Οι χρηματιστηριακές αγορές φαίνεται να έχουν ανακτήσει την ισορροπία τους. Μέχρι τις 2 Μαΐου ο αμερικανικός δείκτης S&P 500 είχε αναρριχηθεί ξανά στα επίπεδα του προηγούμενου μήνα, λίγο πριν από το δασμολογικό σάλπισμα του προέδρου Donald Trump που σηματοδότησε την κατ’ αυτόν «Ημέρα της Απελευθέρωσης». Αν η βουτιά του S&P ήταν σοκαριστική – μια πτώση της τάξεως του 12% σε μόλις τέσσερις ημέρες διαπραγμάτευσης -, η ανάκαμψη ήταν επίσης το ίδιο. Η απόφαση του κ. Trump να αναστείλει πολλούς από τους δασμούς του σίγουρα βοήθησε. Το ίδιο, όπως φαίνεται, έκαναν και οι μικροεπενδυτές.
Ακόμα και τη στιγμή που οι αγορές βυθίστηκαν κατά 5% την επομένη της ανακοίνωσης του κ. Trump, οι μικροεπενδυτές αρνήθηκαν να αποσύρουν τα χρήματά τους. Αντίθετα, τοποθέτησαν 5 δισ. δολάρια καθαρά. Κατά τη διάρκεια της επόμενης εβδομάδας, καθώς οι τιμές υποχωρούσαν ακόμα περισσότερο, διέθεσαν επιπλέον δισεκατομμύρια, αγοράζοντας τα πάντα, από τεχνολογικούς γίγαντες όπως η Amazon και η Nvidia μέχρι διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια που παρακολουθούν ολόκληρη την αγορά. Αν οι μικροεπενδυτές είχαν θορυβηθεί από τους δασμούς του προέδρου Trump, το έδειξαν μάλλον με περίεργο τρόπο.
Τις προηγούμενες δεκαετίες, οι επενδυτές αυτοί χλευάζονταν ως καιροσκόποι του συρμού που προεξοφλούσαν τις μελλοντικές τάσεις από τις επιδόσεις του παρελθόντος. Σήμερα είναι οι αντιδραστικοί. Οι ερασιτέχνες επενδυτές μπαίνουν τακτικά στην αγορά τις πιο δύσκολες ημέρες της. Τα επενδυτικά φόρουμ, ιδίως το r/WallStreetBets του Reddit, ενθαρρύνουν τους συμμετέχοντες να «αγοράσουν στην πτώση». Ενώ οι θεσμικοί επενδυτές μπορεί να αναγκαστούν από τους διαχειριστές κινδύνου να πουλήσουν καθώς οι τιμές διολισθαίνουν, οι μικροεπενδυτές παρέχουν ρευστότητα κατά τη διάρκεια των πωλήσεων – ένα μοτίβο που αλλάζει τα σύγχρονα χρηματιστήρια.
Το στερεότυπο της «ορμής» δεν ήταν αβάσιμο. Το 2014 οι Robin Greenwood και Andrei Shleifer, αμφότεροι από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, διαπίστωσαν ότι οι επενδυτές δεν περίμεναν υψηλότερες αποδόσεις όταν οι μετοχές έπεφταν – όπως θα έπρεπε σύμφωνα με τη θεωρία- αλλά χαμηλότερες. Πράγματι, οι ροές σε αμοιβαία κεφάλαια εξακολουθούν να ακολουθούν το ευρύτερο κλίμα της αγοράς και τα χρήματα κατευθύνονται στους διαχειριστές με τις καλύτερες επιδόσεις. Η λογική ότι ό,τι ανέβηκε χθες θα ανέβει σίγουρα και αύριο παραμένει ισχυρή: μάρτυρας της όρεξης τα τελευταία χρόνια για το bitcoin, το Gamestop και το βαρύ τεχνολογικό ταμείο ARK της Cathie Wood.
Ταυτόχρονα, υπάρχουν εδώ και καιρό φαινόμενα που κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Το πρώτο από αυτά είναι η επανεξισορρόπηση. Πολλοί αποταμιευτές στοχεύουν σε ένα μείγμα 60-40, για παράδειγμα, 600 δολάρια σε μετοχές και 400 δολάρια σε κρατικά ομόλογα. Μια πτώση 20% στις μετοχές και μια αύξηση 2% στα ομόλογα αφήνει τις μετοχές στα 480 δολάρια και τα ομόλογα στα 408 δολάρια, μια κατανομή 54-46. Για να αποκατασταθεί το 60-40 σημαίνει αγορά του περιουσιακού στοιχείου που μόλις έπεσε. Η ψυχολογία παίζει παρόμοιο ρόλο: μία από τις πιο ευρέως τεκμηριωμένες προκαταλήψεις είναι το «φαινόμενο της διάθεσης», όπου οι επενδυτές πωλούν τους νικητές και κρατούν τους ηττημένους. Η απροθυμία να συνειδητοποιήσουν τις απώλειες μπορεί να εμφανιστεί ως αντίθετη συμπεριφορά.
