Πριν από είκοσι χρόνια, τον Ιανουάριο του 2001, ο Donald Tusk υπήρξε συνιδρυτής του κεντρώου κόμματος Πολιτική Πλατφόρμα. Το κόμμα κυβέρνησε την Πολωνία αρκετά καλά για οκτώ χρόνια από το 2007, με τον κ. Tusk ως πρωθυπουργό για τα επτά από αυτά. Η εξουσία του έληξε το 2015 με τη νίκη του λαϊκιστικού κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη, το οποίο ιδρύθηκε επίσης το 2001. Από τότε που ανέλαβε την εξουσία, το Νόμος και Δικαιοσύνη έχει θέσει τους κρατικούς θεσμούς υπό τον έλεγχό του. Τώρα ελέγχει την προεδρία και το κατώτερο σώμα του κοινοβούλιου (η αντιπολίτευση έχει ένα μικρό προβάδισμα στην άνω βουλή) και έχει καταλάβει τα δημόσια μέσα ενημέρωσης και τα βασικά δικαστήρια, προκαλώντας σύγκρουση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφορικά με το κράτος δικαίου.
Παράλληλα έχει επιβάλει μια κοινωνικά συντηρητική ατζέντα. Τον Οκτώβριο, το συνταγματικό δικαστήριο που κυριαρχείται από το Νόμος και Δικαιοσύνη έκρινε ότι οι γυναίκες δεν μπορούσαν πλέον να επικαλούνται σοβαρά εμβρυϊκά ελαττώματα ως λόγο για άμβλωση. Εναντίον της απόφασης οργανώθηκαν μαζικές διαμαρτυρίες. Ωστόσο, προς απογοήτευση των φιλελεύθερων, η αντιπολίτευση συνεχίζει να χάνει.
Ντόναλντ Τουσκ © EPA/ARTUR RESZKO POLAND OUT
Ο κ. Tusk απευθύνθηκε στους Πολωνούς προσφέροντας αυτό που αποκάλεσε πολιτική του «ζεστού νερού στη βρύση», δίνοντας έμφαση στη σταδιακή αύξηση του βιοτικού επιπέδου με τη βοήθεια των κεφαλαίων της ΕΕ, των οποίων η Πολωνία παραμένει ο μεγαλύτερος καθαρός δικαιούχος, παρά σε μεγαλεπήβολα ιδεολογικά έργα. Ωστόσο, η πρότασή του δε βρήκα ευήκοα ώτα. Το Νόμος και Δικαιοσύνη κέρδισε τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2015 προσελκύοντας νέους ψηφοφόρους, ειδικά εκείνους που βρίσκονται εκτός των πόλεων, οι οποίοι ένιωθαν ξεχασμένοι από τις κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν από την κατάρρευση του κομμουνισμού το 1989.
Από τότε που ο κ. Tusk εγκατέλειψε την Πολωνία το 2014, αρχικά για να ηγηθεί του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, το κόμμα του δεν κατάφερε να βρει ηγέτη ικανό να του χαρίσει παρόμοιες νίκες. Τα μάτια όλων είναι για καιρό τώρα στραμμένα στον Rafal Trzaskowski, τον φιλελεύθερο δήμαρχο της Βαρσοβίας, έναν από τους αναπληρωτές ηγέτες της Πολιτικής Πλατφόρμας, ο οποίος έχασε με ελάχιστη διαφορά τις προεδρικές εκλογές του προηγούμενου έτους από τον νυν πρόεδρο Andrzej Duda. Οι φιλελεύθεροι δήμαρχοι πόλεων σε ολόκληρη την Πολωνία συσπειρώθηκαν γύρω από το αναδυόμενο κίνημα Shared Poland με επικεφαλής τον κ. Trzaskowski.
Ωστόσο, η Πολιτική Πλατφόρμα αντιμετωπίζει έναν νέο αντίπαλο στις ψήφους των κεντρώων: τον Szymon Holownia, έναν πρώην οικοδεσπότη τηλεοπτικών εκπομπών που κατετάγη τρίτος στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές λαμβάνοντας το 14% των ψήφων. Ως Ρωμαιοκαθολικός, ο κ. Holownia φλερτάρει με τους Πολωνούς που είναι απογοητευμένοι από τους δεσμούς της εκκλησίας με την πολιτική. Το κίνημά του, Πολωνία 2050, προτείνει τον διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους. Τον Απρίλιο καταχωρήθηκε επίσημα ως κόμμα. Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι έχει ξεπεράσει την Πολιτική Πλατφόρμα.
Szymon Holownia © EPA/MARCIN OBARA POLAND OUT
Εν μέρει, αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή η Πολιτική Πλατφόρμα είναι διηρημένη. Η πρόσφατη εστίαση στην άμβλωση αποκάλυψε βαθιές διαιρέσεις. Μερικοί από τους πολιτικούς της θέλουν να επιστρέψουν στην προηγούμενη απαγόρευση της άμβλωσης που ήταν λίγο λιγότερο δρακόντεια. Άλλοι θέλουν να χαλαρώσουν τους κανόνες πολύ περισσότερο.
Ωστόσο, το Νόμος και Δικαιοσύνη αντιμετωπίζει τις δικές του προκλήσεις που δεν περιορίζονται στην πανδημία. Οι σχέσεις με τους εταίρους του συνασπισμού του κυβερνώντος κόμματος, την ακόμη πιο κοινωνικά συντηρητική Ενωμένη Πολωνία και την οικονομικά φιλελεύθερη Συμφωνία, παραμένουν τεταμένες, προκαλώντας εικασίες για πρόωρες εκλογές. Ο Jaroslaw Kaczynski, βετεράνος ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος, λέει ότι είναι αποφασισμένος να διατηρήσει τον συνασπισμό μέχρι το τέλος της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου, αν και «δεν αποκλείει» πρόωρες εκλογές. Εάν ο συνασπισμός επιβιώσει, τα κύρια κόμματα έχουν ακόμη χρόνο να τακτοποιήσουν τα του οίκου τους πριν τις επόμενες γενικές εκλογές, οι οποίες αναμένονται το 2023. Θα το πράξουν;
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
