Μοντέλο για τη χρηματοδότηση των μεγάλων προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως είναι η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, η άμυνα, η ενέργεια και η προσιτή στέγη, θα αποτελέσει ο «Ηρακλής», το εργαλείο των τιτλοποιήσεων, που χρησιμοποιήθηκε για την εξυγίανση των ελληνικών τραπεζών από τα κόκκινα δάνεια.
Το επιτυχημένο ελληνικό μοντέλο τιτλοποιήσεων που χρησιμοποιήθηκε για να δώσει λύση στην κρίση των κόκκινων δανείων, θα χρησιμοποιηθεί τώρα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να στηρίξει αναπτυξιακούς σκοπούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θέτει σε διαβούλευση, μέχρι τις 15 Ιουλίου, προτάσεις για το θεσμικό πλαίσιο των τιτλοποιήσεων, προκειμένου αυτό να γίνει απλούστερο και αποτελεσματικότερο, δίνοντας τη δυνατότητα στην ΕΕ να αντλήσει από τις αγορές κεφάλαια εκατοντάδων δισ. ευρώ και να κλείσει το επενδυτικό χάσμα με τις ΗΠΑ, όπου το εργαλείο των τιτλοποιήσεων λειτουργεί επιτυχώς εδώ και 40 χρόνια. Σημειώνεται ότι η έκθεση Ντράγκι για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, που παρουσιάστηκε το φθινόπωρο του 2024, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για ετήσιο επενδυτικό κενό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ύψους 800 δισ. ευρώ, με συντηρητικές εκτιμήσεις, από σήμερα έως το 2030. Το κενό αυτό είναι σημαντικό, καθώς αντιπροσωπεύει σχεδόν το 5% του ΑΕΠ της ΕΕ.
«Τo ευρωπαϊκά δημόσια αγαθά, όπως η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, η άμυνα, η προσιτή στέγη και η ενέργεια δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν επαρκώς με έναν ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, που ανέρχεται σε περίπου 1% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος της ΕΕ, όταν αντίστοιχα ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός των ΗΠΑ αντιστοιχεί περίπου στο 20-22% του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Η ΕΕ για να προωθήσει την δημοσιονομική ένωση είναι αναγκαίο να δημιουργήσει έναν ενιαίο ευρωπαϊκό μηχανισμό άντληση χρέους, διαφορετικά θα παραμείνει δημοσιονομικός νάνος», σημείωσε πρόσφατα ο «πατέρας» του «Ηρακλή», Πρόεδρος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, Γιώργος Ζαββός, κατά την αναγόρευσή του σε Επίτιμο Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πειραιά.
Η Κομισιόν επιδιώκει τώρα να καταστήσει βασικό εργαλείο για την αναπτυξιακή της πολιτική της ΕΕ τις τιτλοποιήσεις, α) μέσω της απλούστευσης της διαδικασίας που σήμερα θέτει εμπόδια σε εκδότες και επενδυτές, β) μέσω της δημιουργίας ενός καθεστώτος ευαισθησίας στον κίνδυνο που θα ανταποκρίνεται περισσότερο στον πραγματικό κίνδυνο (επ΄αυτού σημειώνεται η μεγάλη επιτυχία της διαπραγμάτευσης του ελληνικού «Ηρακλή» να λειτουργήσει με μηδενικό Risk Weight, δηλαδή χωρίς να «φάει» κεφάλαια από τις ελληνικές τράπεζες – τουλάχιστον 2,5 – 3 δισ. όπως είχε υπολογιστεί – για την εκκαθάριση των ισολογισμών από τα κόκκινα δάνεια), και γ) μέσω της ενίσχυσης της ρευστότητας στην αγορά των τιτλοποιήσεων, χωρίς να υποβαθμίζεται το πλαίσιο εποπτείας.
Στην πράξη οι τιτλοποιήσεις, δηλαδή εκδόσεις τίτλων (ομολόγων), που βασίζονται στις ταμειακές ροές που απορρέουν από στοιχεία του ενεργητικού μιας οντότητας, θα ενισχύσουν την πρόσβαση των χωρών – μελών της ΕΕ στις κεφαλαιαγορές για την άντληση κεφαλαίων από ιδιώτες επενδυτές (συνταξιοδοτικά ταμεία, ασφαλιστικές εταιρείες, τράπεζες, μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές), χωρίς να επιβαρύνεται το δημόσιο χρέος τους. Αυτό κατάφερε και ο «Ηρακλής», καθώς τα τιτλοποιημένα κόκκινα δάνεια των ελληνικών τραπεζών αγοράστηκαν από τρίτους επενδυτές που πήραν πάνω τους το ρίσκο, χωρίς να επιβαρυνθεί ο Έλληνας φορολογούμενος. Βεβαίως, τα senior ομόλογα των τιτλοποιήσεων συνοδεύτηκαν από κρατικές εγγυήσεις, οι οποίες θα καταπέσουν μόνο στην περίπτωση που δεν επιτευχθούν οι ανακτήσεις που προβλέπουν τα business plans των τιτλοποιήσεων.
Η χορήγηση των εγγυήσεων θα είναι το μείζον ζητούμενο για την επιτυχία των τιτλοποιήσεων πανευρωπαϊκά. Σύμφωνα με τον Γ. Ζαββό, η ευρωπαϊκή διάσταση των τιτλοποιήσεων θα έχει πραγματική σημασία μόνο όταν, αντί για τις κρατικές εγγυήσεις που χορηγήσαμε στην Ελλάδα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ηρακλής», στο ευρωπαϊκό οικονομικό μοντέλο οι εγγυήσεις παρέχονται από ευρωπαϊκά όργανα, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Μόνο τότε θα πρόκειται για μια ουσιαστικά κοινή ευρωπαϊκή απάντηση στην ανάγκη εξυγίανσης των ισολογισμών των τραπεζών και ενίσχυσης της τραπεζικής χρηματοδότησης. Η Ελλάδα, χάρη στην επιτυχημένη εφαρμογή του προγράμματος «Ηρακλής», διαθέτει πολύτιμη -και διεθνώς αναγνωρισμένη επιτυχημένη-εμπειρία και μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στη διαμόρφωση του νέου ευρωπαϊκού πλαισίου.
Σημειώνεται ότι η αγορά των τιτλοποιήσεων της ΕΕ ανέρχεται σε 990 δισ. ευρώ, όταν η ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων φτάνει τα 27 τρισ. ευρώ.
