Οι νέοι δασμοί 100% στις εισαγωγές τσιπ, που ανακοίνωσε αργά την Πέμπτη ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, καθώς και η φορολόγηση των ράβδων χρυσού από την Ελβετία με 39% κορυφώνουν τους φόβους για τις αλυσιδωτές αντιδράσεις της επιθετικής εμπορικής πολιτικής που ασκούν οι Ρεπουμπλικάνοι. Αιφνιδιάζουν κυβερνήσεις και εταιρείες με νέα μέτρα προστατευτισμού, αδιάλειπτα. Ενώ δεκάδες χώρες προσπάθησαν να συνάψουν συμφωνίες ενόψει της προθεσμίας της 7ης Αυγούστου, που είχε θέσει ο Λευκός Οίκος, για να αποφύγουν τον σκόπελο των αμοιβαίων δασμών, ο Τραμπ αιφνιδίασε για άλλη μια φορά.
Μέσα σε μια εβδομάδα, ο Αμερικανός πρόεδρος διπλασίασε στο 50% τους δασμούς εις βάρος της Ινδίας, επειδή αγοράζει φθηνό πετρέλαιο από τη Ρωσία, με απώτερο στόχο να πιέσει έμμεσα το Κρεμλίνο να σταματήσει τις σφοδρές επιθέσεις. Επέβαλε, επίσης, ένα 50% στις εισαγωγές από τη Βραζιλία, επειδή συνεχίζεται η δίκη του ακροδεξιού πρώην προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρου για απόπειρα πραξικοπήματος, μετά την ήττα του στις εκλογές του 2022. Υπολογίζεται ότι η επιθετική πολιτική των ΗΠΑ θα ανακόψει το παγκόσμιο ΑΕΠ, κατά 2 τρισ. δολάρια μέχρι τα τέλη του 2027, σύμφωνα με το Bloomberg. Θα επηρεαστεί, επίσης, η τσέπη του Αμερικανού καταναλωτή, αν αναλογιστεί κανείς, για παράδειγμα, ότι οι εισαγωγές βοδινού κρέατος από τη Βραζιλία ξεπέρασαν τους 181.000 τόνους μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2025.
Από την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ στη 2η θητεία του, προ οκταμήνου, οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει οριζόντιους δασμούς στο αλουμίνιο, στον χάλυβα και στα αυτοκίνητα. Από τα μεσάνυχτα της Πέμπτης φορολογούνται, παράλληλα, οι εισαγωγές από 90 και πλέον χώρες, με τον Τραμπ να ισχυρίζεται πως έτσι οι ΗΠΑ εξασφαλίζουν δεκάδες δισ. σε κρατικά έσοδα. Όσες χώρες κατέληξαν σε εμπορικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, υπόκεινται σε χαμηλότερους δασμούς που κυμαίνονται από 10% για τη Βρετανία μέχρι 15% για την Ε.Ε.
Τα «θολά σημεία» των συμφωνιών στους δασμούς Τραμπ
Ωστόσο, η αβεβαιότητα επιτείνεται, επειδή αυτές οι εμπορικές συμφωνίες δεν είναι δεσμευτικές και επικρατούν ασάφειες. Στην περίπτωση της Ε.Ε., οι εξαγωγές αυτοκινήτων προς τις ΗΠΑ εξακολουθούν να φορολογούνται με 27,5% παρά τη σύναψη συμφωνίας με τις Βρυξέλλες, που ορίζει οριζόντιους δασμούς στο 15% για όλα τα προϊόντα. Συν τοις άλλοις, ο Λευκός Οίκος εξετάζει την τελωνειακή επιβάρυνση των εισαγωγών φαρμάκων έως και 250%. Οι επιπτώσεις δεν θα είναι βαριές για χώρες όπως η Ελβετία, αλλά βαρύ πλήγμα αναμένεται να υποστεί και ο κλάδος υγείας των ΗΠΑ.
Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η πολιτική των δασμών αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών διακυμάνσεων στις διεθνείς αγορές, οι οποίες έχουν καταφέρει να διατηρήσουν τις ισορροπίες τους, παρά τις σπασμωδικές κινήσεις του Λευκού Οίκου. «Οι διαρθρωτικοί κίνδυνοι στο διεθνές εμπόριο παραμένουν, γεγονός που αυξάνει την αβεβαιότητα» λέει ο Κρίστιαν Σβαμπ, επικεφαλής του γερμανικού τμήματος διαχείρισης χαρτοφυλακίου της Rothschild & Co Wealth Management. Ενδεικτικές είναι οι απώλειες που καταγράφηκαν στον κλάδο τεχνολογίας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, συμπεριλαμβανομένης της Apple, παρά το γεγονός ότι ο διευθύνων σύμβουλος, Τιμ Κουκ, προτίθεται να επενδύσει 600 δισ. δολάρια εντός των ΗΠΑ μέσα στην επόμενη τετραετία. Απώτερος στόχος αυτών των μεγαλόπνοων σχεδίων είναι να ικανοποιήσουν τον Αμερικανό πρόεδρο, ο οποίος θεωρεί ότι με τους δασμούς θα ενισχυθεί η εγχώρια μεταποιητική δραστηριότητα. Ο Τραμπ πιστεύει ακράδαντα ότι το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ αποδεικνύει πως ο κόσμος μεταχειρίζεται άδικα τον Αμερικανό καταναλωτή.
Στο στόχαστρο του Τραμπ οι ράβδοι χρυσού
Την περασμένη Πέμπτη, η τιμή του χρυσού σκαρφάλωσε σε νέο ιστορικό υψηλό στη Νέα Υόρκη, επειδή με τους δασμούς 39% των ΗΠΑ εις βάρος της Ελβετίας πλήττονται οι ράβδοι του ενός κιλού. Οι συγκεκριμένες ράβδοι είναι το μέσο διαπραγμάτευσης στην αγορά COMEX και παράγονται στην ευρωπαϊκή χώρα, με την πολιτική Τραμπ να προκαλεί στρεβλώσεις στην αγορά. Νωρίτερα, φέτος, οι διαπραγματευτές έσπευσαν να φέρουν χρυσό στις ΗΠΑ πριν από την επιβολή των αμοιβαίων δασμών, που είχαν ανακοινωθεί πρώτη φορά την «Ημέρα Απελευθέρωσης» στις 2 Απριλίου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ρεκόρ αποθεμάτων στο COMEX και προσωρινή έλλειψη χρυσού στο Λονδίνο.
Ο Τζέιμισον Γκριρ, εκπρόσωπος Εμπορίου των ΗΠΑ, έγραψε σε κεντρικό άρθρο των New York Times ότι οι δασμοί του Τραμπ έχουν εγκαινιάσει μια νέα εποχή στην παγκόσμια οικονομία. Ισχυρίστηκε, μάλιστα, πως η διεθνής τάξη πραγμάτων που αποφασίστηκε στη Διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς το 1944, όπου τέθηκαν τα θεμέλια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, αναδιαμορφώνεται από το «σύστημα Turnberry», μια ονομασία εμπνευσμένη από το γήπεδο γκολφ που κατέχει ο Τραμπ στη Σκωτία. Εκεί κατέληξε σε συμφωνία ο Αμερικανός πρόεδρος με την επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για δασμούς 15% των ευρωπαϊκών προϊόντων στις ΗΠΑ. Οικονομικοί αναλυτές τονίζουν, ωστόσο, ότι οι δασμοί Τραμπ, από το 30% που ισχύει στην Κίνα μέχρι το 20% στην Ταϊλάνδη, επαναφέρουν τις συνολικές τελωνειακές επιβαρύνσεις των ΗΠΑ στο υψηλότερο επίπεδο από τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930.
