Η μεταμόσχευση μήτρας (UTx) αποτελεί μία από τις πλέον καθοριστικές κατακτήσεις της σύγχρονης Ιατρικής, η οποία προσφέρει σε γυναίκες με απόλυτη μητριαία υπογονιμότητα (AUFI) τη δυνατότητα να αποκτήσουν βιολογική μητρότητα.
Από την πρώτη επιστημονική απόδειξη της εφικτότητάς της, το 2014, με τη γέννηση του πρώτου παιδιού από μόσχευμα μήτρας, στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας από την ομάδα του καθηγητή Mats Brännström, η μέθοδος εξελίχθηκε από πειραματική διαδικασία σε κλινική πραγματικότητα, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στη μεταμοσχευτική και την αναπαραγωγική Ιατρική.
Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο του 2014 στη Σουηδία γεννήθηκε το πρώτο μωρό από μεταμόσχευση μήτρας. Η μητέρα ήταν μία γυναίκα 36 ετών, η οποία έπασχε από το σύνδρομο Rokitansky. Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από την ανυπαρξία μήτρας στη γέννηση της γυναίκας και προσβάλλει 1 στις 5.000 περίπου γυναίκες, που, ενώ έχουν ωοθήκες και μπορούν να παράγουν ωάρια, δεν μπορούν να κυοφορήσουν ελλείψει μήτρας.
Στη συγκεκριμένη γυναίκα μεταμοσχεύθηκε η μήτρα μιας συγγενούς της 61 ετών, η οποία είχε ήδη δύο παιδιά. Η πολύπλοκη αυτή επέμβαση έλαβε χώρα το 2013 στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Sahlgrenska, στο Gothenburg της Σουηδίας, από ομάδα γιατρών υπό τον καθηγητή Mats Brännström.
Η ρομποτική χειρουργική έχει συμβάλει καθοριστικά σε αυτήν την πορεία. Με συστήματα υψηλής ακρίβειας, τρισδιάστατη όραση και ελάχιστη απώλεια αίματος, επιτρέπει τη διενέργεια επεμβάσεων με μειωμένο χειρουργικό τραύμα και λιγότερες επιπλοκές. Στη μεταμόσχευση μήτρας, όπου η λεπτομέρεια είναι κρίσιμη, η ρομποτική τεχνολογία δεν αποτελεί απλώς ένα εργαλείο, αλλά τον βασικό παράγοντα της επιτυχίας.
Η διαδικασία περιλαμβάνει τη λήψη μήτρας από δότρια και τη μεταμόσχευσή της σε λήπτρια. Παραδοσιακά, η λήψη ήταν επεμβατική και τραυματική, ενώ σήμερα, με τη ρομποτική, είναι ασφαλέστερη και ακριβέστερη. Παράλληλα, επειδή δεν μεταμοσχεύονται σάλπιγγες, η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας. Σημαντικά ζητήματα, όπως ο χρόνος της συλλογής των ωαρίων, η κρυοσυντήρηση και η κατάλληλη στιγμή για την πρώτη εμβρυομεταφορά μετά τη μεταμόσχευση, αποτελούν ακόμη και σήμερα αντικείμενα της επιστημονικής μελέτης. Το σχετικό διεθνές μητρώο καταγράφει τα αποτελέσματα, τις επιπλοκές και τις γεννήσεις, συμβάλλοντας στη βελτίωση των σχετικών πρωτοκόλλων.
Η Σουηδία και πάλι πρωτοπορεί. Η ιατρική ομάδα της ακαδημίας Σαλγκρένσκα του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, με επικεφαλής τον καθηγητή Μαιευτικής και Γυναικολογίας Mats Brannstrom, ολοκλήρωσαν την πρώτη ρομποτικά υποβοηθούμενη επιτυχημένη μεταμόσχευση μήτρας, που έγινε τον Οκτώβριο 2017, με την γέννηση ενός αγοριού στις 8 Απριλίου 2019. Η μητέρα του μωρού έλαβε τη μήτρα μόσχευμα από την ίδια τη μητέρα της, η οποία χειρουργήθηκε με τη ρομποτικά υποβοηθούμενη λαπαροσκοπική χειρουργική μέθοδο (Key Ηole Surgery).
Το μωρό, που γεννήθηκε με καισαρική τομή, είχε ύψος 48 εκατοστά και ζύγιζε 2 κιλά και 900 γραμμάρια και αποτελεί το πρώτο μωρό στον κόσμο που γεννήθηκε με τη νέα αυτή τεχνολογική μέθοδο μεταμόσχευσης μήτρας.