Ωστόσο, οι δυνάμεις αυτές δεν μπορούν να εξηγήσουν τα πρόσφατα ράλι. Το φαινόμενο της διάθεσης αφορά την πώληση, όχι την εξεύρεση ευκαιριών, και η επανεξισορρόπηση είναι συνήθως μια τριμηνιαία ή ετήσια τελετουργία. Κανένα από τα δύο δεν αντικατοπτρίζει πολύ το συναίσθημα, πόσο μάλλον τη μαζική κίνηση του Reddit. Αντιθέτως, οι μικροεπενδυτές φαίνεται να έχουν αναπτύξει μια αυτοεκπληρούμενη πεποίθηση ότι σχεδόν πάντα θα υπάρχει μια επαναφορά. Σύμφωνα με τη θεωρία, όταν οι τιμές βυθίζονται, είτε τα θεμελιώδη μεγέθη επιδεινώνονται είτε οι επενδυτές γίνονται πιο επιφυλακτικοί. Στην τελευταία περίπτωση, όσοι έχουν μετρητά να διαθέσουν θα πρέπει να βάλουν στην τσέπη τους ένα πριμ για την παροχή ρευστότητας και την ανάληψη του κινδύνου. (Τα εμπειρικά στοιχεία δείχνουν ότι η θεωρία ισχύει σε μακροπρόθεσμους επενδυτικούς ορίζοντες).
Η χρονική στιγμή μπορεί να προσφέρει μια ένδειξη για το πώς να συμβιβάσουμε τα δεδομένα των κ.κ. Greenwood και Shleifer με τη συμπεριφορά των επενδυτών κατά τη διάρκεια της βουτιάς που ακολούθησε τους δασμούς του κ. Trump. Η προσέγγιση «buy the dip» (αγοράζω στην πτώση) αναφέρεται συχνά για να δικαιολογήσει τη συγκέντρωση περιουσιακών στοιχείων που έχουν πέσει σε τιμή τις τελευταίες ημέρες ή εβδομάδες, ενώ τα στοιχεία σχετικά με τις έρευνες και τις ροές κεφαλαίων τείνουν να καταγράφουν τη συμπεριφορά ως απάντηση σε επιδόσεις μηνών ή ετών. Και ίσως υπάρχουν πλέον περισσότεροι βραχυπρόθεσμοι traders από ό,τι στο παρελθόν, λόγω της έκρηξης των πλατφορμών άμεσης διαπραγμάτευσης που βασίζονται σε εφαρμογές, όπως η EToro και η Robinhood. Το 2019 οι εν λόγω πλατφόρμες είχαν υπό θεματοφυλακή περιουσιακά στοιχεία ύψους 14 δισ. δολαρίων. Ο αριθμός αυτός έχει πλέον φτάσει τα 180 δισ. δολάρια. Ο μέσος πελάτης της Robinhood είναι περίπου 15 χρόνια νεότερος από εκείνον της Vanguard, η οποία παρέχει επενδύσεις σε σταθερούς δείκτες.
Ο αυξανόμενος αριθμός υπερπλούσιων επενδυτών μπορεί επίσης να διαδραματίσει κάποιο ρόλο. Αν και εξακολουθούν να είναι σχετικά λίγοι συνολικά, αντιπροσωπεύουν μεγαλύτερο μερίδιο των «οικιακών» ροών – και είναι πρόθυμοι να παράσχουν ρευστότητα όταν η αγορά πέφτει. Σύμφωνα με τον Xavier Gabaix του Χάρβαρντ και τους συν-συγγραφείς του, όταν οι αγορές πέφτουν, οι εύποροι επενδυτές με λιγότερα από 30 εκατ. δολάρια συνήθως αποσύρουν χρήματα από μετοχές. Όσοι έχουν πάνω από 30 εκατ. δολάρια μπαίνουν στο παιχνίδι.
Επομένως, παραδόξως, η τελική συνέπεια της συγκέντρωσης του πλούτου, της μανίας του διαδικτύου και των αντιφατικών συναλλαγών μέσω εφαρμογών μπορεί να είναι μια πιο ήρεμη καθημερινή αγορά. Το αισιόδοξο κλίμα των λιανικών πωλήσεων μπορεί να διογκώσει τις αποτιμήσεις μακροπρόθεσμα, αλλά χωρίς δισεκατομμύρια δολάρια εισροών για να σταθεροποιηθεί η αγορά τον Απρίλιο, οι μετοχές θα είχαν σίγουρα πέσει περαιτέρω εν μέσω ακόμα μεγαλύτερης μεταβλητότητας. Οι αγοραστές της πτώσης έπαιξαν σταθεροποιητικό ρόλο. Με τις μετοχές να έχουν ανακάμψει, μοιάζουν επίσης – προς το παρόν τουλάχιστον – με σοφούς.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
