Για να κατανοήσουμε τα συγκρουσιακά συναισθήματα της εταιρικής Αμερικής απέναντι στον Donald Trump ένα χρόνο μετά την εκλογή του, ένα αφεντικό της Wall Street προτείνει το ακόλουθο πείραμα σκέψης. Φανταστείτε ότι κοιμηθήκατε στις 6 Νοεμβρίου 2024, την επομένη της νίκης του επί της Kamala Harris, της Δημοκρατικής αντιπάλου του, και ξυπνήσατε σήμερα.
Ένα κομμάτι του κόσμου μοιάζει λίγο πολύ όπως περιμένατε – δηλαδή ένδοξο. Το αμερικανικό ΑΕΠ ξεπερνά το υπόλοιπο του πλούσιου κόσμου; Τικ. Μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων; Τικ. Τύποι της Wall Street επικεφαλής των υπουργείων Οικονομικών και Εμπορίου; Τικ. Ο de facto μέσος δασμολογικός συντελεστής για τα αγαθά 10% είναι, ομολογουμένως, λίγο υψηλότερος από ό,τι νομίζατε, αλλά το ίδιο ισχύει και για τον S&P 500, ο οποίος, παρά τις διακυμάνσεις των τελευταίων ημερών, ξεπερνά τις προβλέψεις των αναλυτών 12 μήνες νωρίτερα, χάρη στην έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης. Με τον υπέρμαχο της διάλυσης των επιχειρηματικών τραστ, Joe Biden να έχει αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο, οι «Δευτέρες των συγχωνεύσεων» επέστρεψαν. Μια εβδομάδα αυτού του μήνα ξεκίνησε με την ανακοίνωση τριών mega-deals συνολικής αξίας 70 δις δολαρίων. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, όπως είχε προβλεφθεί, μείωσε τα επιτόκια. Το σημαντικότερο, τα κέρδη πήραν την ανιούσα – και η λίστα των επιτευγμάτων δεν σταματάει εδώ.
Όταν όμως μαθαίνεις πώς τα πράγματα έφτασαν εδώ που έφτασαν, τρίβεις τα μάτια σου. Τον Απρίλιο, ο πρόεδρος αύξησε τους εισαγωγικούς δασμούς στους περισσότερους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής, και στη συνέχεια έκανε διάφορες αυξομειώσεις με τρόπους που ήταν δύσκολο για οποιονδήποτε να κατανοήσει. Η άνοδος του S&P 500 από περίπου 50 τρις δολάρια σε συνολική αγοραία αξία στις 5 Νοεμβρίου 2024 σε 60 τρις δολάρια περίπου τώρα, περιλάμβανε μια πτώση 7 τρις δολαρίων μεταξύ της ημέρας των εκλογών και της έναρξης του εμπορικού του πολέμου. Προσπάθησε να απολύσει τον διοικητή της Fed (ανεπιτυχώς μέχρι στιγμής), να βάλει ιδιωτικές εταιρείες όπως η Intel και η Microsoft να απολύσουν στελέχη που αποδοκιμάζει (ομοίως) και να αναγκάσει κάποια δικηγορικά γραφεία που δεν του αρέσουν να αναλάβουν αφιλοκερδώς σκοπούς του MAGA (πολλά υπέκυψαν). Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο σοκαριστικά: το κράτος κατέχει μια «χρυσή μετοχή» στην US Steel (τώρα σε ιαπωνικά χέρια), μερίδια σε ένα σωρό ορυχεία σπάνιων γαιών καθώς και το 10% της Intel, μιας εταιρείας κατασκευής τσιπ που παλεύει να επιβιώσει, και θέλει ένα μερίδιο 15% από τις πωλήσεις τσιπ της Nvidia και της AMD στην Κίνα.
