THEPOWERGAME
Αν κρίνουμε καθαρά από τη σταθερή ροή δυτικών στελεχών που διασχίζουν τον Ειρηνικό, η Κίνα συνεχίζει από εκεί που είχε μείνει πριν από την έναρξη της Covid-19. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες ο Elon Musk της Tesla συναντήθηκε με αξιωματούχους στο Πεκίνο στο πρώτο του ταξίδι στη χώρα εδώ και περισσότερα από τρία χρόνια. Την ίδια στιγμή ο Jamie Dimon της JPMorgan Chase, της μεγαλύτερης τράπεζας της Αμερικής, φιλοξένησε ένα συνέδριο στη Σαγκάη, στο οποίο συμμετείχαν περισσότεροι από 2.500 πελάτες από όλο τον κόσμο. Εκατοντάδες μεγαλοεπιχειρηματίες πραγματοποίησαν παρόμοια ταξίδια τους τελευταίους τρεις μήνες. Οι κορυφαίοι αξιωματούχοι του προέδρου Xi Jinping τους υποδέχθηκαν με τη δήλωση ότι, μετά από το διάλειμμα της πανδημίας, «η Κίνα επέστρεψε και πάλι στην επιχειρηματική της δραστηριότητα».
Ωστόσο, μόλις εγκατασταθούν, πολλοί ξένοι βρίσκουν τη χώρα πολύ λιγότερο φιλόξενη. Τον Απρίλιο η κυβέρνηση ενίσχυσε έναν ήδη αυστηρό νόμο κατά της κατασκοπείας και, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, έθεσε τον υπεύθυνο κατασκοπείας της Κίνας επικεφαλής της καταστολής των απειλών για την ασφάλεια που θέτουν οι αμερικανικές επιχειρήσεις. Οι αξιωματούχοι επικαλούνται ασαφώς διατυπωμένους νόμους σχετικά με τα δεδομένα που εισήχθησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι οποίοι προκαλούν αμηχανία σε πολλές ξένες επιχειρήσεις, αμερικανικές ή μη. Κάτι τόσο αθώο όσο η αποστολή της υπογραφής ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, που θεωρείται σύμφωνα με ορισμένες ερμηνείες των κινεζικών νόμων περί δεδομένων ως προσωπική πληροφορία, σε έναν παραλήπτη στο εξωτερικό μπορεί να σας βάλει σε μπελάδες.
Ο χώρος για τις ξένες επιχειρήσεις στην Κίνα ήταν ήδη περιορισμένος εξαιτίας των περιορισμών που οι κυβερνήσεις τους, με επικεφαλής την Αμερική έχουν θέσει σε κινεζικές επιχειρήσεις εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων. Σσύμφωνα με την Wirescreen, έναν πάροχο δεδομένων, περισσότερες από 9.000 κινεζικές επιχειρήσεις έχουν πληγεί από τις δυτικές κυρώσεις. Τώρα ο κ. Xi συρρικνώνει περαιτέρω τα περιθώρια ελιγμών των επιχειρήσεων. Ακόμα χειρότερα, ακόμα και οι προσεκτικές κινήσεις στο χώρο που απομένει μπορεί να προκαλέσουν καταστροφή.
Κάποια περιστατικά έχουν προκαλέσει ανατριχίλα στα ξένα στελέχη. Τον Μάρτιο συνελήφθησαν πέντε τοπικοί υπάλληλοι της Mintz Group, μιας αμερικανικής εταιρείας δέουσας επιμέλειας, που πολλοί υποψιάζονται ότι πραγματοποιήθηκαν για εν δυνάμει παραβίαση της νομοθεσίας σχετικά με την ασφάλεια των δεδομένων. Ένα μήνα αργότερα οι αρχές ξεκίνησαν έρευνα κατά της Bain, μιας εταιρείας συμβούλων με έδρα τη Βοστόνη, για παρόμοιες παραβάσεις.
