O UVA, UVB, spray, λάδι, κρέμα, μη λιπαρό, SPF, υψηλή ή χαμηλή προστασία, απορροφητικό, αντανακλαστικό, για σπορ, vegan, “αδιάβροχο”, αντιγηραντικό, από το αγαπημένο της Gwyneth Paltrow μέχρι το οικονομικό brand του Aldi… Λες και δεν έφτανε η απειλή του καρκίνου του δέρματος και ο πόνος από το κάψιμο, καλούμαστε να περιηγηθούμε σ’ αυτόν τον δαιδαλώδη κόσμο προϊόντων, τιμών και υποσχέσεων. Πώς όμως η αντηλιακή προστασία έγινε μια αγορά δισεκατομμυρίων;
Μόλις έναν αιώνα πριν, δεν υπήρχαν προϊόντα αντηλιακής προστασίας. Σήμερα, τα ράφια των φαρμακείων και των καταστημάτων καλλυντικών είναι γεμάτα με ποικιλία αντηλιακών, με διαφορετικά δραστικά συστατικά και συνθέσεις, σχεδιασμένα για να ικανοποιούν κάθε ανάγκη. Αν έχετε σταθεί ποτέ ανάμεσα σε αυτές τις επιλογές, ίσως αναρωτηθήκατε πώς φτάσαμε ως εδώ. Πριν από τα αντηλιακά με υψηλό δείκτη προστασίας και ανάλαφρη υφή, πριν από την καθημερινή υπενθύμιση ότι «το αντηλιακό είναι η καλύτερη αντιγηραντική κρέμα», οι άνθρωποι έπρεπε να προστατεύονται με άλλα μέσα από την έντονη ακτινοβολία του ήλιου. Και το έκαναν με εφευρετικότητα και φυσικά υλικά.
Ας κάνουμε ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο, για να ανακαλύψουμε πώς διαχειρίζονταν οι κοινωνίες το «επικίνδυνο χάδι» του ήλιου πριν τη βιομηχανική εποχή του SPF.
Το ηλιακό έγκαυμα πριν… το ηλιακό έγκαυμα
Η επιστήμη άρχισε να κατανοεί τις βλαβερές συνέπειες της υπεριώδους ακτινοβολίας μόλις τον 19ο αιώνα. Μέχρι τότε, η έντονη έκθεση στον ήλιο και τα επακόλουθά της, από εγκαύματα και ρυτίδες έως μελανώματα, ήταν απλώς μια δύσκολη πραγματικότητα. Οι άνθρωποι όμως δεν έμειναν άπραγοι. Εφηύραν τρόπους να προστατεύσουν το σώμα τους είτε μέσω κάλυψης είτε με παραδοσιακά φυσικά υλικά. Οι πρόγονοι του Homo sapiens ήταν πιθανότατα σκουρόχρωμοι άνθρωποι στην Αφρική με φυσική μελανίνη, η οποία προστάτευε το δέρμα τους από τον ήλιο.
Υφάσματα, σκιά και έξυπνη ένδυση
Από την προϊστορική εποχή, οι άνθρωποι κάλυπταν το σώμα τους με δέρματα, φυτικά υφάσματα και αργότερα με ρούχα προσαρμοσμένα στις κλιματικές συνθήκες. Στην Αρχαία Αίγυπτο, ήδη από το 3000 π.Χ., οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν φαρδιά λινά ενδύματα, τουρμπάνια και κατασκεύαζαν ομπρέλες από φτερά ή φύλλα φοίνικα για να δημιουργούν σκιά.
Ο πέτασος © Thefashionbible
Στην Αρχαία Ελλάδα, ο πέτασος, ένα πλατύγυρο καπέλο, χρησιμοποιούνταν τόσο από αγρότες όσο και από ταξιδιώτες, προσφέροντας σκιά στο πρόσωπο και στον αυχένα.
Η φύση ως προστατευτικό φίλτρο
Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα πράγματα, τα προϊόντα αντηλιακής προστασίας έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα, όταν διάφορα φυτά και ορυκτά χρησιμοποιούνταν για την προστασία του δέρματος από τις υπεριώδεις ακτίνες, όπως π.χ. πούδρα από ασβεστίτη και άργιλος, παραπλήσια με τα λευκά ορυκτά διοξείδιο του τιτανίου και οξείδιο του ψευδαργύρου που περιέχονται στα σύγχρονα αντηλιακά.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι εφάρμοζαν στο σώμα τους γιασεμί, το οποίο έχει φυσικές καταπραϋντικές ιδιότητες, πίτουρο ρυζιού, που προσέφερε κάποια απορρόφηση της ακτινοβολίας και λούπινο, που σήμερα γνωρίζουμε ότι απορροφά τη UV ακτινοβολία, επιδιορθώνει το DNA και φωτίζει την επιδερμίδα.
Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν ελαιόλαδο, το οποίο, αν και δεν συγκρίνεται με τα σύγχρονα φίλτρα, προσέφερε φυσικό SPF περίπου 8.
Στην Ιαπωνία από το 700 μ.Χ. και μετά η γυναικεία ομορφιά συνδέεται με το λευκό πρόσωπο (ο-shiroi), το οποίο επιτυγχάνεται με πούδρες που περιέχουν μόλυβδο ή υδράργυρο.
Στη Μιανμάρ, μέχρι και σήμερα, το παραδοσιακό thanaka, ένα μείγμα από πολτοποιημένο φλοιό δέντρων και νερό, λειτουργεί προστατευτικά στο δέρμα, συνδυάζοντας αντηλιακή προστασία και αντιοξειδωτική δράση.
Στην Ινδία, από τον 5ο αιώνα π.Χ., χρησιμοποιούσαν οξείδιο του ψευδαργύρου, το ίδιο δραστικό συστατικό που συναντάμε στα φυσικά αντηλιακά σήμερα.
Σε διάφορους αυτόχθονες πολιτισμούς στην Αμερική, οι κοινότητες χρησιμοποιούσαν έλαια από ηλιόσπορους, ζωικά λίπη και φλοιό δέντρων για να προστατευτούν από τον καυτό ήλιο.
Μπουκάλι Ambre Solaire,1960, Royal Pharmaceutical Society of Great Britain © Thefashionbible
Η λευκή επιδερμίδα ως σύμβολο κοινωνικής θέσης
Πέρα από τη λειτουργική προστασία, η αποφυγή του ήλιου είχε και κοινωνική διάσταση. Στην Ευρώπη, από την Αναγέννηση μέχρι και τον 19ο αιώνα, η λευκή επιδερμίδα δήλωνε ότι κάποιος δεν εργαζόταν σωματικά στην ύπαιθρο άρα ανήκε σε ανώτερη τάξη.
Διαβάστε περισσότερα στο thefashionbible.gr
