μέλη, και είναι πρόβλημα για την ανταγωνιστικότητα της ενιαίας αγοράς.
Το τέταρτο βήμα είναι το σχέδιο της Ε.Ε για την άμυνα. Θεωρώ, ωστόσο, ότι είναι ατελές για έναν απλό λόγο. Το πρόβλημα της άμυνας στην Ε.Ε δεν είναι μόνο οι χαμηλές δαπάνες αλλά ότι δεν γίνεται από κοινού η παραγωγή εξοπλισμού. Διότι εάν συνεχίσουμε έτσι, δηλαδή χωρίς να παράγουμε μαζί αλλά κατακερματισμένα, οι επιπτώσεις είναι ότι θα συνεχίσουμε να αγοράζουμε οπλικά συστήματα από τις ΗΠΑ ή οπουδήποτε αλλού εκτός από την Ε.Ε. Έτσι όπως είναι κατακερματισμένες οι αγορές μας, δεν θα καταφέρουμε να παράγουμε για την ευρωπαϊκή άμυνα στη σωστή κλίμακα. Είναι απαραίτητη η σύγκλιση των αμυντικών βιομηχανιών μας. Είναι άσκοπη η αύξηση των δαπανών χωρίς τη σύγκλιση.
Ο Ενρίκο Λέτα στη συνεντευξή του στη Ζωρζέτ Ζολώτα © Powergame.gr
Σε γενικό απολογισμό έχουν, ωστόσο, γίνει σημαντικά βήματα και βέβαια είμαστε τυχεροί διότι ο Τραμπ μας ωθεί σε μεγαλύτερη ενοποίηση. Είναι μια ευκαιρία που πρέπει να εκμεταλλευτούμε.
Ακόμα και σήμερα, ωστόσο, η ευρωπαϊκή ενοποίηση συναντά εμπόδια από μεμονωμένα συμφέροντα των κρατών-μελών. Στον τραπεζικό κλάδο, το ενδιαφέρον της UniCredit για την ιταλική Banco BPM και τη γερμανική Commerzbank συνάντησε ενστάσεις από τη Ρώμη και το Βερολίνο. Σε συλλογικό επίπεδο, η λήψη αποφάσεων βάσει της απόλυτης ομοφωνίας αποτελεί, επίσης, ένα πρόβλημα όταν η Ε.Ε αντιμετωπίζει έκτακτες καταστάσεις. Έχουν ταρακουνηθεί αρκετά οι κυβερνήσεις των «27» ώστε να υπερβούν τις εθνικές αναστολές τους;
Εδώ υπάρχει μια τεράστια αντίφαση μεταξύ λέξεων και γεγονότων. Είναι ένα βαθύ πρόβλημα. Είναι μικρή η δέσμευση των κρατών-μελών στην πράξη σε σχέση με τις τοποθετήσεις των κυβερνήσεων τους. Είναι ξεκάθαρο, όμως, ότι πρέπει να υπάρξουν περισσότερες συγχωνεύσεις στην Ευρώπη ενώ οι κυβερνήσεις σκέφτονται εθνικά, ανεξάρτητα από τις πολιτικές πεποιθήσεις τους. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι έτσι όπως είμαστε κατακερματισμένοι ως Ευρωπαίοι, ικανοποιούμε μόνο τον Τραμπ και τους Κινέζους.
Διότι αυτός ο κατακερματισμός περιορίζει την ανταγωνιστικότητά μας. Έτσι οι εταιρείες μας διώχνουν κεφάλαια και θέσεις εργασίας εκτός της Ε.Ε. Αυτό που επιχειρείται με εκθέσεις σαν τη δική μου ή του Μάριο Ντράγκι είναι να τονίσουμε ότι έχουμε καθυστερήσει με την ενοποίηση των αγορών μας. Και οι ΗΠΑ ή η Κίνα θα εκμεταλλευτούν αυτή τη διάσπαση προς το συμφέρον τους.