Τον Μάιο η κρατική τηλεόραση πρόβαλε πλάνα από αστυνομικούς να ψάχνουν τα γραφεία της Capvision, μιας πολυεθνικής εταιρείας ερευνών. Στο συνέδριο της JPMorgan, η κουβέντα στο κοκτέιλ πάρτι στράφηκε, sotto voce, στην περίπτωση ενός Κινέζου τραπεζίτη γνωστού στους ξένους επιχειρηματικούς κύκλους, η κράτηση του οποίου, όπως προέκυψε κατά τη διάρκεια της βραδιάς, θα παραταθεί για ακόμη τρεις μήνες για αδιευκρίνιστους λόγους. Η Mintz δήλωσε ότι «πάντοτε λειτουργούσε με διαφάνεια, ηθική και σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς». Η Bain δήλωσε ότι «συνεργάζεται όπως επιβάλλεται με τις κινεζικές αρχές». Η Capvision υποσχέθηκε να τηρήσει ευλαβικά τους κανόνες εθνικής ασφάλειας της Κίνας.
Δεν είναι σαφές γιατί οι αρχές έβαλαν στο στόχαστρο τους συμβούλους. Οι φήμες λένε ότι συνέβη εξαιτίας των ερευνών τους στη Σιντζιάνγκ, όπου η Αμερική κατηγορεί την Κίνα για καταναγκαστική εργασία, και της βιομηχανία ημιαγωγών της Κίνας, την οποία ελπίζει να παρακωλύσει με την παρακράτηση προηγμένων τσιπ. Ελλείψει σαφήνειας, και αντιμετωπίζοντας την πίεση των κυβερνήσεων στο εσωτερικό, ορισμένοι ξένοι εγκαταλείπουν. Στις 6 Ιουνίου, η Sequoia Capital, στέλεχος της βιομηχανίας επιχειρηματικού κεφαλαίου της Silicon Valley, αποφάσισε να χωρίσει τους δρόμους της με τον κινεζικό της βραχίονα, ο οποίος θα γίνει ξεχωριστή εταιρεία. Στις 10 Ιουνίου οι Financial Times ανέφεραν ότι η Microsoft θα μετακινήσει μερικές δεκάδες κορυφαίους ερευνητές τεχνητής νοημοσύνης από την Κίνα στο Βανκούβερ, εν μέρει για να αποφύγει να δελεαστούν από τους Κινέζους ανταγωνιστές της μεγάλης τεχνολογίας, αλλά και από φόβο μήπως δεχθούν παρενόχληση από τις κινεζικές αρχές. Το αφεντικό μιας ελβετικής εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων δηλώνει μέσα από τα δόντια του: «Ειλικρινά, δεν νομίζω ότι [η Κίνα] είναι πλέον επενδύσιμη». Πολλοί ξένοι συμφωνούν. Παρόλα αυτά, για τους περισσότερους από αυτούς η Κίνα παραμένει ένα πολύ μεγάλο βραβείο για να εγκαταλειφθεί. Όσοι μένουν στη θέση τους πρέπει επομένως να μάθουν να ζουν όχι με μία πιεστική υπερδύναμη, αλλά με δύο.
Οι περιπέτειες των Mintz, Bain και Capvision χτύπησαν το ευαίσθητο σημείο των ξένων διοικητικών συμβουλίων, επειδή στοχοποίησαν ερευνητές, συμβούλους, δικηγόρους και λοιπούς εμπειρογνώμονες από την τεχνογνωσία των οποίων εξαρτώνται οι ξένοι για να βρουν τα πατήματά τους σε μακρινά μέρη. Οι πελάτες συνηθέστερα προσλαμβάνουν τέτοιους μεσάζοντες προκειμένου να κατανοήσουν με ποιον συναλλάσσονται, να εντοπίσουν τυχόν κρυμμένους κινδύνους και να «επισπεύσουν» τις συναλλαγές.
