Η fast fashion, η γρήγορη μόδα, ευθύνεται για σημαντικό μερίδιο της παγκόσμιας ρύπανσης και σπατάλης, αλλά ανάμεσα στις κορυφαίες εταιρείες του κλάδου παρατηρείται ένα διευρυμένο χάσμα μεταξύ των καλύτερων και χειρότερων επιδόσεων, σύμφωνα με αξιολόγηση που δημοσιεύθηκε από τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Stand.earth.
Η Hennes & Mauritz AB (H&M) ηγείται της λίστας, η οποία κατατάσσει 42 εταιρείες μόδας βάσει των προσπαθειών τους για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Αντιθέτως, ο όμιλος Shein με έδρα τη Σιγκαπούρη ήταν μεταξύ των εταιρειών που έλαβαν βαθμολογία F.
Η σουηδική H&M βρέθηκε στην πρώτη θέση για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, με συνολική βαθμολογία Β+. Η Shein βελτίωσε ελαφρώς τη θέση της, κατακτώντας την τρίτη θέση από το τέλος, αφού ήταν τελευταία το 2023. Η ισπανική Inditex SA, μητρική της Zara, ανέβηκε από την 20ή θέση το 2023 στην 9η φέτος.
«Αρχίζουμε να βλέπουμε έναν διαχωρισμό στον τομέα της μόδας», δήλωσε ο Todd Paglia, εκτελεστικός διευθυντής της Stand.earth. «Έχουμε μια μικρότερη ομάδα εταιρειών, που επενδύουν πραγματικά σε ανθρώπινο δυναμικό και κεφάλαια για να προχωρήσουν σε αλλαγές». Ωστόσο, η πλειονότητα των εταιρειών εξακολουθεί να μη λαμβάνει επαρκή μέτρα, πρόσθεσε.
Η Shein, για παράδειγμα, εντάχθηκε σε αυτό που η έκθεση ονομάζει «ομάδα F». Από την προηγούμενη αξιολόγηση, οι εκπομπές της εφοδιαστικής της αλυσίδας (ή Scope 3) αυξήθηκαν κατά πάνω από 170%, σύμφωνα με την ανάλυση. Η Shein, η οποία φέρεται να προετοιμάζεται για εισαγωγή στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ, δεν έχει ακόμη δημοσιεύσει την έκθεση βιωσιμότητάς της για το 2024.
Εκπρόσωπος της Shein δήλωσε ότι η εταιρεία έχει υλοποιήσει αρκετά έργα απανθρακοποίησης τα τελευταία χρόνια και πρόσφατα συνεργάστηκε με συμβούλους του κλάδου για την ανάπτυξη στρατηγικών μείωσης εκπομπών, τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα. Καθώς η εταιρεία αναπτύσσεται, ωστόσο, ενδέχεται να καταγράφονται αυξήσεις εκπομπών σε ορισμένα τμήματα των δραστηριοτήτων της, «καθώς εφαρμόζουμε και επεκτείνουμε τις στρατηγικές μείωσης», ανέφερε.
Κεφάλαιο κυκλικής οικονομίας
Η Shein ανακοίνωσε τον Ιούλιο του 2023 τη δημιουργία «κεφαλαίου κυκλικής οικονομίας» ύψους 200 εκατ. ευρώ στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ε.Ε., και δεσμεύτηκε να επενδύσει επιπλέον 50 εκατ. ευρώ σε ευρύτερες πρωτοβουλίες ESG. Στην έκθεση βιωσιμότητας του 2023 ανέφερε στόχο μείωσης εκπομπών κατά 25% έως το 2030 και επίτευξης καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050.
Η Stand.earth δημιούργησε την αξιολόγηση Fossil-Free Fashion Scorecard για να χαρτογραφήσει την πρόοδο των εταιρειών στην απανθρακοποίηση των εφοδιαστικών τους αλυσίδων. Η βαθμολόγηση βασίζεται σε πέντε κατηγορίες: δέσμευση και διαφάνεια, ανανεώσιμη ενέργεια, υλικά χαμηλών εκπομπών, καθαρές μεταφορές και δράσεις υπέρ της απανθρακοποίησης.
Οι εκπομπές Scope 3 της H&M για το 2023 ήταν περίπου οι μισές από εκείνες της Zara και της Shein. Παρ’ όλο που είχε τις υψηλότερες εκπομπές Scope 1 και 2 από τις τρεις εταιρείες, αυτές αντιπροσωπεύουν μικρότερο ποσοστό του συνολικού αποτυπώματος.
Ο Henrik Sundberg, επικεφαλής της H&M για την κλιματική στρατηγική, δήλωσε ότι η εταιρεία έχει μια συστηματική προσέγγιση για τη μείωση του αποτυπώματός της. «Η ακριβής μέτρηση των εκπομπών μας και η οικοδόμηση ενός χάρτη πορείας για την επίτευξη των στόχων μας ήταν η συνταγή που αποδίδει», είπε.