Οι δημοκρατίες στην Ε.Ε αντιμετωπίζουν σήμερα μια διπλή πρόκληση. Από τη μια πλευρά, η ακροδεξιά έχει ενισχυθεί στη Γερμανία, τη Γαλλία και αλλού. Από την άλλη πλευρά, η επιθετικότητα της Ρωσίας αποκρυσταλλώνεται όσο συνεχίζεται αμείωτη η εισβολή στην Ουκρανία. Πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο;
Υπάρχουν δύο λόγοι. Κατ’ αρχάς, ότι συμβαίνει στο εσωτερικό της Ε.Ε παρατηρείται και σε άλλες χώρες. Υπάρχει μια γενική τάση που αποδίδεται σε μια ανασφάλεια των κοινωνιών και μια νοσταλγία για το παρελθόν. Το κίνημα MAGA (Make America Great Again) στις ΗΠΑ και το Brexit στη Βρετανία είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Στη Γαλλία και την Ιταλία υπάρχει νοσταλγία για τη «χρυσή εποχή» των δεκαετιών του ΄50 και του ΄60. Στην Ελλάδα ή την Ισπανία δεν παρατηρείται κάτι τέτοιο. Ούτε στη Γερμανία καθώς ήταν χωρισμένη στο δυτικό και ανατολικό σκέλος.
Είναι εμφανής ένας πεσιμισμός που πηγάζει από αυτήν τη νοσταλγία σε ότι αφορά κάποιες χώρες. Για τον υπόλοιπο κόσμο, όμως, αυτή η απαισιοδοξία βρίσκει τις ρίζες στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Εξακολουθούμε να πληρώνουμε το τίμημα.
Συμμετέχω στο συνέδριο του Economist εδώ και δέκα χρόνια και παρακολούθησα στενά τη μάχη που έδωσε η Ελλάδα απολύτως μόνη. Ανέκαμψε αποκλειστικά με τις δικές της δυνάμεις, έχοντας μόνο τη συμπαράσταση της Γαλλίας και της Ιταλίας. Και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έπαιξε σημαντικό ρόλο.
Πιστεύω ότι η κακή διαχείριση της κρίσης στην Ευρωζώνη εκείνη την περίοδο είναι η βασική αιτία της υφιστάμενης δυσφορίας, η οποία έχει έντονη παρουσία σε όλες τις χώρες-μέλη που υπέφεραν. Σε αυτήν την κακή διαχείριση αποδίδεται η αδυναμία της Ευρωζώνης να ανακάμψει σήμερα καθώς, μεταξύ άλλων, καλλιεργήθηκε μια αποστροφή κινδύνου που έχει δύο συνέπειες: την χαμηλή ανάπτυξη και η απώλεια ευκαιριών. Στις ΗΠΑ, αντίθετα, η χρηματοπιστωτική κρίση ξεπεράστηκε άμεσα.
Στην Ελλάδα, αν και ανακοινώθηκε η μεγάλη υποχώρηση της ανεργίας, παραμένει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρωζώνη. Ποιες πιστεύετε πως παραμένουν οι βασικές προκλήσεις της χώρας απ’ εδώ και εξής;
Θεωρώ ότι τα επιτεύγματα της Ελλάδας εδώ και μια δεκαετία είναι απλά εξαιρετικά. Ανασύρθηκε από την άβυσσο. Στο μέλλον, η Ελλάδα χρειάζεται να αγωνιστεί με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη στους ίδιους όρους. Θα εστιάσω στο κόστος ενέργειας στην Ελλάδα που δεν είναι ανταγωνιστικό διότι είναι πολύ υψηλό σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Είναι αναγκαία η ένωση των ενεργειακών αγορών για να καλυφθεί το χάσμα. Στην Σκανδιναβία, το κόστος είναι δέκα φορές χαμηλότερο. Η Ελλάδα και η Ιταλία βρίσκονται, επίσης, στην πρώτη γραμμή της μεταναστευτικής κρίσης. Όλα αυτά είναι προβλήματα που μπορούν να επιλυθούν μέσα από την Ε.Ε.
Ο Ενρίκο Λέτα στη συνεντευξή του στη Ζωρζέτ Ζολώτα © Powergame.gr