Οι κομμουνιστικές αρχές ανέκαθεν έβλεπαν με καχυποψία τέτοιου είδους εργασίες και θέσπισαν κανόνες για την ανταλλαγή δεδομένων και κρατικών μυστικών, οι οποίοι, αν επιβάλλονταν, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον περιορισμό τους. Οι επαγγελματίες αναφέρουν ότι φέτος η επιβολή έγινε κανόνας. Σε τομείς όπως η Σιντζιάνγκ και η παραγωγή τσιπ, οι εταιρικές έρευνες φαίνονται τώρα εντελώς απαγορευμένες. Οι λεπτομέρειες σχετικά με τις κρίσιμες εισροές για τον ευρύτερο τεχνολογικό τομέα – οι οποίες θα μπορούσαν να γίνουν στόχοι νέων αμερικανικών κυρώσεων – φαίνεται να αντιμετωπίζονται όλο και περισσότερο ως κρατικά μυστικά. Το ίδιο ισχύει και για τις προσωπικές πληροφορίες σχετικά με τους επιχειρηματίες που συνδέονται με το κράτος, οι οποίοι συχνά βρίσκονται στο στόχαστρο των εταιρειών δέουσας επιμέλειας. Αυτός ο κατάλογος των απαγορευμένων θεμάτων είναι απίθανο να είναι εξαντλητικός που σημαίνει ότι θα εμπλουτίζεται συνεχώς.
Η Wind Information, μια κινεζική εταιρεία που χρησιμοποιείται από τράπεζες και χρηματιστές σε όλο τον κόσμο για την παροχή οικονομικών πληροφοριών για κινεζικές εταιρείες, ενημερώθηκε από τις αρχές να σταματήσει να προσφέρει ορισμένες από τις υπηρεσίες της σε αλλοδαπούς, δήθεν για να μην παραβιάσει τους κανόνες ασφαλείας των δεδομένων. Το ίδιο και η Qichacha, ένας άλλος πάροχος δεδομένων. Ορισμένοι Κινέζοι αναλυτές που εργάζονται για ξένες εταιρείες έχουν δεχθεί επισκέψεις από τις αρχές και πιέστηκαν να παρουσιάσουν μια πιο ρόδινη εικόνα της Κίνας. Οι φόβοι των αξιωματούχων ότι οι κανονιστικές ρυθμίσεις στην Αμερική θα μπορούσαν να αποκαλύψουν μυστικά σχετικά με τους προμηθευτές τεχνολογίας της Didi Global ή το πού βρίσκονται ευαίσθητοι επιβάτες ήταν αρκετά ισχυροί ώστε να αναγκάσουν την εταιρεία υπηρεσιών μεταφοράς με μίσθωση να αποχωρήσει από τη Νέα Υόρκη πέρυσι.
Όταν οι εταιρείες προσπαθούν να βρουν πληροφορίες πέρα από αυτές που είναι διαθέσιμες στο κοινό ή παρέχονται εθελοντικά από τις επιχειρήσεις, τα πράγματα γίνονται δυσκολότερα. Η υποβολή πολλών ερωτήσεων για μια εταιρεία που αποδεικνύεται ότι έχει δεσμούς με ισχυρούς αξιωματούχους μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη για έναν περίεργο σύμβουλο. Όπως αφηγείται κάποιος από αυτούς, τέτοιες ερωτήσεις απλώς «δεν πρέπει να γίνονται». Πολλοί απορρίπτουν πλέον τα αιτήματα για «ενισχυμένη» δέουσα επιμέλεια, γεγονός που μπορεί να αφήσει τους πελάτες στην τύχη τους.
