Ο Xi Jinping εξακολουθεί να καπνίζει; Ο ηγέτης της Κίνας αγαπούσε το τσιγάρο όταν ήταν νέος, ακολουθώντας στη συνέχεια την συνήθεια των προκατόχων του Mao Zedong και Deng Xiaoping. Ο κ. Xi λέγεται ότι πλέον το έχει κόψει. Ένας πρώην ιθύνοντας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) τον έχει μάλιστα επαινέσει γι’ αυτό. Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές συνεχίζουν να αναρωτιούνται.
Πολλοί Κινέζοι παλεύουν με τον πειρασμό. Σε έναν πληθυσμό 1,4 δισ. κατοίκων, περίπου 300 εκατ. είναι καπνιστές. Οι περισσότεροι είναι άνδρες: σχεδόν οι μισοί ενήλικοι Κινέζοι άνδρες καπνίζουν σε σύγκριση με μόλις το 2% των γυναικών. Μαζί καταναλώνουν το 40% του παγκόσμιου καπνού. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η κινεζική κατανάλωση, από το 2000, έχει μειωθεί μόλις κατά 4%, σε σύγκριση με 13% παγκοσμίως.
Για τον κρατικό γίγαντα, την China National Tobacco Corporation (CNTC), αυτή είναι μια θετική εξέλιξη Το μεγαλύτερο μέρος του καπνού που καπνίζεται στην Κίνα καλλιεργείται στη χώρα και η CNTC κυριαρχεί σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα. Το 2023, η εταιρεία παρήγαγε περίπου 2,4 τρισ. τσιγάρα. Σε σύγκριση με τις τιμές του πλούσιου κόσμου, πωλούνται πάμφθηνα: το φθηνότερο πακέτο των 20 τσιγάρων κοστίζει συνήθως 15 γιουάν (2 δολάρια).
Η συνήθεια αυτή έχει βαρύ φόρο αίματος. Κάθε χρόνο, 2,6 εκατομμύρια Κινέζοι πεθαίνουν πρόωρα από ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα (περίπου όσοι και οι κάτοικοι του Σικάγο), αντιπροσωπεύοντας το 23% του συνόλου των ετήσιων θανάτων. Στην Αμερική το αντίστοιχο ποσοστό είναι 10%. Το Tobacco Atlas, ένα διαδικτυακό εργαλείο που παρέχει πληροφορίες και στατιστικές σχετικά με τον καπνό, το οποίο δημιουργήθηκε από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins και την Vital Strategies, μια ΜΚΟ δημόσιας υγείας, υπολογίζει ότι το κάπνισμα κοστίζει στην Κίνα περίπου 300 δισ. δολάρια ετησίως σε θεραπεία και χαμένη παραγωγικότητα.
Ο κ. Xi έχει καταβάλει κάποιες προσπάθειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Το 2015 η Κίνα επέκτεινε την απαγόρευση της διαφήμισης καπνού ώστε να περιλαμβάνει τις διαφημιστικές πινακίδες και τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Την επόμενη χρονιά παρουσίασε το σχέδιο «Υγιής Κίνα 2030», το οποίο έθετε ως στόχο ο αριθμός των καπνιστών να μειωθεί σε λιγότερο από 20% των ενηλίκων μέχρι το ίδιο έτος (το ποσοστό έχει μειωθεί από 24,4% το 2015 σε 22,9% σήμερα). Ωστόσο, σε κεντρικό επίπεδο, ο αντικαπνιστικός ενθουσιασμός έχει ξεθυμάνει, λέει ο Geoffrey Fong του Πανεπιστημίου του Waterloo στον Καναδά. Οι τοπικές διοικήσεις έχουν βάλει πλάτη. Το Πεκίνο, η Σαγκάη και η Σενζέν είναι μεταξύ 250 περίπου πόλεων που έχουν απαγορεύσει το κάπνισμα σε κυβερνητικά γραφεία, νοσοκομεία και σχολεία, αλλά η εφαρμογή παραμένει αποσπασματική.
Η κοινωνική συμπεριφορά αλλάζει αργά. Οι άνδρες στην αγροτική Κίνα κοινωνικοποιούνται με ένα τσιγάρο. Ακόμα και οι γιατροί υποδέχονται τους ασθενείς με τσάι και τσιγάρα, ενώ τα μεγάλα πακέτα εξακολουθούν να θεωρούνται ωραία δώρα με τις εικόνες των πάντα και της Απαγορευμένης Πόλης (όχι φρικιαστικές φωτογραφίες από μέρη του σώματος που έχουν προσβληθεί από ασθένειες).
Όμως, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η επιρροή της καπνοβιομηχανίας. Από το 2000 οι φόροι καπνού αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 7% των εσόδων της κεντρικής κυβέρνησης.
Ένας καλός τρόπος για να μειωθεί το κάπνισμα, συμφωνούν οι ειδικοί, θα ήταν τα τσιγάρα να φορολογηθούν περισσότερο, αλλά η κυβέρνηση διαφωνεί: μια πολύ απότομη πτώση της ζήτησης θα μπορούσε να σημαίνει και μικρότερη είσπραξη φόρων. Την τελευταία φορά που το προσπάθησε, το 2015, η τιμή των τσιγάρων αυξήθηκε, αλλά όχι τόσο πολύ όσο επρόκειτο: για να αποτρέψει την αύξηση, η CNTC μείωσε τα περιθώρια κέρδους της. Η τιμολόγηση τυχαίνει να ελέγχεται από τη ρυθμιστική αρχή καπνού της Κίνας, της οποίας ο επικεφαλής είναι το αφεντικό της CNTC. Οι οργανισμοί μοιράζονται το ίδιο γραφείο.
Η αλήθεια είναι ότι, τα τελευταία χρόνια, οι αυξήσεις των τιμών έχουν ξεπεραστεί από την αύξηση των εισοδημάτων. Τα τσιγάρα έχουν γίνει ακόμα πιο προσιτά, το οποίο σημαίνει ότι για να αλλάξουν τα πράγματα, χρειάζεται περισσότερη κυβερνητική βούληση.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από το www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
