Ένα νέο κεφάλαιο πολέμου άνοιξε σήμερα τα ξημερώματα στη Μέση Ανατολή, με το Ισραήλ να πλήττει πυρηνικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Η κλιμάκωση αυτή οξύνει τη γεωπολιτική και οικονομική αβεβαιότητα παγκοσμίως. Οι πυραυλικές επιθέσεις του ισραηλινού στρατού στην ιρανική πρωτεύουσα, στη Νατάνζ, μία από τις δύο βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του θεοκρατικού καθεστώτος, καθώς και στην κεντρική βάση του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης στο ανατολικό Ιράν, φέρνουν σε απευθείας σύρραξη δύο πανίσχυρα κράτη της ευρύτερης περιοχής.
O χάρτης με τα σημεία που χτύπησε το Ισραήλ στο Ιράν
Αξιωματούχος του Ισραηλινού Στρατού (IDF) έκανε λόγο για την εκτόξευση 330 «πυρομαχικών» από 200 πολεμικά αεροσκάφη τα ξημερώματα της Παρασκευής, πλήττοντας πάνω από 100 στόχους. Πηγές των Financial Times και του CNN αποκάλυψαν πως οι επιθέσεις μπορεί να διαρκέσουν έως και δύο εβδομάδες. Η Τεχεράνη προχώρησε σε αντίποινα με την εκτόξευση πάνω από 100 μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones), σύμφωνα με τον IDF. Λίγο αργότερα, πηγές του CNN αποκάλυψαν πως χρησιμοποιήθηκαν αμερικανικά F-35, F-15 και F-16 στις εναέριες επιχειρήσεις κατά του Ιράν.
Με φόντο το ενδεχόμενο να κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ μεταξύ του Ιράν, του Ομάν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, απ’ όπου διέρχεται πάνω από το 20% της παγκόσμιας προσφοράς αργού πετρελαίου, οι τιμές του πετρελαίου σημείωναν άνοδο μεγαλύτερη από 6% τις πρώτες ώρες της Παρασκευής. Στο Λονδίνο, η τιμή του πετρελαίου Μπρεντ κινούνταν στα 73,7 δολάρια το βαρέλι, με κέρδη 6,25%. Στις ΗΠΑ, η τιμή του αργού πετρελαίου αναρριχήθηκε στα 72,23 δολάρια το βαρέλι, με άνοδο περίπου 7%, ενώ η τιμή του χρυσού σημείωσε νέο ιστορικό υψηλό στα 3.420 δολάρια η ουγκιά. Στην Ασία, ο Asia Dow έκλεισε με απώλειες 1,19%.
Στις ευρωαγορές, ο πανευρωπαϊκός δείκτης Stoxx 600 σημειώνει πτώση 1%, με όλους τους κλάδους -εκτός του πετρελαίου και του φυσικού αερίου- να βρίσκονται σε αρνητικό έδαφος. Ο γερμανικός δείκτης DAX υποχωρεί κατά 1,4% στις πρωινές συναλλαγές, ενώ ο γαλλικός CAC 40 σημειώνει πτώση 1,1% και ο βρετανικός FTSE 100 -έπειτα από ιστορικό υψηλό- πέφτει κατά 0,5%. Στην περιφέρεια, ο FTSE MIB στο Μιλάνο διολισθαίνει 1,51%.
Όπως αναμενόταν, άσχημο είναι το ξεκίνημα για το Χρηματιστήριο Αθηνών, με τον Γενικό Δείκτη να ξεκινά με πτώση 1,68%, στις 1.823 μονάδες. Απώλειες καταγράφονται στις τράπεζες, με την Alpha Bank να υποχωρεί 2,95%, την Πειραιώς 2,98%, την ΕΤΕ 2,04% και τη Eurobank 2,33%. Ξεκίνημα με βουτιά 4,83% για τη Cener, απώλειες 2% για τη ΔΕΗ, πτώση 2,37% για τον ΟΠΑΠ. Πάνω από 2% οι απώλειες για τα blue chips. Εξαίρεση και σήμερα η μετοχή του ΟΛΘ, που ξεπερνάει τα 38 ευρώ με άνοδο 3,5%.
Το Ιράν επέρριψε ευθύνες και στις ΗΠΑ, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη στις επιθέσεις του Ισραήλ και τόνισε πως προτεραιότητά τους είναι να «προστατεύσουν τις αμερικανικές δυνάμεις στην περιοχή».