Ακόμα και οι απλές διοικητικές και νομικές διαδικασίες που απαιτούνται στις περισσότερες επιχειρηματικές συναλλαγές, από τη ανταλλαγή μηνυμάτων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μέχρι την ανταλλαγή πληροφοριών τραπεζικών λογαριασμών, γίνονται όλο και πιο δύσκολες. Ενώ, ιστορικά, οι ξένες επιχειρήσεις ανησυχούσαν περισσότερο για τη διαρροή της πνευματικής τους ιδιοκτησίας στους Κινέζους ανταγωνιστές, τώρα ανησυχούν για τη ροή πληροφοριών από τους Κινέζους εταίρους τους προς αυτές, σημειώνει η Diana Choyleva της εταιρείας ερευνών Enodo, στο Λονδίνο. Ο επικεφαλής μιας παγκόσμιας δικηγορικής εταιρείας λέει ότι τυπικά, δεν μπορεί πλέον να αλληλογραφεί με τους εταίρους του στην Κίνα. Όταν η εν λόγω κινεζική εταιρεία έχει δεσμούς με το κράτος, όπως πολλές από αυτές, οποιαδήποτε πληροφορία της θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κρατικό μυστικό.
Οι ξένες εταιρείες προσπαθούν να πλοηγηθούν σε αυτό το επικίνδυνο νέο περιβάλλον. Για να αποφύγουν τυχαίες διαρροές δεδομένων, ορισμένες σκέφτονται να αναπτύξουν λογισμικό για την ανάλυση όλων των ανταλλαγών πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων και του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Πιθανώς θα χρειαστεί επίσης να προσλάβουν και να εκπαιδεύσουν άτομα για να εξετάζουν κάθε δεδομένο που επισημαίνεται από τον υπολογιστή ως ευαίσθητο. Οι ειδικοί το συγκρίνουν με τα συστήματα καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος που άρχισαν να θέτουν σε εφαρμογή οι τράπεζες και άλλες πολυεθνικές επιχειρήσεις πριν από μια δεκαετία και πλέον.
Πολλές δυτικές επιχειρήσεις έχουν επίσης αρχίσει να καταρτίζουν «σχέδια δράσης» για την αντιμετώπιση των νέων κινδύνων. Τα σχέδια αυτά εκπονούνται από εσωτερικούς συμβούλους ή εξωτερικές νομικές εταιρείες, συχνά κατ’ εντολή των περιφερειακών γραφείων των πολυεθνικών εταιρειών, οι οποίες επιθυμούν να επιδείξουν ετοιμότητα στα κεντρικά γραφεία στην πατρίδα τους. Το εύρος και το βάθος αυτών των σχεδίων τα κάνει να μην μοιάζουν με εκείνα που οι επιχειρήσεις καταρτίζουν συνήθως, λέει ο Benjamin Kostrzewa της δικηγορικής εταιρείας Hogan Lovells. Βασίζονται σε μια ευρεία επισκόπηση των ταχέως μεταβαλλόμενων κινεζικών νόμων, όπως εκείνων που αφορούν τα δεδομένα, την πνευματική ιδιοκτησία και την εθνική ασφάλεια, καθώς και των εξίσου πρωτεϊκών αμερικανικών περιορισμών. Οι διατάξεις τους ενημερώνονται από μια αξιολόγηση, στο μέτρο του δυνατού, των τυχόν εμπλεκόμενων κινεζικών εταιρειών και ατόμων.
Τα σχέδια προβλέπουν την επανεξέταση των μισθώσεων γραφείων, των συμβάσεων εργασίας και άλλων νομικών ευθυνών σε περίπτωση που μια επιχείρηση αναγκαστεί ξαφνικά να αποχωρήσει από την Κίνα. Οι εταιρείες είναι επίσης πιο προσεκτικές όσον αφορά την αποστολή στελεχών στην Κίνα. Ένα στέλεχος ορυχείων περιγράφει ότι πριν από κάθε επίσκεψη στην ηπειρωτική χώρα προηγούνται πλέον μακροσκελείς συναντήσεις με τους δικηγόρους της εταιρείας για να συζητήσουν πώς θα συμπεριφερθούν σε περίπτωση σύλληψης ή άλλης σύγκρουσης με την κινεζική εξουσία. Χωρίς μια τέτοια εκπαίδευση, λέει το στέλεχος, το τμήμα συμμόρφωσης δεν θα υπέγραφε κανένα ταξίδι στην Κίνα.