Ο χειρουργός-γυναικολόγος και πρόεδρος της Ελληνικής Ρομποτικής Γυναικολογικής Εταιρείας, Ηλίας Τσάκος, μέλος της κορυφαίας και πρωτοποριακής διεθνούς επιστημονικής ομάδας του Πανεπιστημίου του Gothenburg, υπό την ηγεσία του καθηγητή Brännström, συμμετέχει ενεργά, τα τελευταία χρόνια, σε αυτό το σπουδαίο εγχείρημα.
Μία πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση της εν λόγω επιστημονικής ιατρικής ομάδας έκανε την εμφάνισή της στο διεθνές επιστημονικό ιατρικό περιοδικό Reproductive Medical Biology (2025) και ο ίδιος ο Ηλίας Τσάκος μάς εξηγεί:
«Παρά τις πολυπλοκότητές της, η μεταμόσχευση μήτρας αντιπροσωπεύει μία μεταμορφωτική πρόοδο στη γυναικολογική και την αναπαραγωγική Ιατρική. Προσφέρει μία ρεαλιστική και βιώσιμη οδό προς τη βιολογική μητρότητα για γυναίκες με μητριαία υπογονιμότητα και σηματοδοτεί μία σημαντική εξέλιξη, τόσο στη μεταμοσχευτική, όσο και στη θεραπεία της υπογονιμότητας, ανοίγοντας τον δρόμο για περαιτέρω βελτιστοποίηση και για ευρύτερη εφαρμογή».
Η δεύτερη, πρόσφατη σχετική μελέτη, δημοσιευμένη στο διεθνές επιστημονικό ιατρικό περιοδικό Minerva Obstetrics and Gynecology (2025), αποτελεί εκτενή ανασκόπηση της πορείας της μεταμόσχευσης μήτρας, από την πρώτη επιτυχία μέχρι τις σημερινές κλινικές εφαρμογές της. Αναδεικνύει τη σημασία της ρομποτικής χειρουργικής, τις προκλήσεις της ανοσοκαταστολής, τον κρίσιμο ρόλο της εξωσωματικής γονιμοποίησης και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τις δότριες, τις λήπτριες και τα παιδιά. Η μελέτη καταλήγει ότι η Utx, η μεταμόσχευση μήτρας, πλησιάζει πλέον να καθιερωθεί ως μια ευρέως διαθέσιμη θεραπευτική επιλογή για γυναίκες με απόλυτη μητριαία υπογονιμότητα.
Τον Ιούνιο του 2025 ο ίδιος ο Ηλίας Τσάκος προσκλήθηκε για να παρακολουθήσει μία μεταμόσχευση μήτρας, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Νοσοκομείο Foch στη Γαλλία και αποτέλεσε την τέταρτη τέτοια επέμβαση στη Γαλλία, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή, J. M. Ayoubi, καθώς και του πρωτοπόρου καθηγητή Mats Brännström και της σουηδικής ομάδας του.
Η χειρουργική επέμβαση μεταμόσχευσης μήτρας, από μητέρα προς την κόρη της, ολοκληρώθηκε με επιτυχία και χωρίς επιπλοκές, καθιστώντας τη δότρια τη μεγαλύτερη σε ηλικία παγκοσμίως. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι τα χειρουργικά, κλινικά και επιστημονικά ζητήματα έχουν ήδη σε μεγάλο βαθμό επιλυθεί, ενώ παραμένουν, ασφαλώς, τα ηθικά, τα δεοντολογικά, τα κοινωνικά και τα νομικά ζητήματα ανοιχτά, πριν η εν λόγω μέθοδος καταστεί παγκοσμίως και ευρέως διαθέσιμη.
Η μεταμόσχευση μήτρας, με την υποστήριξη της ρομποτικής τεχνολογίας, αποδεικνύει πως η Ιατρική μπορεί να υπερβεί τα όρια της φαντασίας και να χαρίσει ζωή, μετατρέποντας το αδύνατο σε πραγματικότητα.
Ο Ηλίας Τσάκος καταλήγει: «Η μεταμόσχευση μήτρας δίνει ελπίδα σε γυναίκες χωρίς μήτρα να κυοφορήσουν και να βιώσουν τη μητρότητα. Το όραμα είναι ξεκάθαρο: να γίνει αυτή η διαδικασία διαθέσιμη σε κάθε γυναίκα, σε κάθε χώρα, με την ελπίδα να έρθει σύντομα και στην Ελλάδα».
