Η Sarah Gwilliam δεν είναι ούτε μηχανικός λογισμικού ούτε, όπως ομολογεί, «μιλάει τεχνητή νοημοσύνη». Ωστόσο, μετά τον πρόσφατο θάνατο του πατέρα της, της ήρθε η ιδέα να δημιουργήσει μια νεοφυή επιχείρηση τεχνητής νοημοσύνης που θα βοηθούσε άλλους σαν εκείνη να διαχειριστούν το πένθος τους και να τακτοποιήσουν τις υποθέσεις των αγαπημένων τους προσώπων που έχουν αποβιώσει. Κάτι σαν wedding planning για κηδείες.
Η εταιρεία της, η Solace, είναι περισσότερο μια νεοφυής επιχείρηση σε πρώιμο στάδιο παρά μια καθιερωμένη επιχείρηση, αλλά εκτός από την ίδια, σχεδόν κανένας δεν τη βοηθάει να τη δημιουργήσει. Έχει ενταχθεί σε μια θερμοκοιτίδα τεχνητής νοημοσύνης, την Audos, η οποία αποφάσισε ότι η ιδέα της ήταν πολλά υποσχόμενη. Τα bot της βοήθησαν να τη στήσει στο διαδίκτυο και στο Instagram. Εάν η ιδέα της αποδώσει, η θερμοκοιτίδα δεν θα της χορηγήσει μόνο κεφάλαιο. Οι πράκτορες τεχνητής νοημοσύνης της θα υποστηρίξουν την κ. Gwilliam στην ανάπτυξη προϊόντων, τις πωλήσεις, το μάρκετινγκ, τις εργασίες back-office, και όλα αυτά με αντάλλαγμα μια αμοιβή. Η ίδια δεν χρειάζεται προσωπικό. Η τεχνητή νοημοσύνη τη βοήθησε να συνιδρύσει την εταιρεία. «Δεν μπορώ να σας περιγράψω πόση δύναμη που έδωσε», λέει η ίδια.
Όπως το συνηθίζει, η Silicon Valley έχει ήδη υιοθετήσει έναν νεολογισμό που περιγράφει μεμονομένους ιδρυτές όπως η κα Gwilliam: είναι οι «solopreneurs». Στους τεχνολογικούς κύκλους, υπάρχουν στοιχήματα για το ποιος από αυτούς είναι πιθανό να δημιουργήσει τον πρώτο μονοπρόσωπο μονόκερο – μια μη εισηγμένη εταιρεία αξίας άνω του 1 δισ. δολαρίων. Κάποιοι ελπίζουν ότι η δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη θα καταστήσει την έναρξη μιας επιχείρησης τόσο φτηνή και χωρίς προβλήματα, ώστε ο καθένας θα μπορεί να γίνει επιχειρηματίας, όπως ο καθένας μπορεί να γίνει YouTuber – μια ανάσα φρέσκου αέρα στο συγκεντρωμένο επιχειρηματικό τοπίο της Αμερικής. Ωστόσο, το αν άτομα όπως η κα Gwilliam θα μπορέσουν να ξεφύγουν από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό των τεχνολογικών κολοσσών είναι ένα άλλο θέμα.
Οι τεχνολογικές επαναστάσεις συνήθως ανατρέπουν τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις ασκούν τις δραστηριότητές τους. Η αυξημένη σημασία των μηχανημάτων σε συνδυασμό με την επέκταση των δικτύων μεταφορών στα τέλη του 19ου αιώνα οδήγησε στην άνοδο των γιγαντιαίων εταιρειών. Ο Βρετανός οικονομολόγος Ronald Coase υποστήριξε το 1937 στην εργασία του «The Nature of the Firm» ότι η ύπαρξή τους αποτελούσε απόδειξη της αποτελεσματικότητας της ενοποίησης και της διαχείρισης της εργασίας εντός των ορίων μιας επιχείρησης, αντί της ανάθεσης δραστηριοτήτων στην αγορά. Αυτό, ωστόσο, άρχισε να αλλάζει με την άνοδο των ψηφιακών επικοινωνιών. Οι επιχειρήσεις μπορούσαν όχι μόνο να αναθέτουν ευκολότερα την παραγωγή και τις εργασίες back-office σε χώρες χαμηλού κόστους, αλλά και να βασίζονται σε διαδικτυακές πλατφόρμες όπως η Google για το μάρκετινγκ και η Amazon Web Services για την πληροφορική.