Εν τω μεταξύ, όπως εξηγεί ένας σύμβουλος, για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους νόμους περί δεδομένων της Κίνας, οι κοινοπραξίες μεταξύ ξένων και κινεζικών επιχειρήσεων έχουν αναδιαρθρώσει τον τρόπο με τον οποίο επεξεργάζονται και αποθηκεύουν πληροφορίες. Πολλές κοινοπραξίες που φαινομενικά λειτουργούν ως ενιαία μονάδα μοιράζονται την αποθήκευση δεδομένων για να διασφαλίσουν ότι ο ξένος εταίρος δεν θα καταλήξει να κατέχει κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί κρατικό μυστικό. Οποιαδήποτε κινεζική πνευματική ιδιοκτησία φυλάσσεται σε κινεζικούς διακομιστές.
Παγιδευμένα μετρητά
Οι ανησυχίες αυξάνονται, επίσης, σχετικά με την απειλή κατάσχεσης ή δέσμευσης των χρημάτων των πολυεθνικών εταιρειών σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ της Κίνας και της Δύσης, λέει ο Mark Williams της εταιρείας ερευνών Capital Economics. Σε απάντηση, οι σύμβουλοι λένε ότι ορισμένες ξένες επιχειρήσεις θέτουν σε εφαρμογή εταιρικές δομές που θα μειώσουν τη συνολική οικονομική τους έκθεση στη χώρα και τους ελέγχους κεφαλαίων της. Ένα τέχνασμα είναι η δημιουργία νέων εταιρειών στην Κίνα που χρησιμοποιούν χρήματα που δανείζονται από κινεζικές τράπεζες για να αγοράσουν περιουσιακά στοιχεία που κατέχει η αρχική κινεζική θυγατρική της ξένης εταιρείας. Αυτή η αρχική εταιρεία στη συνέχεια εμβάζει τα έσοδα από την πώληση στο εξωτερικό. Σε περίπτωση κατάσχεσης αυτών των περιουσιακών στοιχείων, οι υποχρεώσεις βαρύνουν τις κινεζικές τράπεζες και όχι την ξένη πολυεθνική ή την τράπεζά της στο εξωτερικό.
Τέτοιες ρυθμίσεις είναι δυνατές χάρη σε μια σειρά αλλαγών των κανόνων τα τελευταία τέσσερα χρόνια που χαλάρωσαν τα κριτήρια για τη χορήγηση δανείων σε νεοσύστατες ξένες οντότητες. Αν και οι δομές αυτές παραμένουν σπάνιες προς το παρόν, ορισμένοι σύμβουλοι τις θεωρούν ένδειξη επιδείνωσης της εμπιστοσύνης. Η εμπιστοσύνη αυτή είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επιδεινωθεί περαιτέρω, καθώς οι ξένες εταιρείες που είναι αποφασισμένες να μην εγκαταλείψουν το κινεζικό όνειρο τους βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Πρέπει να συμμορφωθούν με τις δυτικές κυρώσεις και, ταυτόχρονα, με τους όλο και πιο δρακόντειους νόμους της Κίνας και την επιθυμία του κ. Xi να ελέγξει τις διασυνοριακές ροές πληροφοριών. Για να λειτουργήσει το σύστημα, είτε η Κίνα είτε η Δύση πρέπει να κάνουν τα στραβά μάτια. Η Κίνα ήταν πρόθυμη να το κάνει αυτό για χάρη της οικονομικής ανάπτυξης. Όχι πια.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