Σε αυτό το σημείο αρχίζεις να λυπάσαι τους διευθύνοντες συμβούλους που έπρεπε να μείνουν ξύπνιοι για να διαχειριστούν όλα αυτά, υπομένοντας αυτό που ένας συντηρητικός λομπίστας παρομοιάζει με «βόλτα σε τρενάκι του τρόμου στο σκοτάδι». Όπως και με η βόλτα σε ένα θεματικό πάρκο, η αντιμετώπιση του κ. Trump και της αντισυμβατικής κυβέρνησής του απαιτεί γερό στομάχι και λογική. Απαιτεί επίσης στρατηγική. Η στρατηγική που έχουν υιοθετήσει οι περισσότερες εταιρείες μπορεί να συνοψιστεί ως: σκάσε, γλείψε και σκέψου πολύ πριν εναντιωθείς στον πρόεδρο.
Σύμφωνα με τα λόγια ενός επενδυτικού τραπεζίτη, ο κύριος πολιτικός στόχος πολλών επιχειρήσεων είναι να μείνουν «έξω από το στόχαστρο»,. Οι Αμερικανοί αγοραστές γκρινιάζουν στις έρευνες αλλά σπαταλούν στα καταστήματα. «Το χειρότερο σενάριο για τους δασμούς γίνεται όλο και καλύτερο», λέει ένας διαχειριστής επενδύσεων στη Wall Street. Οι εταιρείες αισθάνονται ότι θα τα πάνε μια χαρά, αρκεί να μην δώσουν στον πρόεδρο λόγο να τις βάλει στο στόχαστρο – ούτε για τιμωρία αλλά ούτε και για έπαινο. Μια λάθος κίνηση μπορεί να αποβεί μοιραία.
Όταν ο Elon Musk ήρθε σε ρήξη με τον πρόεδρο τον Ιούνιο, ο κ. Trump από κύριος πωλητής της Tesla, μετατρέποντας κάποια στιγμή τον Λευκό Οίκο σε αντιπροσωπεία της, έφτασε στο σημείο να απειλεί να της αφαιρέσει τις ομοσπονδιακές επιδοτήσεις. Παρομοίως, αφού υπερασπίστηκε την Apple έναντι των ρυθμιστικών αρχών της ΕΕ τον Ιανουάριο, τον Μάιο ο κ. Trump έκανε λόγο για δασμούς της τάξεως του 25% στα iPhones, αφού η εταιρεία δήλωσε ότι θα συναρμολογούσε τις περισσότερες συσκευές στην Ινδία και όχι στην πατρίδα της.
Εάν η αορατότητα δεν αποτελεί επιλογή, είτε επειδή μια εταιρεία είναι πολύ μεγάλη, πολύ εξέχουσα ή πολύ επιρρεπής σε δασμούς, μπορεί να δοκιμάσει την εύνοια. Αυτή η κίνηση μπορεί να είναι κωμική, όπως όταν ο Tim Cook της Apple προσέφερε στον κ. Trump ένα χρυσό «σουβενίρ» τον Αύγουστο, προς επίρρωση μιας πρόσθετης επένδυσης 100 δις δολαρίων στην αμερικανική επιχείρησή της. Μπορεί να είναι άβολη, όπως όταν η εταιρεία του κ. Cook συμμετείχε με τουλάχιστον άλλες 20, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων μεγάλων τεχνολογικών ανταγωνιστών της, αλλά και παλαιών εταιριών όπως η Union Pacific Railroad, στη δωρεά στον Λευκό Οίκο για την κατασκευή της αίθουσας χορού του κ. Trump αξίας 300 εκατομμυρίων δολαρίων. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η Union Pacific και η Norfolk Southern, μια άλλη σιδηροδρομική εταιρεία επιδιώκουν μια συγχώνευση 85 δις δολαρίων, η οποία εγκρίθηκε από τους μετόχους στις 14 Νοεμβρίου και χρειάζεται την θετική γνωμοδότηση μιας Ομοσπονδιακής ρυθμιστικής αρχής.
