Η ζωή των μεσαίων στελεχών δεν υπήρξε ποτέ απλή υπόθεση. Οι υφιστάμενοί τους δυσανασχετούν βλέποντάς τους να ανεβαίνουν την εταιρική ιεραρχία, ενώ οι ανώτεροί τους σπεύδουν να τους κατηγορήσουν όταν η στρατηγική της εταιρείας αποτυγχάνει. Στη λαϊκή φαντασία συμβολίζουν την εταιρική διόγκωση, και γίνονται αντικείμενο σάτιρας αντί για σεβασμού. Το άγχος και η εξουθένωση μοιάζουν να είναι το αναπόφευκτο πεπρωμένο τους.
Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό τα πράγματα έχουν γίνει ιδιαίτερα δύσκολα. Πολλοί από αυτούς χάνουν τη δουλειά τους. Τον Αύγουστο, η Google ανακοίνωσε ότι μείωσε κατά 35% τους διευθυντές που επιβλέπουν ομάδες κάτω των τριών ατόμων. Τον Σεπτέμβριο, η Fiverr —αγορά ελεύθερων επαγγελματιών— δήλωσε ότι θα προχωρήσει σε απολύσεις διευθυντών, προκειμένου να επικεντρωθεί περισσότερο στην τεχνητή νοημοσύνη. Η Amazon, από την πλευρά της, πραγματοποιεί περικοπές καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να ενισχύσει την αποδοτικότητα — πιο πρόσφατα τον Ιούλιο, στο τμήμα του cloud computing. Ο Mark Zuckerberg της Meta, ήδη από το 2023, εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για τους «μάνατζερ που διαχειρίζονται μάνατζερ».
Κι όλα αυτά μόνο στον χώρο της τεχνολογίας. Μέχρι στιγμής, φέτος, οι αναφορές που σχετίζονται με τη «μείωση των επιπέδων διοίκησης» έχουν εμφανιστεί 98 φορές στις ανακοινώσεις κερδών των εταιρειών του παγκόσμιου χρηματιστηριακού δείκτη S&P — αριθμός διπλάσιος σε σχέση με ολόκληρο το 2022. Ο κατάλογος περιλαμβάνει την ελβετική τράπεζα UBS, τη βρετανική εταιρεία καταναλωτικών αγαθών Reckitt Benckiser, και την γαλλική εταιρεία παραγωγής βιομηχανικών αερίων Air Liquide. Τι κρύβεται πίσω από αυτό το ντελίριο «ξηλώματος των στελεχών»;
Μια εξήγηση είναι ότι σε ένα αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον, οι εταιρείες μειώνουν το κόστος. Έρευνες σε στελέχη (π.χ. από τη Fed της Ατλάντα και την Τράπεζα της Αγγλίας) δείχνουν ότι πολλές από αυτές σχεδιάζουν να μειώσουν συνολικά τις προσλήψεις και να επενδύσουν λιγότερο. Μεταξύ άλλων αιτιών, δυσκολεύονται να κατανοήσουν το διαρκώς μεταβαλλόμενο καθεστώς δασμών του προέδρου Donald Trump.
Ένας άλλος λόγος έχει τις ρίζες του στην πανδημία. Όταν ο ιός covid-19 χτύπησε για πρώτη φορά, οι εταιρείες άρχισαν να απολύουν προσωπικό. Στη συνέχεια ακολούθησε ένα όργιο προσλήψεων, καθώς οι επιχειρήσεις, ιδίως στον τομέα της τεχνολογίας, έτρεξαν να καλύψουν τη ζήτηση για ηλεκτρονικό εμπόριο και ψηφιακές υπηρεσίες. Χρειάστηκαν νέα στελέχη για να επιβλέπουν το νέο προσωπικό. Ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις έκαναν υπερβολικές προαγωγές. Σε μια προσπάθεια να κρατήσουν τους καλούς εργαζόμενους, οι εταιρείες τους έδιναν διευθυντικές θέσεις, ακόμα και αν ήταν υπεύθυνοι μόνο για έναν ή δύο υφισταμένους, σημειώνει ο Bryan Hancock της εταιρείας συμβούλων McKinsey. Οι τάξεις των μάνατζερ διογκώθηκαν. Το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας των ΗΠΑ παρακολουθεί 425 μεγάλες κατηγορίες επαγγελμάτων. Μεταξύ του 2019 και του 2024 πέντε από τις δέκα ταχύτερα αναπτυσσόμενες ήταν διοικητικοί ρόλοι.