Από την Πέμπτη πληροφορίες από τους New York Times και το CBS News είχαν αποκαλύψει πως ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις είναι έτοιμες να παρέμβουν στο Ιράν. Η στρατιωτική ηγεσία του Ιράν απάντησε πως είναι προετοιμασμένη για αντεπίθεση εάν «μας επιβληθεί μια σύγκρουση», διά στόματος του υπουργού Άμυνας, Αζίζ Νασιρζαντέχ. Παράλληλα, οι ΗΠΑ συνέστησαν σε χαμηλόβαθμους Αμερικανούς αξιωματούχους να εγκαταλείψουν το Ιράκ και σε συγγενείς στρατιωτικών να αποχωρήσουν από εγκαταστάσεις των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Σε αυτούς που εκτελέστηκαν από το Ισραήλ την Παρασκευή περιλαμβάνονται ο Χοσεΐν Σαλαμί, αρχιστράτηγος του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης, ο Αλί Σαμκνί, πρώην επικεφαλής Εθνικής Ασφάλειας, ο Μοχάμαντ Μεχντί Τεχραντσί, διακεκριμένος καθηγητής Φυσικής, και ο Φεριντούν Αμπάσι, πρώην διευθυντής του οργανισμού ατομικής ενέργειας του Ιράν. Συνολικά έξι πυρηνικοί επιστήμονες σκοτώθηκαν τα ξημερώματα της Παρασκευής.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας καταδίκασε τις επιθέσεις του Ισραήλ, οι οποίες υπονομεύουν «την εθνική κυριαρχία και την ασφάλεια» του Ιράν και αποτελούν «ξεκάθαρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου». Η κινεζική πρεσβεία του Ιράν χαρακτήρισε την κατάσταση στο Ιράν «σοβαρή και περίπλοκη», συμβουλεύοντας τους πολίτες της να λάβουν μέτρα ασφαλείας και να αποφεύγουν τον συνωστισμό. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ακύρωσαν πτήσεις από και προς χώρες της Μέσης Ανατολής, ενώ η Ιορδανία ανακοίνωσε πως κατέρριψε drones και πυραύλους που εισήλθαν στον εναέριο χώρο της.
Υπό αυτήν τη συγκυρία, ο Οργανισμός Θαλάσσιου Εμπορίου της Βρετανίας (UKMTO) συνέστησε προχθές προσοχή σε όσα εμπορικά πλοία σκοπεύουν να διέλθουν από τον Περσικό Κόλπο, τα Στενά του Ορμούζ και τον Κόλπο του Ομάν. Αυτές οι θαλάσσιες οδοί αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία, με κομβικό ρόλο στο εμπόριο ορυκτών καυσίμων. Μόνον το Ιράν εξάγει το 40% της πετρελαϊκής παραγωγής στην Κίνα από τα Στενά του Ορμούζ, τα οποία αξιοποιούν επίσης η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ιράκ και το Κουβέιτ. Πέρυσι τον Οκτώβριο η JPMorgan είχε προβλέψει πως οι τιμές του πετρελαίου θα οδηγούνταν στα ύψη αν η Τεχεράνη έκλεινε τα Στενά του Ορμούζ.
Μια σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Τεχεράνης ήταν ένα σενάριο που απευχόταν η διεθνής κοινότητα. Από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς σε ισραηλινά εδάφη την 7η Οκτωβρίου του 2023, η αντιπαράθεση ανάμεσα στο Τελ Αβίβ και την Τεχεράνη έγινε αμεσότερη. Τον Απρίλιο του 2024, ένα μπαράζ πυραυλικών επιθέσεων στο Ισραήλ ήταν τα αντίποινα της Τεχεράνης μετά την καταστροφή της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό από τις στρατιωτικές δυνάμεις του Τελ Αβίβ. Πυρά ανταλλάχθηκαν, επίσης, πέρυσι τον Οκτώβριο, με το Ισραήλ να προκαλεί την οργή του Ιράν με την εξόντωση ηγετικών στελεχών του Άξονα της Αντίστασης, ειδικότερα της Χαμάς και της Χεζμπολάχ. Ο Άξονας της Αντίστασης του Ιράν περιλαμβάνει τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, τους Χούθι στην Υεμένη και παραστρατιωτικές ομάδες στο Ιράκ.