Η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε κάλλιστα να επιταχύνει αυτή την τάση, καθώς οι ημιαυτόνομοι πράκτορες που παρέχονται από τη Silicon Valley επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να εκτελούν τον ίδιο όγκο εργασίας με λιγότερους υπαλλήλους. Ο Henrik Werdelin, συνιδρυτής της Audos, λέει ότι τα τελευταία 20 περίπου χρόνια, η άνοδος του cloud computing τον βοήθησε να ξεκινήσει αρκετές νέες επιχειρήσεις, και το μόνο που χρειαζόταν για να ξεκινήσει η λειτουργία τους ήταν μία πιστωτική κάρτα. Περιγράφει την τεχνητή νοημοσύνη ως το επόμενο κύμα αυτού του «εκδημοκρατισμού». «Δεν χρειάζεται να κωδικοποιείς, ούτε να μπορείς να χρησιμοποιείς το Photoshop, γιατί η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να σε βοηθήσει». Αυτό, ελπίζει, θα οδηγήσει σε μια πλημμύρα νεοφυών επιχειρήσεων που θα δημιουργηθούν από ανθρώπους, όπως η κα Gwilliam, χωρίς τεχνολογικό υπόβαθρο, αλλά που έχουν εντοπίσει πραγματικά προβλήματα προς επίλυση.
Ένας άλλος ευαγγελιστής είναι ο Karim Lakhani του Harvard Business School. Αυτή τη στιγμή, προσφέρει ένα μάθημα ηγεσίας για στελέχη, στο οποίο χρησιμοποιούν τη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη για να ιδρύσουν μια εταιρεία σνακ σε 90 λεπτά, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία για να κάνουν έρευνα πελατών, να δημιουργήσουν συνταγές, να βρουν προμηθευτές και να σχεδιάσουν συσκευασίες. Σε μια πρόσφατη εργασία, ο κ. Lakhani και οι συν-συγγραφείς του παρουσίασαν μια δοκιμή πεδίου στην οποία 776 επαγγελματίες της Procter & Gamble, κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μια πραγματική επιχειρηματική ανάγκη είτε ατομικά είτε σε ομάδες δύο ατόμων, με και χωρίς τη χρήση εργαλείων δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης. Διαπιστώθηκε ότι η τεχνητή νοημοσύνη ενίσχυσε σημαντικά τις επιδόσεις, βοηθώντας τα άτομα με τη τεχνητή νοημοσύνη να φτάσουν τις επιδόσεις των ομάδων χωρίς αυτήν. Η ΤΝ αποδείχθηκε περισσότερο «συμπαίκτης» παρά εργαλείο.
Με την εποχή του δωρεάν χρήματος να έχει τελειώσει, οι ιδρυτές είναι πρόθυμοι να βρουν τρόπους να κρατήσουν το κόστος χαμηλά. Ο Peter Walker της Carta, η οποία βοηθά νεοφυείς επιχειρήσεις να διαχειριστούν την ιδιοκτησία μετοχών, λέει ότι οι ιδρυτές συνήθιζαν να καυχιούνται για το πόσους υπαλλήλους είχαν. «Τώρα είναι παράσημο τιμής να λένε, «κοιτάξτε πόσοι λίγοι εργάζονται για μένα». Σύμφωνα με τα στοιχεία της Carta, το μέσο χρονικό διάστημα που χρειάζονται οι ιδρυτές για να προσλάβουν τον πρώτο τους υπάλληλο μετά την σύσταση της επιχείρησής τους έχει αυξηθεί από λιγότερο από έξι μήνες το 2022 σε περισσότερους από εννέα μήνες το 2024 (βλ. γράφημα). Η Base44, μια νεοφυής επιχείρηση κωδικοποίησης με τεχνητή νοημοσύνη, έγινε πρόσφατα πρωτοσέλιδο όταν πωλήθηκε στην Wix, μια πλατφόρμα ανάπτυξης ιστοσελίδων, έναντι 80 εκατ. δολαρίων. Είχε μόλις οκτώ υπαλλήλους.