Κάποια από τα αφεντικά των χορηγών της αίθουσας χορού απεχθάνονταν αυτού του είδους το γλείψιμο. Όμως, ένας χρηματοδότης θυμάται να ακούει από κάποιον που ένιωθε αηδία, την ατάκα «είναι αυτό που είναι». Το γλείψιμο είναι κομμάτι της ζωής των CEOs. Η JPMorgan Chase, η μεγαλύτερη τράπεζα της Αμερικής, της οποίας ο διευθύνων σύμβουλος αρνήθηκε να κάνει δωρεά για την αίθουσα χορού για να μη θεωρηθεί ότι «αγοράζει χάρες», υποσχέθηκε να προσφέρει 1,5 τρις δολάρια στην προώθηση της «ασφάλειας και της ανθεκτικότητας», μια προτεραιότητα του κ. Trump. Υπό τον κ. Biden, υποσχέθηκε 2,5 τρις δολάρια σε επενδύσεις φιλικές προς το κλίμα, την μεγάλη αγάπη των Δημοκρατικών.
Η ικεσία είναι συχνά πιο διακριτική. Ένας βετεράνος εταιρικός δικηγόρος στη Νέα Υόρκη συμβουλεύει τους πελάτες του σε μια εντυπωσιακή συγχώνευση που βρίσκεται στα σκαριά να ενημερώνουν τον Λευκό Οίκο πολύ πριν από κάθε ανακοίνωση. Μια έκπληξη μπορεί να «προκαλέσει» κάποιον που αντιτίθεται να ασκήσει πιέσεις εναντίον της. Η ανάγκη ενός τέτοιου εκ των προτέρων σχεδιασμού είναι, λέει ο δικηγόρος, «νέα». Ένας χρηματοδότης που υποστήριξε τον κ. Trump το αποκαλεί «σκέτη τρέλλα». Όλες οι ενέργειες που αφορούν τη κυβέρνηση πρέπει να είναι εξίσου μελετημένες. «Το τελευταίο πράγμα που θέλετε είναι να αυξήσετε τις τιμές ενώ παλεύετε για εξαιρέσεις [από τους δασμούς]», λέει ένας μεγαλοεπιχειρηματίας της Νέας Υόρκης.
H διακριτική οικοδόμηση προτιμησιακής σχέσης διευκολύνεται από το γεγονός ότι, σε αντίθεση με τον Λευκό Οίκο του Biden που έμοιαζε με καταφύγιο, αυτός εδώ μιλάει συνεχώς με τις επιχειρήσεις. «Το να μιλάς δημόσια δεν φέρνει αποτελέσματα», σημειώνει ένας διευθύνων σύμβουλος της Wall Street. Τόσο ο ίδιος όσο και οι συνάδελφοί του μπορούν να μιλήσουν στον πρόεδρο ανά πάσα στιγμή, λέει. «Απλώς δεν το κάνουμε μέσω υμών [των μέσων ενημέρωσης]». Ένας ομόλογός του στον κλάδο της υγειονομικής περίθαλψης λέει ότι κάθε φορά που ζητούσε πρόσβαση στον κ. Trump, «την έπαιρνα μέσα σε μια μέρα». Τι λέει στον πρόεδρο μόλις του μιλήσει; «Προσπαθώ να μην του μεταφέρω τα προβλήματά μου, αλλά να του προτείνω λύση – μια λύση που θα του αρέσει και θα λύσει το πρόβλημά μου».
Οι ανησυχίες – για τους δασμούς, τον κρατικό παρεμβατισμό, τον αργό ρυθμό της απελευθέρωσης της αγοράς λόγω της κωλυσιεργίας του κ. Trump στο διορισμό εκατοντάδων γραφειοκρατών χαμηλότερου επιπέδου που στην πραγματικότητα ξαναγράφουν τους κανόνες- απευθύνονται πλέον στον αρμόδιο υπουργό. Τις περισσότερες φορές αυτός είναι ο Scott Bessent στο Υπουργείο Οικονομικών και ο Howard Lutnick στο Εμπορίου.