Η H&M ήταν ένα από τα μόλις τρία brands που, σύμφωνα με τη Stand.earth, πληρούν τα αυστηρά κριτήρια του ΟΗΕ για τη διαφάνεια των στόχων καθαρών μηδενικών εκπομπών. Ήταν επίσης μία από τις έξι που παρείχαν χρηματοδότηση στους προμηθευτές τους για τη μετάβαση σε καθαρή ενέργεια -είτε άμεσα είτε μέσω τραπεζικών δανείων. Η εταιρεία ανέφερε δαπάνες περίπου 179 εκατ. δολαρίων το 2023 για μέτρα απανθρακοποίησης.
Η fast fashion σημαίνει υψηλές εκπομπές
Η Inditex έλαβε υψηλή βαθμολογία για τη διαφάνεια και τη δέσμευσή της σε θέματα ενέργειας και κλιματικής πολιτικής. Ήταν επίσης μία από τις οκτώ εταιρείες που αύξησαν τις φιλοδοξίες τους για μείωση Scope 3 σε σχέση με την προηγούμενη αξιολόγηση. Ωστόσο, μαζί με τη Shein, συγκαταλέγεται στις πέντε εταιρείες που κατέγραψαν «σημαντική αύξηση εκπομπών από το έτος βάσης».
«Η Inditex έχει θέσει σαφώς πιο φιλόδοξους κλιματικούς στόχους», δήλωσε η Rachel Kitchin, ανώτερη σύμβουλος εταιρικών δράσεων για το κλίμα στη Stand.earth. «Ωστόσο, παρατηρούμε ότι οι εκπομπές της συνεχίζουν να αυξάνονται τόσο στις μεταφορές όσο και στην παραγωγή».
Η Inditex ανέφερε ότι δεν μπορούσε να σχολιάσει την έκθεση πριν τη μελετήσει. Εκπρόσωπος της εταιρείας σημείωσε ότι το 2024 μείωσε τις εκπομπές Scope 3 κατά περισσότερους από 560.000 τόνους σε σύγκριση με το 2018, «υπογραμμίζοντας τη σημασία της συνεργασίας με την εφοδιαστική μας αλυσίδα».
Τα κριτήρια της αξιολόγησης έχουν ελεγχθεί εξωτερικά από ανεξάρτητους ειδικούς και οργανώσεις όπως η Action Speaks Louder και το Changing Markets Foundation, σύμφωνα με την Stand.earth. Η έρευνα βασίζεται στη διάθεση στοιχείων από τις ίδιες τις εταιρείες προς τη CDP, τη μη κερδοσκοπική πλατφόρμα που διατηρεί τη μεγαλύτερη βάση εταιρικών δεδομένων εκπομπών παγκοσμίως.
Το αυξανόμενο χάσμα βιωσιμότητας μεταξύ των brands αποδεικνύει ότι είναι εφικτό να γίνει πρόοδος, σύμφωνα με τον Paglia. «Αυτό που βλέπουμε είναι ότι μπορεί να γίνει, παρά την πολυπλοκότητα και τις δυσκολίες», τόνισε. «Δεν υπάρχουν πια δικαιολογίες για τις εταιρείες που μένουν πίσω».
Η βιομηχανία του fast fashion και οι επιπτώσεις
Η fast fashion (γρήγορη μόδα) είναι ένας όρος που περιγράφει το επιχειρηματικό μοντέλο των εταιρειών ένδυσης που:
- Παράγουν ρούχα μαζικά και γρήγορα, ακολουθώντας τις τελευταίες τάσεις της μόδας,
- Προσφέρουν τα ρούχα σε πολύ χαμηλές τιμές, ώστε να είναι προσβάσιμα σε μεγάλο αριθμό καταναλωτών,
- Ανανεώνουν διαρκώς τις συλλογές τους, συχνά σε εβδομαδιαία βάση, ενθαρρύνοντας τον καταναλωτή να αγοράζει συνεχώς καινούρια κομμάτια.
Βασικά χαρακτηριστικά της fast fashion:
- Φτηνά υλικά και εργασία: Χαμηλό κόστος παραγωγής, συχνά σε εργοστάσια με κακές εργασιακές συνθήκες.
- Ταχύτητα παραγωγής: Από τον σχεδιασμό μέχρι την πώληση σε λίγες εβδομάδες.
- Απόρριψη και σπατάλη: Τα ρούχα θεωρούνται προσωρινά και συχνά πετιούνται μετά από λίγες χρήσεις.
Επιπτώσεις:
- Περιβαλλοντικές: Μεγάλη κατανάλωση νερού, χρήση ορυκτών καυσίμων, ρύπανση από χημικές ουσίες, πλαστικές ίνες και μικροπλαστικά.
- Κοινωνικές: Εκμετάλλευση εργαζομένων (ιδίως γυναικών) σε αναπτυσσόμενες χώρες.
- Οικονομικές: Πίεση σε μικρότερους, βιώσιμους σχεδιαστές και τοπικές επιχειρήσεις.