Φυσικά, είναι ακόμη νωρίς. Πρώτα απ’ όλα, οι πράκτορες ΤΝ δεν είναι καθόλου ασφαλείς. Τον Ιούνιο η Anthropic, ένα εργαστήριο τεχνητής νοημοσύνης, αποκάλυψε τα αποτελέσματα ενός πειράματος κατά το οποίο το μοντέλο Claude Sonnet χειριζόταν έναν αυτόματο μηχάνημα πώλησης στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας. Στόχος του bot ήταν να αποφύγει την πτώχευση. Ήταν καλό στον εντοπισμό των προμηθευτών και στην προσαρμογή στα αιτήματα των χρηστών (συμπεριλαμβανομένου του κυνηγιού ενός κύβου βολφραμίου που ζητήθηκε με δόλο από έναν υπάλληλο). Ωστόσο, αγνοούσε τις προσοδοφόρες ευκαιρίες, είχε παραισθήσεις, προσέφερε πάρα πολλές εκπτώσεις και τελικά απέτυχε να βγάλει χρήματα.
Κι άλλες δυνάμεις μπορούν με τη σειρά τους να σταθούν εμπόδιο σε μια έξαρση της επιχειρηματικότητας που εμπνέεται από την τεχνητή νοημοσύνη. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, παρά την ανάπτυξη του διαδικτύου, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του λογισμικού ως υπηρεσία και του υπολογιστικού νέφους, η δημιουργία επιχειρήσεων στην Αμερική ήταν αναιμική μέχρι την πανδημία -αποτέλεσμα εν μέρει της γήρανσης του πληθυσμού. Αυτή η δημογραφική πίεση θα ενταθεί.
Παρ’ όλες τις υποσχέσεις της, η δημιουργική ΤΝ δημιουργεί προβλήματα και για τους επιχειρηματίες. Η Annabelle Gawer του Πανεπιστημίου του Surrey σημειώνει ότι αν και η τεχνολογία μειώνει τα εμπόδια εισόδου για νέες επιχειρήσεις, διευκολύνει παράλληλα τη γρήγορη αντιγραφή ιδεών. Εάν ένας ιδρυτής δεν διαθέτει μοναδική τεχνογνωσία στον τομέα του, μπορεί να είναι δυσκολότερο να διατηρήσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Επιπλέον, η παροχή εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης κυριαρχείται από τεχνολογικούς κολοσσούς και τα εργαστήρια στα οποία επενδύουν, όπως η OpenAI, που υποστηρίζεται από τη Microsoft, και η Anthropic, που υποστηρίζεται από την Amazon και την Google. Η κα Gawer βρίσκει αναλογίες με την άνοδο του cloud computing στη δεκαετία του 2010, στο οποίο κυριαρχούν αυτοί οι τρεις τεχνολογικοί γίγαντες. Αν και η υποδομή αυτή διευκόλυνε τη ζωή των νεοφυών επιχειρήσεων, τις άφησε επίσης εξαρτημένες από την τριανδρία του cloud, η οποία κατάφερε να καταλάβει ένα μεγάλο μερίδιο της αξίας που δημιούργησαν. Πέρυσι τα καθαρά κέρδη της τριάδας αντιστοιχούσαν στο 7% του συνόλου της Αμερικής, από 2% πριν μια δεκαετία.
Μια άλλη ενοχλητική πιθανότητα είναι ότι οι τεχνολογικοί γίγαντες θα μπορούσαν να τσιμπήσουν τις καλύτερες ιδέες των μικρότερων εταιρειών. Προς το παρόν, η κα Gwilliam της Solace παραμένει αισιόδοξη. Το «μειονέκτημα πρωτοπόρου», όπως το αποκαλεί, μπορεί να εξελιχθεί είτε σε απογοήτευση είτε σε απόδειξη της ορθότητας της ιδέας της. «Ίσως έρθουν και μου πουν: «Θέλουμε τη Solace». «Κι εγώ τότε θα απαντήσω: Τέλεια, σας την πουλάω!». Στάση απόλυτα ταιριαστή με έναν τυπικό επιχειρηματία.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