Τώρα οι εταιρείες αποβάλλουν το πλεόνασμα. Τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών Live Data Technologies δείχνουν ότι, από τον Νοέμβριο του 2022 —όταν η πανδημική «κραιπάλη» προσλήψεων έφτασε στο αποκορύφωμά της—, οι εισηγμένες αμερικανικές εταιρείες έχουν μειώσει τις θέσεις των μεσαίων στελεχών κατά περίπου 3% κατά μέσο όρο.. Ο αριθμός του μη διευθυντικού προσωπικού έχει ομοίως μειωθεί. Όμως, η τεχνολογία και η υγειονομική περίθαλψη, όπου οι προσλήψεις αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μείωσαν τα μεσαία στελέχη ταχύτερα από το υπόλοιπο προσωπικό. Άλλοι τομείς που έχουν πληγεί από την πανδημία, όπως το λιανικό εμπόριο, απέλυσαν μεγάλο μέρος των στελεχών και των προϊσταμένων τους.
Τι γίνεται, όμως, με την τεχνητή νοημοσύνη, την υποτιθέμενη νέα απειλή για τις θέσεις εργασίας; Πολλές επιχειρήσεις, όπως η Amazon και η Walmart, αμφότερες μιλούν θετικά τόσο για τη χρήση της τεχνολογίας όσο και για την απόλυση διευθυντών. Όμως η εκκαθάριση φαίνεται να σχετίζεται ελάχιστα με το ChatGPT. Ο Economist συνέκρινε τα στοιχεία του αριθμού των εργαζομένων της Live Data Technologies ανά τομέα με στοιχεία από την έρευνα Business Trends and Outlook Survey, μια δημοσκόπηση του Γραφείου Απογραφής των ΗΠΑ. Η δημοσκόπηση ρωτά τις επιχειρήσεις, μεταξύ άλλων, αν τις τελευταίες δύο εβδομάδες έκαναν χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Η ανάλυση δεν αποκάλυψε κάποια σχέση μεταξύ της χρήσης της ΤΝ και των «εκκαθαρίσεων».
Αυτό μπορεί τελικά να αλλάξει. Εδώ και πολύ καιρό η τεχνολογία έχει αναλάβει ορισμένα καθήκοντα διαχείρισης, από τη διάδοση πληροφοριών έως την παρακολούθηση των εργαζομένων. Σύμφωνα με έρευνα της McKinsey, οι διευθυντές ξοδεύουν περίπου το ένα τέταρτο του χρόνου τους σε διοικητικά καθήκοντα, τα οποία φαίνεται ότι μπορεί να ανατραπούν.
Στο μεταξύ, η τεχνητή νοημοσύνη ίσως αποδειχθεί τελικά σύμμαχος των μεσαίων μάνατζερ. Η Raffaella Sadun από το Harvard Business School επισημαίνει ότι τα ικανά μεσαία στελέχη μπορούν να επιταχύνουν την υιοθέτηση της εταιρικής εκπαίδευσης, ιδίως σε οργανισμούς που προσπαθούν να ενθαρρύνουν το προσωπικό να αξιοποιήσει τη νέα τεχνολογία. Αν οι εταιρείες επιθυμούν πραγματικά οι εργαζόμενοι να εξοικειωθούν με την ΤΝ, τότε ίσως το πιο σοφό θα ήταν να διατηρήσουν τα μεσαία τους στελέχη — τουλάχιστον για λίγο ακόμη.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