Ο κ. Bessent λαμβάνει ανάμεικτες κριτικές. Ορισμένοι ιθύνοντες δικαιολογούν τις ολοένα και πιο τραμπικές τηλεοπτικές εμφανίσεις του πρώην διαχειριστή αμοιβαίων κεφαλαίων ως το τίμημα που πρέπει να πληρώσει για την εσωτερική επιρροή, την οποία εκτιμούν. Άλλοι πιστεύουν ότι, όπως το θέτει ένας από αυτούς, «[η] υποταγή του είναι ο τρόπος με τον οποίο χάνεις την επιρροή σου». Ο κ. Lutnick, ο οποίος συχνά προβαίνει σε ατυχείς δηλώσεις, προκαλεί παγκοσμίως μειδίαμα. Ένα στέλεχος καταναλωτικών αγαθών σημειώνει ότι η εταιρεία της προτιμά μια διαφορετική προσέγγιση, μέσω οντοτήτων φιλικών προς τον Trump, όπως οι Teamsters, οι προσωπικοί φίλοι του κ. Trump και ο μεγαλύτερος γιος του, ο Don junior.
Το να τα βάλει κανείς με την κυβέρνηση απαγορεύεται δια ροπάλου. Οι περισσότερες μεγάλες εταιρείες επευφημούν σιωπηλά τη χούφτα των μικρών επιχειρήσεων που μάχονται την κυβέρνηση στο Ανώτατο Δικαστήριο για τη χρήση των εξουσιών έκτακτης ανάγκης που χρησιμοποιεί κ. Trump για να θεσπίσει τους σαρωτικούς δασμούς του. Ωστόσο, καμία δεν έχει καταθέσει επίσημο υπόμνημα, όπως κάνουν ιστορικά σε υποθέσεις ουσιώδους σημασίας για τις δραστηριότητές τους. Αγωγή κατά του νέου τέλους των 100.000 δολαρίων του κ. Trump για τις βίζες ειδικευμένων εργατών H1-B κατέθεσε το Εμπορικό Επιμελητήριο των ΗΠΑ, ένας αξιοσέβαστος όμιλος-ομπρέλα που προσφέρει ασφάλεια σε πολλούς. Ένας μεγιστάνας του χρηματοπιστωτικού τομέα θα ήθελε πολύ να δει χιλιάδες επαγγελματίες, ντυμένους με κοστούμια να διαδηλώνουν στην Ουάσινγκτον, όπως έκαναν οι δικηγόροι στο Πακιστάν στα τέλη της δεκαετίας του 2000, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την παύση του ανώτατου δικαστή. Ωστόσο, δεν ελπίζει ότι θα συμβεί.
Φοβούνται οι επιχειρήσεις τυχόν αντίποινα; Μα φυσικά, επαναλαμβάνει το ένα αφεντικό μετά το άλλο (όλοι τους ζήτησαν να παραμείνουν ανώνυμοι). Όμως, περισσότερο απ’ όλα, φοβούνται τις απρόβλεπτες εξελίξεις. Ο κ. Trump και η κυβέρνησή του «ασκούν πολιτική τύπου συμφωνία με συμφωνία», γκρινιάζει ένας επιχειρηματίας, μια προσέγγιση που οδηγεί τις εταιρείες να επικεντρώνονται όχι στην κατασκευή καλύτερων προϊόντων, αλλά στη διεκδίκηση εξαιρέσεων, στην επινόηση λύσεων τύπου παιγνίων πολέμου σε κυβερνητικές επιθυμίες που δεν μπορούν να αρνηθούν ή στην εξεύρεση τρόπων για να παραμείνουν εκτός του ραντάρ. Με τον κ. Trump άλλα τρία χρόνια στην προεδρία, τουλάχιστον αρχίζουν να καταλαβαίνουν πώς να ελίσσονται.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από το www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
